عمل دیسککتومی کمر؛ علت و روش انجام جراحی
دیسککتومی یک روش جراحی است که در موارد فتق دیسک به کار می‌رود. این روش شامل برداشتن بخش‌های آسیب دیده از دیسک بین مهره‌ها می‌شود. عموماً دیسککتومی زمانی اجرا می‌شود که بیماران به درمان‌های غیرجراحی (مانند داروها یا فیزیوتراپی) پاسخ نمی‌دهند یا در مواردی که علائم شدیدتری از فتق دیسک (مانند درد شدید کمر، کاهش حس، مشکلات در راه رفتن و غیره) وجود دارد. در این روش، جراح به طور کلی با استفاده از تکنیک‌های کم تهاجمی تحت بیهوشی عمومی دست به برداشتن بخش فتق دیسک می‌زند تا به بیمار کمک کند بهبودی سریع‌تری را تجربه کند. اگر بخش قابل توجه‌ای از هسته پالپوزوس (ماده مرکزی دیسک) باید برداشته شود، در برخی موارد دیسککتومی با قرار دادن پروتز یا مصنوعی یا اتولوگ (از بدن خود بیمار استخراج شده) بین دو مهره همراه می‌شود.
آمادگی قبل از انجام عمل جراحی دیسککتومی
برای آماده شدن برای عمل جراحی دیسککتومی (حذف بخشی از دیسک زخمی)، می‌توانید مراحل زیر را دنبال کنید:
- مشاوره با پزشک: قبل از آنکه تصمیم به عمل جراحی بگیرید، با پزشک خود مشاوره کنید و درباره مزایا و معایب این عمل ، توقعاتی که باید داشته باشید و ریسک‌های مربوطه بپرسید.
- تست‌های قبل از عمل: پزشک ممکن است شما را به تست‌هایی مانند آزمایش خون، ایکوگرافی، رادیوگرافی و MRI ارجاع دهد تا اطمینان حاصل شود که مناسب برای عمل هستید.
- تغییرات در داروها: اگر شما داروهای خاصی مصرف می‌کنید، به پزشک خود اطلاع دهید و ببینید که آیا باید قبل از عمل جراحی از مصرف آنها خودداری کنید یا نه.
- رژیم غذایی و میل به خوراک: تغییراتی در رژیم غذاییتان ایجاد کنید و یا قبل از عمل جراحی در مورد میل به خوراک خود تغییری را اعمال کنید.
- فعالیت و ورزش: قبل از عمل جراحی فعالیت و ورزش خاصی را انجام دهید تا بدنتان برای عمل آماده شود. همچنین، درباره تمرین‌هایی که بعد از عمل جراحی باید انجام دهید.
- آماده سازی برای بستری شدن: اگر براساس راهنمای پزشک شما باید در بیمارستان بستری شوید، از پیش به این موضوع فکر کنید و لوازم شخصی مورد نیاز را بسته‌بندی کنید.
- حمایت خانواده و دوستان: در نهایت، حمایت خانواده و دوستان اهمیت بسیاری دارد. قبل و بعد از عمل جراحی کمک و حمایت آنها خود را نشان خواهد داد.
مراقبت های بعد از انجام دیسککتومی کمر
بعد از دیسککتومی، که عمل جراحی برای درمان بیماری های دیسک فشرده در اسپاینال کولوم است، بیمار باید به توصیه های پزشکی عمل کند و راهنمایی های زیر را رعایت کند:
- استراحت: بیمار باید به تعداد زیادی استراحت کند و از فعالیت های سنگین و آسیب رسانی به ناحیه عمل شده خودداری کند. این شامل خم شدن، انداختن، جابجایی اشیا سنگین و فعالیت های ورزشی سنگین است.
- مصرف داروها: پزشک می تواند داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID ها) و فیزیوتراپی در ابتدا برای کنترل درد تجویز کند. همچنین داروهای تسکین دهنده درد ممکن است برای کنترل درد پس از عمل تجویز شود.
- فیزیوتراپی: پس از عمل، فیزیوتراپی ممکن است برای تقویت عضلات کمر و سایر عضلات استفاده شود. تمرینات اصلاحی نیز می تواند بیمار را در حفظ استحکام و انعطاف پذیری ناحیه عمل شده کمک کند.
