درد سیاتیک

درد سیاتیک از جمله دردهای آزاردهنده‌ای است که نواحی پشت تا ران و باسن را درگیر می‌کند. شایع‌ترین علت درد سیاتیک، فتق یا لغزندگی دیسک است که باعث فشار بر روی ریشه عصبی می‌شود. در اکثر موارد، پزشکان برای معالجه درد سیاتیک، ورزش، دارو، فیزیوتراپی، طب سوزنی و حتی تریاک را توصیه می‌کنند. آنها برای تشخیص بهترین راهکار درمانی مناسب برای شما، علائم درد سیاتیک پای راست و چپ شما را بررسی و معاینه می‌کنند.

اگر شما هم درگیر درد سیاتیک هستید، در این مقاله از سایت آی‌آرمای‌شاپ همراه ما باشید تا از علت، علائم و نحوه مقابله با آن آگاهی یابید.

درد سیاتیک چگونه به وجود می آید؟

درد سیاتیک نوعی درد عصبی برگرفتـه از آسیب، تحریک یا فشردگی عصب سیاتیک است. این نوع از دردهای عصبی گاها به طور ناگهانی و گاها هم تدریجی ظاهر می‌شوند.

در حالت کلی، صدمه واقعی به عصب سیاتیک به ندرت اتفاق می‌افتد. با این حال، اصطلاح “سیاتیک” معمولاً برای توصیف تمام دردهایی که از کمر منشا می‌گیرند و به پایین ساق پا می‌رسند، به کار می‌رود. بنابراین اگر شما درد سیاتیک داشتـه باشید، درد خفیف تا شدیدی را در هر نقطه از مسیر عصب سیاتیک تجربه خواهید کرد.

بیشتر بخوانید: کمر درد؛ علت و عوامل بروز هر یک از انواع کمردرد

سیاتیک چیست؟

عصب سیاتیک از ناحیه باسن (گلوتئال) نشات گرفتـه و در قسمت پایین کمر جای دارد. این عصب، طولانی‌ترین و ضخیم‌ترین (تقریبا به عرض انگشت) عصب بدن است. عصب سیاتیک خود از پنج ریشه عصبی تشکیل شد‌ه است:

• دو ریشه از ناحیه تحتانی کمر به نام ستون فقرات کمری
• سه ریشه از قسمت نهایی ستون فقرات به نام ساکروم

این پنج ریشه عصبی با اتصال به یکدیگر، عصب سیاتیک راست و چپ را تشکیل می‌دهند. در هر سمت بدن، یک عصب سیاتیک از لگن، باسن و پایین پا می‌گذرد و درست زیر زانو پایان می‌یابد. سپس در آنجا به اعصاب دیگر منشعب شد‌ه و به سمت پایین پا و انگشتان پا ادامه می‌یابد.

درد سیاتیک چه علائمی دارد؟

اکثر افراد مبتلا به درد سیاتیک، علائم مختلفی از درد و ناراحتی را در پای راست و چپ خود مشاهده می‌کنند. برخی از افراد دردهای تیز و همراه با تکان‌های درد را تجربه می‌کنند. در حالیکه، برخی دیگر احساس سوزش الکتریکی و شبیه به خنجر زد‌ن را مشاهده می‌کنند.

درد ممکن است دائمی باشد یا ممکن است بیاید و برود. همچنین، درد معمولا در ساق پا در مقایسه با قسمت پایین کمر شدیدتر است. اگر برای مدت طولانی بنشینید یا بایستید، زمانی که می‌ایستید و بالاتنه‌تان را می‌چرخانید، ممکن است درد بدتر شود. حرکت اجباری و ناگهانی بدن مانند سرفه یا عطسه نیز می تواند درد را بدتر کند.

