تبخال نوعی عفونت ایجاد شـده توسط ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) است که اغلب در اطراف دهان ظاهر میشود. از علائم ظاهری تبخال می‌توان به زخم یا تاول درون یا اطراف دهان و اندام تناسلی اشاره کرد. تبخال تناسلی به مراتب سخت‌تر از نوع دهانی آن است که امکان بروز آن در تمامی زنان و مردان وجود دارد. معمولا برای درمان تبخال دهان از پماد مخصوص آن استفاده میشود. در حالیکه بهبود تبخال تناسلی نیاز به روش‌های درمانی دیگری دارد.
بیشتر بخوانید: درمان تبخال تناسلی + راه‌های پیشگیری از انتقال ویروس
در این مطلب به بررسی انواع، علائم و دلایل بروز تبخال دهانی و تناسلی و روش‌های درمان هر یک از آنها می‌پردازیم:
تبخال چیست و چگونه ایجاد میشود؟
تبخـال (Herpes) ضایعه‌ای دردناک و چندش‌آور است که در داخل یا اطراف دهان یا ناحیه تناسلی ایجاد میشود. در حالت کلی این عفونت در دو نوع متغیر دیـده میشود:
ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۱ (HSV-1): باعث تبخال دهانی میشود و معمولاً دهان و پوست اطراف آن را درگیر می‌کند اما می‌تواند ناحیه تناسلی را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۲ (HSV-2): معمولاً باعث تبخـال تناسلی میشود و از راه جنسی انتقال می‌یابد.
بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی (WHO)، حدود ۶۷% از افراد زیر ۵۰ سال در سراسر جهان به عفونت HSV-1 و ۱۳% از آنها به عفونت HSV-2 مبتلا هستند. متاسفانه هیچ درمان قطعی برای تبخال وجود ندارد. با این حال مصرف دارو و پماد مخصوص تبخال، موجب کنترل علائم، کاهش احتمال عود بیماری و جلوگیری از انتقال به شریک زندگی میشود.
بیشتر بخوانید: شایع‌ترین بیماری های پوستی که بد نیست با آنها آشنا شوید?
تبخال تناسلی چیست و چگونه منتقل میشود؟
تبخال تناسلی یک عفونت شایع مقاربتی (STI) است که هر ساله تعداد زیادی از زنان و مردان را درگیر می‌کند. در مورادی ممکن است فرد مبتلا به تبخال تناسلی هیچ علائمی نداشته باشد یا فقط علائم خفیفی در او ظاهر شود.
علائم مشخصـه تبخـال تناسلی ضایعات کوچک تاول‌زا هستند که زخم‌های سرد نامید‌ه می‌شوند. آنها معمولاً در اطراف اندام تناسلی، راست روده یا دهان دید‌ه می‌شوند. تاول‌های پر از مایع می‌ترکند و سپس به زخم‌های کوچک و دردناکی تبدیل می‌شوند. آنها می‌توانند همواره تا دو تا چهار هفته پس از باز شـدن نیز باقی بمانند.
پس از شیوع اولیه تبخال تناسلی در یک فرد، احتمال ابتلا به آن بیشتر میشود؛ زیرا تبخـال هرگز به طور کامل از بین نمی‌رود. البته شیوع بعدی تبخال عموماً خفیف تر از اول است.
عفونت HSV-2 معمولاً تنها از طریق تماس تناسلی با فردی که دارای عفونت تناسلی HSV-2 است، منتقل میشود. همچنین با برقراری رابطه دهانی با فردی که عفونت دهانی HSV-1 دارند، نیز به عفونت HSV-1 تناسلی مبتلا میشود.
علائم تبخال چیست؟
اغلب افراد در ابتدا تبخـال را با علائمی همچون حس سوزن سوزن شـدن، خارش یا سوزش احساس می‌کنند. سپس متوجه ایجاد زخم یا تاول در اطراف دهان یا اندام تناسلی خود می‌شوند. در بیشتر موارد، ضایعات بدون ایجاد اسکار طولانی مدت بهبود می‌یابند.
اصلی‌ترین علائم تبخال مواردی از قبیل زیر هستند:
- تب
- خستگی
- زخم یا تاول
- درد و خارش
- تورم غدد لنفاوی
- احساس ناخوشی عمومی
علائم ظاهری تبخال معمولا ۲ تا ۲۰ روز پس از ابتلا به ویروس نمایان می‌شوند. البته علائم جرئی تبخال در انواع مختلف آن متفاوت است. در ادامه به بررسی نشانه‌های بروز هر نوع از تبخـال می‌پردازیم:
علائم تبخال دهان
عموما تبخـال دهان باعث ایجاد تاول‌هایی در داخل یا اطراف لب و دهان میشود. گاهی اوقات این تاول‌ها در جای دیگری روی صورت یا زبان و به ندرت در سایر نواحی پوست نیز ایجاد می‌شوند. زخم‌های حاصل از این عفونت، حدود ۲ تا ۳ هفته در ناحیه‌ی ایجاد شـده باقی می‌مانند.
علائم تبخال تناسلی
زخم‌های ناشی از تبخـال تناسلی اغلب در روی آلت تناسلی، اطراف یا داخل واژن، روی باسن یا مقعد ایجاد می‌شوند. با این حال امکان بروز آنها در سایر نواحی پوست نیز وجود دارد. این نوع از تبخال همچنین باعث درد در هنگام ادرار و تغییر ترشحات واژن نیز میشود. به طور تقریبی ۲ تا ۶ هفته زمان نیاز است تا زخم‌های تبخال تناسلی به طور کامل از بین بروند.