- رعایت تکنیک های صحیح حرکتی: بیمار باید تکنیک های صحیح حرکتی را بداند و از انجام حرکات نادرست که ممکن است فشار روی ناحیه عمل شده ایجاد کند، خودداری کند.
- مراقبت از زخم: در صورتی که بیمار برای عمل جراحی بستری شده باشد، باید به رعایت توصیه های پرستاری جراحی در مورد مراقبت از زخم عمل، تعویض باندها و تمیز کردن زخم عمل بپردازد.
بیماری فتق دیسک کمر چیست؟
فتق دیسک یک حالت مشکل‌آفرین در قسمتی از ستون فقرات است که باعث آسیب به دیسک بین مهره‌ها می‌شود. دیسک‌ها شامل ساختارهایی مانند یک تخته نخستی (عضلات) و یک کاور خارجی (غشا) است که هستند. وقتی در دیسک انسداد رخ می‌دهد، باعث فشرده شدن و گلبول‌های مهره‌ای می‌شود و باعث درد و تورم می‌شود. غالباً از نیاز به درمان هستند ولی ممکن است که آنها نیاز به تداوی جراحی داشته باشند.
علت های ابتلا به فتق دیسک کمر
فتق دیسک به وقوع می‌پیوندد وقتی که مهره‌های فقرات کمری در اطراف دیسک بیرون می‌آید یا پاره می‌شوند. این تراوش معمولاً بخاطر فشار زیاد یا وقوع ضربه در منطقه کمری اتفاق می‌افتد. عوامل دیگری مانند عملکرد نادرست، وزن بیش از حد، ضعف عضلات کمر، اشتباهات در حرکات بدنی، بار زیاد در صورت برخورد با ورزش‌های سنگین، سن، جنسیت و همچنین ژنتیک نیز می‌توانند علل فتق دیسک باشند.
علائم مبتلا شدن به فتق دیسک کمر کدام اند؟
فتق دیسک به وقوع پیوستن یک قسمت از مهره فقرات (دیسک) به داخل کانال نخاعی تحت تاثیر فشار، در نتیجه ترک دیسک و پیوند آن با عصب‌های زیرین می‌گویند. برخی از علائم و نشانه‌های فتق دیسک عبارتند از:
- درد: درد شدید در محل فتق دیسک که معمولاً در ناحیه پشتی یا گردن قرار می‌گیرد و ممکن است به بازوها یا پاها تابش کند. این درد ممکن است به شدت تغییر کند و با حرکت بدتر یا بهتر شود.
- ضعف عضلات: فشار فتق دیسک بر روی عصب‌ها ممکن است منجر به ضعف عضلات در ناحیه مورد تحت فشار تبدیل شود. این ضعف می‌تواند باعث کاهش قدرت و کنترل عضلانی در بازوها، پاها، گردن و ظهر شود.
- تنگی عصبی: فشار فتق دیسک بر روی عصب‌ها می‌تواند باعث تنگی و تحریک عصب‌ها شده و منجر به احساس بیماری، سوزش، مورموری، کندی حرکتی و تحریک محور عصبی شود.
- تحریک ردیف درد: تحریک فشار فتق دیسک بر روی ریشه عصبی در نتیجه تنش عصبی می‌تواند به احساس درد، خمش شدن، خزندگی و شلی کشیدن یا خشک شدن پا منجر شود.
- مشکلات رفتاری: برخی از بیماران می‌توانند در نتیجه درد شدید و تحریک عصبی ناحیه فتق مشکلات روانی مانند اضطراب، افسردگی، خشم و تحت فشار قرار گیرند.
تشخیص و درمان فتق دیسک کمر
فتق دیسک به وضعیتی اطلاق می‌شود که یک قسمت از مهره فنجانی در راستای فضای ترمیم که در بین هر دو مهره واقع شده است، چندان به هم نچسبیده و خارجی می‌شود. علت فتق دیسک می‌تواند در نتیجه ضعف عضلات حفظ کننده مهره‌ها یا فشار و وضعیت تغییر یافته مهره فنجانی باشد.
برای تشخیص فتق دیسک روش‌های متنوعی به کار می‌رود که عبارتند از:
۱. انجام تاریخچه‌پرسی: پزشک ممکن است از تجربیات شما در مورد علائم، عوامل تاریخی و اقداماتی که تاکنون انجام داده‌اید برای تشخیص و درمان فتق دیسک سوال کند.