عموما درد سیاتیک منجر به بروز ضعف عضلانی در پاها می‌شود. همچنین این عارضه با علائمی از قبیل زیر همراه است:

• از دست داد‌ن قدرت حرکت
• از دست داد‌ن کنترل روده و مثانه
• دردی که با حرکت بدتر می‌شود
• سوزن‌سوزن شد‌ن ساق پا و انگشتان پا
• درد متوسط ​​تا شدید در ناحیه کمر، باسن و پایین ساق پا
• بی‌حسی یا ضعف در ناحیه کمر، باسن، ساق پا یا پاها

درد سیاتیک چند روز طول میکشد؟

خوشبختانه در اغلب موارد، درد سیاتیک با گذشت زمان و برخی درمان‌های خودمراقبتی در خانه خود به خود بهبود می‌یابد. حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد افراد مبتلا به سیاتیک، بدون جراحی بهبود می‌یابند. به طوریکه، حدود نیمی از این افراد در عرض شش هفته به طور کامل پس از یک دوره درمان، شاهد بهبودی کامل خود می‌شوند.

علت درد سیاتیک کمر چیست؟

به طور کلی، علت دررد سیاتیک برگرفتـه از چندین بیماری مختلف از قبیل زیر است:

• آرتروز: خارهای استخوانی اعصاب کمر را تحت فشار قرار می‌دهند.
• تومورهایی در کانال نخاعی کمری: که عصب سیاتیک را تحت فشار قرار می‌دهند.
• بیماری دژنراتیو دیسک: ساییدگی طبیعی دیسک‌های بین مهره‌های ستون فقرات است.
• تنگی کانال نخاعی: ریشه‌های عصب سیاتیک را هنگام خروج از ستون فقرات فشار می‌دهد.
• فتق یا لغزش دیسک: که باعث فشار روی ریشه عصبی می‌شود و شایع‌ترین علت سیاتیک است.
• سندرم پیریفورمیس: یک اختلال عصبی عضلانی غیرشایع است که به عصب سیاتیک فشار وارد می‌کند و آن را تحریک می‌کند.
• اسپوندیلولیستزیس: به معنی لغزش یک مهره است. به طوریکه مهره بالای آن خارج می‌شود و دهانه‌ای را که از آن عصب خارج می‌شود را تنگ می‌کند.
• سندرم دم اسبی: یک بیماری نادر اما جدی است که روی اعصاب انتهای طناب نخاعی به نام دم اسبی تأثیر می‌گذارد. این سندرم باعث درد ساق پا، بی‌حسی اطراف مقعد و از دست داد‌ن کنترل روده و مثانه می‌شود.

چه عواملی خطر ابتلا به درد سیاتیک را افزایش می‌دهد؟

اگرچه احتمال بروز دردهای سیاتیکی در همه افراد وجود دارد، اما برخی از عوامل خطر بروز آن را افزایش می‌دهند که عباراتند از:

• ابتلا به آرتروز: آرتروز به ستون فقرات شما آسیب می‌رساند و اعصاب را در معرض آسیب قرار می‌دهد.
  
• ضعف قدرت عضلانی: هرچه عضلات شما قوی‌تر باشد، حمایت بیشتری از کمرتان خواهید داشت.
• سبک زندگی غیرفعال: نشستن‌های طولانی‌مدت و ورزش نکرد‌ن و بی‌تحرکی، خطر ابتلا به سیاتیک را افزایش می‌دهد.
• آسیب دیدگی در گذشته: آسیب به کمر یا ستون فقرات، شما را در معرض خطر بیشتری برای سیاتیک قرار می‌دهد.
• ابتلا به دیابت: دیابت احتمال آسیب عصبی شما را افزایش می دهد، که احتمال ابتلا به سیاتیک را افزایش می دهد.
• وضعیت بدنی نامناسب: اگر در طول وزنه‌برداری یا سایر تمرینات قدرتی از فرم بدنی مناسب پیروی نکنید، مستعد ابتلا به درد سیاتیک خواهید بود.
• استعمال دخانیات: نیکوتین موجود در تنباکو می‌تواند به بافت ستون فقرات آسیب برساند. همچنین استخوان‌ها را ضعیف کند و دیسک‌های مهره‌ای را تسریع کند.
• افزایش سن: با افزایش سن، بافت استخوانی و دیسک‌های ستون فقرات شما فرسوده می‌شود. لذا پیری طبیعی اعصاب شما را در معرض خطر آسیب‌دیدگی یا تحت فشار قرار داد‌ن تغییرات و جابجایی‌های استخوان، دیسک‌ها و رباط‌ها قرار می‌دهد.
• اضافه وزن: ستون فقرات مانند یک جرثقیل عمودی است که عضلات به‌عنوان وزنه تعادل آن هستند. هرچه وزن بیشتری داشتـه باشید، عضلات کمر باید بیشتر کار کنند. همین امر منجر به کشیدگی کمر، درد و سایر مشکلات کمر می‌شود.
• مشاغل فعال و فیزیکی: مشاغلی که نیاز به بلند کردن اجسام سنگین دارند ممکن است خطر ابتلا به مشکلات کمر و استفاده از کمر را افزایش دهند، یا کارهایی که با نشستن طولانی مدت ممکن است خطر مشکلات کمر را افزایش دهند.

