کمر درد
فتق دیسک کمر؛ از علائم تا روش‌های درمان
مهر
فتق دیسک کمر زمانی اتفاق می‌افتد که، قسمتی از مهره فشرده شده و از طریق لایه‌های بافتی اطراف آن (معمولاً در ناحیه نخاعی) بیرون آمده و فشاری بر روی عصب‌ها یا نخاع ایجاد می‌کند. این مشکل معمولاً به دلیل ضعف یا آسیب به دیسک بین مهره‌ها ایجاد می‌شود. فتق دیسک می‌تواند باعث ایجاد درد، تنش عصبی، ضعف عضلات و اختلالات حسی باشد. در صورت تشخیص فتق دیسک، معمولاً ترکیبی از داروهای تسکین درد، تمرینات تقویتی و در موارد شدیدتر، جراحی برای رفع فشار از عصب‌ها انجام می‌شود. برای آشنایی بیشتر با این عارضه این مطلب را آی آر مای شاپ مطالعه کنید.
فتق دیسک کمر چیست و چه تفاوتی با بیرون‌زدگی دیسک دارد؟
بیرون‌زدگی دیسک و فتق دیسک دو مشکل شایع ستون فقرات در ناحیه کمر هستند ، که اغلب با هم اشتباه گرفته می‌شوند، اما تفاوت‌هایی دارند:
بیرون‌زدگی دیسک (Disk Bulge )
در این وضعیت، لایه خارجی و محافظ دیسک (آنولوس فیبروزوس) به صورت فشرده‌تر از حالت طبیعی به دیسک فشار می‌آورد. در این وضعیت، دیسک همچنان داخل محدوده‌اش قرار دارد و به طور عمده به عصب‌ها فشار نمی‌آورد. بنابراین، علائم بیرون‌زدگی دیسک معمولاً خفیف‌تر و کمتر شدید هستند.
فتق دیسک (Herniated Disc)
در این حالت، لایه خارجی دیسک تا حدی آسیب می‌بیند و قسمتی از محتویات داخلی دیسک (هسته پلپ) از داخل به خارج آمده و به محیط اطراف اعصاب و بافت‌های اطراف فشار می‌آورد. این فشار ممکن است باعث درد، تنگی عصبی و سایر علائم مشکلات عصبی شود. فتق دیسک معمولاً به مراتب شدیدتر از بیرون‌زدگی دیسک است.
به طور کلی، تشخیص دقیق بیرون‌زدگی دیسک یا فتق دیسک نیازمند تصویربرداری پزشکی مانند MRI یا CT اسکن است تا وضعیت دقیق دیسک‌ها و اثرات آنها بر اطراف را نمایش دهد.
علائم و نشانه‌های فتق دیسک کمر کدام‌اند؟
فتق دیسک کمر می‌تواند با علائم و نشانه‌هایی همراه باشد که عبارت‌اند از:
- درد: درد شدید و تیز در منطقه عصبی تحت فشار، معمولاً در کمر، گردن یا پشت ساق پا که می‌تواند سبب زانودرد نیز شود.
- سرخ‌شدگی و التهاب: علائم التهابی مانند سرخی، گرمی و ورم در منطقه تحت فشار.
- اختلالات حسی
- ضعف عضلانی: ضعف عضلاتی در مناطق که تحت فشار قرار دارند، می‌تواند باعث کاهش توانایی حرکت و عملکرد شود.
- تنش عضلانی: عضلات اطراف منطقه فتق ممکن است به تنش و تشنج در آن منطقه منجر شوند.
- درد در حالت‌های خاص: در برخی اوقات مانند تغییر وضعیت بدن، نشستن یا خم شدن، درد افزایش می‌یابد.
- تغییرات در کنترل مثانه و روده: در برخی موارد، فشار بر ریشه‌های عصبی ممکن است منجر به مشکلات در کنترل مثانه و روده شود.