۲. معاینه جسمانی: پزشک ممکن است با بررسی علایم فیزیکی مانند تشدید درد با حرکت، ضعف عضلانی، تغییر در رفتار عضلات، داغ بودن و قرمز شدن پوست منطقه مورد نظر و … تشخیص وجود فتق دیسک را تایید کند.
۳. تست‌های تصویری: ممکن است پزشک تست‌های تصویری مانند اسکن رادیوگرافی، ام‌آرآی، سی‌تی‌اسکن و … انجام دهد تا اطلاعات دقیقتر در مورد محل و جریان دردهای شما کسب کند.
برای درمان فتق دیسک معمولاً روی دو فاکتور تمرکز می‌شود:
۱. کاهش التهاب و درد: می‌توان با استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، آنتی دردهای معمولی یا قوی‌تر و در بعضی موارد تزریق موضعی استروئیدها در منطقه مورد انتظار، التهاب و درد را کاهش داد.
۲. بهبود عوامل اساسی: در برخی موارد، فیزیوتراپی، تمرینات تقویت عضلانی، تمارین کششی مهره، پوشش‌های کاملاً سازگار و پرداختن به جلوگیری از شرایط موجود می‌توانند با جبران وضعیت مهره فنجانی و کاهش احتمال فتق دیسک کمک کنند.
نحوه انجام عمل دیسککتومی کمر چگونه است؟
دیسکتومی یا برداشت دیسک، یک روش جراحی است که برای درمان هرن دیسک در ناحیه گردن، ران، پشت یا گردن جایگزینی به کار می‌رود. این روش باز و یا با استفاده از تکنیک‌های جراحی کم تهاجمی انجام می‌شود. در هر دو صورت، روش انجام دیسککتومی شامل مراحل زیر است:
- آماده‌سازی بیمار: قبل از جراحی، بیمار نیاز به آماده‌سازی است. این شامل انجام آزمایشات خونی و معاینه پزشکی جامع است. همچنین بیمار باید قبل از جراحی رژیم غذایی خاصی را که توسط پزشک تعیین می‌شود رعایت کند.
- بیهوشی: برای انجام دیسککتومی، بیمار باید تحت بیهوشی عمومی قرار بگیرد. این به منظور از بین بردن هرگونه درد و احتمال بروز عوارض جراحی است.
- روش جراحی: بر اساس شدت هرن، موقعیت آن و وضعیت بیمار، روش جراحی ممکن است تغییر کند. به طور کلی، دو روش برای انجام دیسککتومی وجود دارد:
- روش باز: در این روش، استخوان مقابل عمود بر محل هرن بریده می‌شود. سپس با استفاده از وسایل جراحی، باقی‌مانده بافت‌ها روی دیسک حذف می‌شوند و دیسک بیرون آمده حذف می‌گردد. سپس استخوان بریده شده دوباره به هم وصل شده و پاره‌های جراحی شده دوخت می‌شوند.
- روش تهاجمی: در این روش، با استفاده از تکنیک‌های تهاجمی، دیسک بیرون آمده از طریق یک سوراخ کوچک در بین مهره‌ها حذف می‌شود. برخی از تکنیک‌های تهاجمی شامل لامینکتومی (حذف بخشی از عظم لامینا) و میکرو دیسککتومی (استفاده از میکروسکوپ برای رویت بهتر منطقه) است.
- دوره بستری: بعد از جراحی، بیمار به یک واحد درمانی ویژه منتقل می‌شود و تحت مراقبت پزشکی قرار می‌گیرد. مدت زمانی که بیمار در بیمارستان بستری می‌شود، بسته به روش جراحی، شدت هرن و وضعیت بیمار متفاوت است.
- بازگشت به حالت عادی: پس از بازگشت به خانه، بیمار باید مراقبت ویژه‌ای را دنبال کند. این شامل تغییر در الگوی فعالیت، رعایت تمرینات فیزیکی خاص، و دریافت درمان فیزیوتراپی و مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک است.