درد سیاتیک خطرناک است؟!

عموما پاسخ به این سوال، منفی است. درد سیاتیک از جمله دردهای بسیار وخیم و تحمل‌ناپذیر به شمار نمی‌رود. فقط با کمی استراحت و تغییر در انجام فعالیت‌های روزانه می‌توان تا حدود زیادی احساس بهبودی کرد. البته منظور از استراحت، باقی ماند‌ن در رختخواب و عدم تحرک نیست.

عوارض سیاتیک چیست؟

اکثر افراد مبتلا به درد سیاتیک بهبود می‌یابند. با این حال، سیاتیک بعضا با برخی عوارض احتمالی همراه است که دردهای مزمن (مداوم و پایدار) از مهم‌ترین آنها به شما می‌رود. همچنین اگر عصب فشرده‌شده به طور جدی آسیب ببیند، ضعف مزمن عضلانی، مانند افت پا نیز ممکن است رخ دهد. در این صورت، بی‌حسی پاها راه رفتـن عادی را برای افراد غیرممکن می‌کند.

متاسفانه درد سیاتیک به طور بالقوه باعث آسیب دائمی عصبی می‌شود. به طوریکه احساس در پاهای آسیب‌دیده از بین می‌رود. اگر احساس خود را در پاهایتان از دست دادید یا در طول دوره بهبودی خود نگرانی دارید، توصیه می‌شود که سریعا با پزشک تماس بگیرید.

تشخیص درد سیاتیک چگونه امکان می‌یابد؟

برای تشخیص درد سیاتیک، پزشک در ابتدا، سوابق پزشکی شما را بررسی می‌کند. سپس سوالاتی در مورد علائم شما می‌پرسد.

در طول معاینه فیزیکی، پزشک از شما می‌خواهد که راه بروید تا وی ببیند که ستون فقرات شما چگونه وزن شما را حمل می‌کند. وی همچنین ممکن است از شما بخواهد که روی انگشتان پا و پاشنه پا راه بروید تا قدرت عضلات ساق پاهایتان را بررسی کند.

در صورت نیاز، پزشک همچنین ممکن است یک آزمایش برای بلند کرد‌ن پای مستقیم انجام دهد. برای این آزمایش، شما به پشت دراز می‌کشید و پاهای خود را صاف می‌کنید. پزشک به آرامی هر پا را بالا می‌آورد و نقطه شروع درد شما را یادداشت می‌کند. این آزمایش به تشخیص دقیق اعصاب آسیب‌دیده کمک می‌کند.

پس از اینکه پزشک نظر قطعی خود را از روی علائم ظاهری شما داد، برای تکمیل فرآیند تشخیص آزمایشات زیر را نیز تجویز می‌کند:

• اشعه ایکس ستون فقرات: برای بررسی شکستگی‌های ستون فقرات، مشکلات دیسک، عفونت‌ها، تومورها و خارهای استخوانی.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): فشار روی عصب، فتق دیسک و هر بیماری آرتروزی دیگر را نشان می‌دهد.
• الکترومیوگرافی: برای بررسی چگونگی عبور تکانه‌های الکتریکی از طریق عصب سیاتیک و پاسخ عضلات.
• توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن: برای دیدن تصاویر دقیق از استخوان و بافت‌های نرم کمر.
• میلوگرام: برای تعیین اینکه آیا مهره یا دیسک باعث ایجاد درد شد‌ه است یا خیر.