اگر شما از این نشانه‌ها رنج می‌برید، بهتر است به پزشک تخصصی مراجعه کرده و تشخیص و درمان مناسب را دریافت کنید.
فتق دیسک کمر به چه دلایلی اتفاق می‌افتد؟
فتق دیسک زمانی ایجاد می‌شود که ماده داخلی نرم و ژل‌وار دیسک میان مهره‌ها خارج شده و از دیسک، به بیرون زاویه می‌گیرد. این وضعیت معمولاً به دلیل یکی یا چند مورد از این عوامل ایجاد می‌شود:
- فشار و تنش: فعالیت‌هایی مانند بر بلند کردن بار سنگین، نشستن و خم شدن نادرست، می‌تواند فشار اضافی بر روی دیسک‌ها وارد کند و باعث فتق دیسک شود.
- افزایش سن: با بالارفتن سن، دیسک‌های مهره‌ها تا حدودی ساییده می‌شوند و انعطاف‌پذیری خود را نیز به مرور از دست می‌دهند، که این می‌تواند به افزایش خطر ایجاد فتق دیسک منجر شود.
- ژنتیک: برخی افراد به دلیل ژنتیکی به اختلالات دیسکی حساس‌ترند و احتمال ایجاد فتق دیسک در آنها بیشتر است.
- صدمات: ضربه یا صدمه به ناحیه مهره‌ها می‌تواند باعث تخریب و ضعیف شدن دیسک‌ها شود و فرصت ایجاد فتق دیسک را افزایش دهد.
- چاقی: وزن بیش از حد می‌تواند باعث افزایش فشار بر دیسک‌ها شود و به ایجاد فتق دیسک منجر شود.
- عوامل زیستی: عوامل مانند کشیدگی عضلات ، نشستن طولانی مدت در یک وضعیت و عدم تحرک کافی نیز می‌توانند به ایجاد فتق دیسک کمک کنند.
همه این عوامل به صورت ترکیبی یا مجزا و در شرایط خاص می‌توانند به ایجاد فتق دیسک منجر شوند.
تشخیص فتق دیسک چگونه انجام می‌شود؟
تشخیص فتق دیسک کمر توسط یک پزشک تخصصی انجام می‌شود و شامل مراحل زیر می‌شود:
- مصاحبه و تاریخچه پزشکی: پزشک ابتدا با شما در مورد علائم، نشانه‌ها و تاریخچه پزشکی شما سوال می‌کند. اطلاعاتی مانند نوع درد، شدت، محل، عوامل تشدید‌کننده و تسکین‌دهنده درد، و تغییرات در کنترل حس ممکن است مورد بررسی قرار گیرد.
- بررسی جسمی: پزشک با معاینه جسمی شما، به ویژه در ناحیه کمر، علائمی از تغییرات در ساختار دیسک‌ها و احتمال فتق دیسک را بررسی می‌کند.
- آزمایش و عکس‌برداری: در برخی موارد، آزمایشاتی مانند MRI وCT اسکن می‌تواند به تصویر سازی دقیق‌تر وضعیت دیسک‌ها و نواحی تحت فشار کمک کند.
- آزمون‌های عصبی: آزمون‌های عصبی مانند آزمون عصب‌شناسی (EMG) و آزمون هدایت عصبی سرعت (NCS) می‌توانند به تخمین اثرات فتق بر ریشه‌های عصبی کمک کنند.
با ترکیب این اطلاعات، پزشک تشخیص نهایی می‌دهد و در صورت لزوم برنامه درمانی را شروع می‌کند.
روش‌های درمان فتق دیسک چیست؟
درمان فتق دیسک ممکن است شامل ترکیبی از روش‌های غیرجراحی و جراحی باشد. در صورت وجود فتق دیسک، این راه‌های درمانی ممکن است مورد استفاده قرار گیرند:
۱٫ مراقبت‌های غیرجراحی برای درمان فتق دیسک
- استراحت: استراحت به مدت کوتاهی می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند.