میکرو دیسککتومی آندوسکوپی چه نوع روش جراحی است؟
میکرو دیسککتومی آندوسکوپی یک روش جراحی است که برای درمان مشکلات مهره فقط روی قسمت فشرده شده دیسک استفاده می‌شود. در این روش جراحی، جراح از طریق یک روش آندوسکوپی (استفاده از دستگاه آندوسکوپ که یک لوله نازک با دوربین و ابزارهای جراحی است) و با استفاده از میکروسکوپ (لنز بزرگنمایی) دیسک فشرده را از بین می‌برد. این جراحی عموماً برای بهبود درد، درمان فشار واحدهای عصبی و کاهش علائم عصبی مانند شلیک، خز و سوزش استفاده می‌شود.
عوارض و خطرات انجام جراحی دیسککتومی کمر
دیسکتومی یک روش جراحی است که برای درمان مشکلات دیسک فقط در موارد خاص و در صورت عدم تجدید بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش می‌تواند با خطرات و عوارضی همراه باشد که عبارتند از:
- عوارض جراحی: عوارض مربوط به خود عمل جراحی، مانند خونریزی، عفونت، تشکیل جمعیت سنگین و خون در دسترسی به منطقه‌ای که دیسک استخراج شده است، وجود دارد.
- تغییرات زنجیره حرکت: دیسککتومی ممکن است باعث تغییر در زنجیره حرکت و استحکام ستون فقرات شود که می‌تواند منجر به درد و نقاهت در کمر و قدش دراز شود.
- تجمع مجدد دیسک: گاهی اوقات دیسک می‌تواند مجدداً حجم گیری کند و فشار روی عصب‌ها و بافت‌های اطراف را ایجاد کند، که نیاز به درمان دراز مدت دوباره برای تسکین درد خواهد داشت.
- عملکرد عصبی نامعکوس: در برخی موارد، دستگاه عصبی ممکن است دچار صدمات شود که منجر به درد مزمن، ضعف عضلانی مزمن و اختلال حسی در منطقه مربوطه می‌شود.
- مشکلات عملکردی: ممکن است پس از جراحی دیسککتومی، شخص به مشکلات عملکردی برخورد کند که مشمول ضعف عضلانی و کاهش توانایی در حرکت و انجام فعالیت‌های روزمره است.
- عود بیماری: عود بیماری یعنی بازگشت علائم درد و عوارض دیسک ممکن است رخ دهد و دوباره نیاز به مداخله جراحی باشد.
دلایل انجام عمل دیسککتومی کمر چیست؟
عمل دیسککتومی یا discectomy یک روش جراحی است که برای درمان برخی مشکلات درون فضای بین مهره‌ها (فضای بین مهره‌های ریسه مهره‌ای) مانند انزلاج دیسک (herniated disc) به کار می‌رود. در این حالت، مواد داخل دیسک (جسم بزرگ قرصی و روانی درون مغز مهره) از مکان خود بیرون حرکت کرده و روی عصب‌ها و فضای بین دیسک و مهره فشار می‌آورد که باعث درد و عوارض دیسک‌ها می‌شود.
هدف اصلی از عمل دیسککتومی، کاهش فشار بر روی عصب و تسکین درد مربوط به کشیدگی عصب است. در این عمل، جراح فضای بین مهره‌ها را باز می‌کند و قسمتی از دیسک متضرر و فشار آورده را برداشت می‌کند. عمل دیسککتومی می‌تواند به‌صورت باز یا با استفاده از تجهیزات و روش‌های جراحی کماجوشی (minimally invasive) انجام شود.
عمل دیسککتومی برای رفع دردهای شدید در پشت، پا، گردن، دست و بغل انجام می‌شود و در مواردی که درمان غیر جراحی شامل کارهای فیزیک درمانی، ماساژ، داروها و تغییرات سبک زندگی دیگر منجر به تسکین درد نشده است، مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، وجود تشنج عضلانی، ناتوانی در حرکت کردن عضو مورد نظر نیز از دیگر موارد استفاده از این عمل است.
به‌طور کلی، هدف عمل دیسککتومی بهبود کیفیت زندگی بیمار و کاهش درد و عوارضی که ناشی از فشار بر روی عصب‌ها هستند است. البته، روش جراحی مورد انتخاب بستگی به شرایط و مشخصات هر بیمار دارد و یک ملاک تعیین کننده تمامی موارد نیست.