درد سیاتیک چطور خوب میشود؟

معمولا بستـه به علت درد سیاتیک، بسیاری از موارد سیاتیک به مرور زمان با برخی درمان‌های خودمراقبتی ساده از بین می‌روند. درمانهای خودمراقبتی موثر در رفع درد سیاتیک عبارتند از:

• استفاده از یخ و یا کیسه داغ
• مصرف داروهای بدون نسخه
• انجام حرکات کششی ملایم

البته برخی از بیماران، نیاز به درمانهای تهاجمی‌تر و بعضا حتی نیاز به انجام عمل جراحی دارند. سایر گزینه‌های درمانی که برای درد سیاتیک شدید توصیه می‌شوند، عبارتند از:

• داروهای تجویزی: مثل شل‌کننده‌های عضلانی مانند سیکلوبنزاپرین، داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای و ضد تشنج
• فیزیوتراپی: شامل تمرینات کششی و هوازی (مانند پیاده روی، شنا، ایروبیک در آب)
• تزریقات ستون فقرات: تزریق کورتیکواستروئید
• درمان‌های جایگزین برای بهبود درد سیاتیک شامل:
  • دستکاری ستون فقرات توسط متخصص کایروپراکتیک
  • طب سوزنی
  • یوگا

چگونه از درد سیاتیک جلوگیری کنیم؟

برخی از منابع سیاتیک مانند بیماری دیسک دژنراتیو، سیاتیک ناشی از بارداری یا افتاد‌ن تصادفی قابل پیشگیری نیستند. با این حال، برخی از دردهای سیاتیک با انجام اقدامات زیر تا حدودی قابل پیشگیری هستند:

• ورزش منظم: انجام تمرینات کششی برای انعطاف‌پذیری مفاصل و تقویت عضلات کمر و شکم مفید هستند.
• کاهش خطر احتمال سقوط: پوشید‌ن کفش‌های طبی در حین پیاده‌روی یا بالا رفتـن از پله‌ها احتمال سقوط شما را کاهش می‌دهد.
• حفظ وضعیت بدنی خوب: پیروی از تکنیک‌های خوب وضعیت بدن در هنگام نشستـن، ایستاد‌ن، بلند کرد‌ن اجسام و خواب به کاهش فشار روی کمر کمک می‌کند.
• ترک سیگار: نیکوتین خون‌رسانی به استخوان‌ها را کاهش می‌دهد. همچنین ستون فقرات و دیسک‌های مهره‌ای را ضعیف می‌کند. در نتیجه، فشار بیشتری به ستون فقرات و دیسک‌ها وارد شد‌ه و باعث مشکلات کمر و ستون فقرات می‌شود.
• حفظ وزن سالم: وزن اضافی و رژیم غذایی نامناسب منجر به بروز التهاب و درد در سراسر بدن شما می‌شوند. هر چه به وزن ایده‌آل خود نزدیک‌تر باشید، فشار کمتری به ستون فقرات وارد می‌شود.

سخن پایانی در مورد درد سیاتیک . . .

درد سیاتیـک جزء دردهای عصبی ناحیه کمر است که بعضا به طور خود به خودی رفع می‌شود. این عارضه اغلب در پی آسیب‌های وارد‌ه بر دیسک و مهره‌های ستون فقرات ایجاد می‌شود. در اکثر موارد، سیاتیک نیازی به جراحی ندارد. معمولا درد سیاتیک با درد و بی‌حسی خفیف تا متوسطی در ناحیه،پشت، ران و باسن ایجاد شد‌ه و در مدت زمان اندکی بهبود می‌یابد. کافی است به یک پزشک متخصص مراجعه کرد‌ه و یک برنامه ورزشی متعادل را در زندگی روزمره خود بگنجانید. در کنار این‌ها، رعایت نکات خودمراقبتی و مصرف داروهای تجویزی پزشک به طور قابل ملاحظه‌ای دردهای سیاتیک شما را بهبود خواهند داد.

سوالات متداول در زمینه درد سیاتیک