- داروها: داروهای ضد التهاب غیراستروئیدیNSAIDs ممکن است در کاهش درد و التهاب کمک کنند.
- فیزیوتراپی: استفاده از تمرینات و جلسات فیزیوتراپی برای کمک به بهبود دامنه حرکتی و رفع درد در ناحیه دیسک پاره شده.
- تزریق‌های اپیدورال: تزریق مواد ضدالتهاب در نزدیکی محل فتق می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.
- کمربند طبی: بهترین کمربند طبی برای درمان کمر درد را باید کمربند پلاتینر دانست که طول دوره درمان فتق دیسک کمر را برای شما ساده تر می کند.
۲٫ جراحی لازم برای رفع فتق دیسک کمر
- لامینکتومی: در این روش، بخشی از کمر به نام لامینکتومی برای افزایش فضای مجرای عصبی و کاهش فشار روی عصب‌ها برداشته می‌شود.
- جراحی جداگانه دیسک: در این روش، قسمت فتق دیسک حذف شده و ممکن است جراحی ترمیم دیسک نیز انجام شود.
هر کدام از این روش‌ها بسته به شدت و نوع فتق دیسک مورد استفاده قرار می‌گیرند.
فتق دیسک بیشتر در چه سنینی دیده می‌شود؟
فتق دیسک در افراد در تمام رده‌های سنی ممکن است رخ دهد، اما معمولاً در افراد میانسال شایع‌تر است. بیشترین احتمال ایجاد فتق دیسک در سنین ۳۰ تا ۵۰ سالگی وجود دارد. در این بازه سنی، دیسک‌ها مهارت خود در حفظ انعطاف پذیری از دست می‌دهند، که می‌تواند به افزایش خطر ایجاد فشار و فتق در آنها منجر شود.
با این حال، فتق دیسک در سنین جوانی نیز ممکن است اتفاق بیفتد، که اغلب به علت آسیب یا ترومای مکانیکی به ناحیه کمر، مانند برخورداری از ضربه شدید یا حرکات نادرست و تنش‌های مکرر. همچنین در سنین بالاتر نیز فتق دیسک رخ می‌دهد، اما به طور کلی احتمال آن در افراد میانسال و میانه‌سال بیشتر است.
عدم درمان فتق دیسک چه عوارضی در پی دارد؟
عدم درمان فتق دیسک می‌تواند به مشکلات و عوارض جدی منجر شود. عدم درمان فتق دیسک می‌تواند به تشدید دردها و تنش‌های ناحیه کمر و بروز گردن درد شود. همچنین فتق دیسک ممکن است به تضعیف عضلات منطقه پاها، کمر و لگن منجر شود که می‌تواند توانایی انجام فعالیت‌های روزانه را کاهش دهد.عدم درمان می‌تواند به تشدید و پیشرفت مشکل فتق دیسک منجر شود، که به نوبه خود می‌تواند نیاز به مداخلات جراحی پیچیده‌تر را ایجاد کند.
آیا بارداری موجب فتق دیسک کمر می‌شود؟
در دوره بارداری، تغییرات فیزیولوژیک و وزن اضافی می‌توانند فشار بیشتری به ناحیه کمر و دیسک‌های آن ایجاد کنند. این ممکن است باعث افزایش خطر ایجاد فتق دیسک در زنان باردار شود. علاوه بر این، تغییرات هورمونی مخصوصاً هورمون رلکسین در دوران بارداری می‌توانند باعث تسهیل حرکات مفاصل و ارتخاء اطراف دیسک‌ها شوند، که این نیز ممکن است به افزایش خطر ایجاد مشکلات مانند فتق دیسک کمک کند.
به هر حال، باید توجه داشت که فتق دیسک در دوران بارداری نادر است و اکثر زنان باردار این مشکل را تجربه نمی‌کنند.