گاهی اوقات، به خصوص با اولین شیوع تبخـال تناسلی، افراد علائم دیگری همچون موارد زیر را نیز مشاهده می‌کنند:
- تب
- سردرد
- بدن درد
- ادرار دردناک
- عفونت چشم
- تورم غدد لنفاوی
دلایل ایجاد تبخال چیست؟
هنگامی که HSV روی پوست وجود دارد، به‌راحتی از طریق تماس با پوست مرطوب دهان و اندام تناسلی، از فردی به فرد دیگر منتقل میشود. این ویروس ممکن است از طریق تماس با سایر نواحی پوست و چشم نیز پخش شود. افراد با دست زد‌ن به اشیاء یا سطوحی مانند دستشویی یا حوله، HSV را انتقال می‌دهند.
عمدتا ویروس تبخـال از طریق روش‌های زیر منتقل میشود:
- داشتـن رابطه جنسی واژینال یا مقعدی محافظت نشـده
- به اشتراک‌گذاری لوازم شخصی و جنسی
- برقراری هرگونه تماس دهانی یا تناسلی با فردی که تبخـال دارد
لازم به ذکر است در صورتی که فرد مبتلا به تبخـال تناسلی هنگام زایمان زخم داشتـه باشد، ویروس به نوزاد نیز منتقل میشود.
رفع تبخال در سه دقیقه امکان‌پذیر است؟
در حالت کلی ویروس هرپس دهانی و تناسلی با روش‌های خانگی و دارویی درمان میشود. روش‌های زیر از گزینه‌های درمان خانگی تبخال محسوب می‌شوند:
- حمام در آب کم نمک
- استفاده از ژل آلوئه ورا روی زخم‌ها
- مالش وازلین روی نواحی آسیب‌دیده
- گذاشـتن کیسه‌های یخ روی تاول‌ها
- پوشید‌ن لباس‌های گشاد برای جلوگیری از تحریک
- خودداری از فعالیت جنسی، حتی با محافظت کامل
- مصرف داروهای مسکن مانند استامینوفن یا ایبوپروفن
- ریختـن آب از بطری روی تاول‌ها برای کاهش درد هنگام ادرار
- استفاده از کرم یا لوسیون روی مجرای ادراری قبل از ادرار کـردن (مانند کرم‌های حاوی لیدوکائین)
علاوه بر موارد فوق مصرف داروهای تجویزی نیز به درمان سریعتر تبخـال کمک خواهند کرد. البته هیچ دارویی به طور دائمی ویروس تبخال را از بین نمی‌ببرد. با این حال، پزشک داروهای ضد ویروسی مانند آسیکلوویر را برای جلوگیری از تکثیر ویروس تجویز می‌کند.
برای کاهش قابل توجه مدت زمان شیوع، درمان را ظرف ۲۴ ساعت پس از شروع علائم اولیه آغاز کنید. با مصرف داروهای ضد ویروسی علائم تبخـال ۱ تا ۲ روز سریعتر از زمانی که هیچ درمانی استفاده نکـنید، برطرف خواهد شد.
خلاصه
تبخال یک عفونت ویروسی است که باعث ایجاد تاول یا زخم در اطراف دهان یا اندام تناسلی میشود. البته برخی از افراد هرگز علائمی از خود بروز نمی‌دهند. تبخـال تناسلی اغلب از طریق تماس فیزیکی با نواحی مرطوب پوست، به ویژه رابطه جنسی گسترش می‌یابد.
اگر فردی عفونت HSV داشتـه باشد، تا آخر عمر به آن مبتلا خواهد بود. در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان تبخال وجود ندارد. با این حال، داروهایی برای جلوگیری یا کوتاه کـردن دوره شیوع وجود دارد. این داروها سبب کمک به مدیریت علائم و کاهش احتمال انتقال تبخـال تناسلی به شریک جنسی می‌شوند. به یاد داشتـه باشید که در صورت مشکوک بود‌ن به تبخـال، در مورد تشخیص و درمان با پزشک صحبت کنید.
دیگران این موارد را نیز جستجو کرده‌اند:
تبخال لب
تبخال صورت
درمان تبخال لب
چگونه ویروس تبخال را از بدن خارج کنیم؟
تبخال عصبی
[accordion title=”سوالات متداول”]
[accordion-item title=”اگر تبخال داشتـه باشم باز هم می‌توانم رابطه جنسی داشته باشم؟”]
فرد مبتلا به تبخال باید قبل از رابطه جنسی به شریک زندگی خود بگوید که به این عفونت مبتلا شـده است. در صورت برقراری رابطه از لوازم محافظتی همچون کاندوم استفاده نمایید.
[/accordion-item]
[accordion-item title=”چگونه بفهمم تبخال دارم؟”]
در اکثر موارد شیوع تبخال فعال با زخم و تاول همراه است. اگر علائم فیزیکی به تنهایی کافی نباشد، پزشک نمونه‌ای از زخم را برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه می‌فرستد.
[/accordion-item]
[accordion-item title=”آیا ارتباطی بین تبخال تناسلی و HIV وجود دارد؟”]
بله افرادی که تبخال تناسلی دارند، بیشتر در معرض ابتلا یا انتقال عفونت HIV هستند. اگر یک فرد مبتلا به تبخال در معرض HIV باشد، خطر ابتلا به HIV 2 تا ۴ برابر بیشتر از سایر افراد میشود.
[/accordion-item]
[/accordion]