مراقبت‌های در منزل فتق دیسک کمر
مراقبت در منزل می‌تواند به بهبود و پیشگیری از مشکلات دیسک کمر کمک کند. در ادامه، تعدادی از اقدامات مراقبتی را برای دیسک کمر در منزل ذکر می‌کنیم:
حرکت و فعالیت:
– انجام تمرینات تقویتی و اصلاحی کمر که می‌تواند عضلات پشتی را تقویت کند و فشار روی دیسک‌ها را کاهش دهد.
– انجام تمرینات کششی و تعادلی نیز می‌تواند به حفظ سلامت کمر کمک کند.
طرز صحیح حرکت و اصلاح وضعیت بدن
– در هنگام برخاستن، نشستن یا جابجایی، از تکنیک‌های صحیح بلند شدن و حرکت استفاده کنید تا از کشیدگی اضافی روی دیسک‌ها جلوگیری کنید.
وزن مناسب:
– حفظ وزن مناسب می‌تواند فشار اضافی بر روی دیسک‌ها و ستون فقرات را کاهش دهد.
کاهش استرس:
– استرس می‌تواند باعث تنش در عضلات کمر شده و به مشکلات دیسک کمر افزوده شود. تکنیک‌های مثل یوگا، تمرین تأمل و تنفس عمیق می‌توانند به کاهش استرس کمک کنند.
– کمپرس گرم: استفاده از گرما می‌تواند به کاهش اسپاسم عضلانی، افزایش جریان خون و آرامش منطقه مورد نیاز کمک کند. این می‌تواند موجب تسکین موقتی از درد و ناراحتی شود.
کمپرس سرد: استفاده از سرما می‌تواند التهاب و تورم را کاهش داده و احتمالاً به تسکین درد کمک کند. این روش می‌تواند به ویژه در مواردی که التهاب شدید استفاده شود.
آیا ورزش کردن در پیشگیری از فتق دیسک نقش دارد؟
ورزش‌های مناسب می‌توانند به بهبود و پیشگیری از مشکلات فتق دیسک کمک کنند. اما باید به دقت انجام شوند تا عدم تحریک و تضرر از این وضعیت رخ ندهد. ورزش‌هایی مانند شنا، پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، یوگا، پیلاتس، که می‌توانند به افزایش انعطاف پذیری، تقویت عضلات پشتی و بهبود قوام جسمانی کمک کنند.
آیا فتق دیسک درمان قطعی دارد؟
درمان قطعی فتق دیسک معمولاً به معنای بازگشت کامل و بدون نیاز به مراقبت نیست. با این حال، در برخی موارد، اقدامات درمانی و تغییرات در رفتارها و شیوه زندگی می‌توانند به بهبود و مدیریت بهتر فتق دیسک کمک کنند. درمان‌هایی که ممکن است به کنترل علائم و بهبود وضعیت فتق دیسک کمک کنند.
چگونه می‌توان از فتق دیسک جلوگیری کرد؟
از طریق تغییرات در رفتارها، فعالیت‌ها و شیوه زندگی خود، می‌توانید به جلوگیری از فتق دیسک کمک کنید. نشستن و بلند شدن به شیوه‌ی صحیح، استفاده از تکنیک درست برای حمل و جابجایی اشیاء سنگین، حفظ وزن مناسب ،تمرینات تقویتی عضلات پشتی، شکمی و کمر ، اجتناب از حرکاتی که می‌توانند فشار زیادی روی کمر ایجاد کنند، مدیریت استرس ، تعدادی از راه‌هایی هستند، که ممکن است به جلوگیری از فتق دیسک کمک کنند.
عوارض فتق دیسک کمر چیست؟
عوارض فتق دیسک کمر ممکن است شامل درد شدید در ناحیه کمر، درد سیاتیکی که از کمر به سمت پاها یا زانوها از دو طرف انتقال می‌یابد، کمردرد ناگهانی و شدید در اثر جابجایی ناگهانی، اسیب به عصب‌ها که می‌تواند منجر به ضعف عضلات، مشکلات در کنترل مثانه و در موارد شدیدتر اختلال در حرکت و عملکرد عضلات می‌شود.