درد عضلانی یا به اصطلاح میالژی، اغلب به علت استفاده بیش از حد و نادرست عضلات، استرس، کشیدگی و یا کوفتگی آنها در حین تمرینات ورزشی و فعالیت‌های فیزیکی رخ می‌دهد. در اکثر موارد دردهای عضلانی با علائمی از قبیل قرمزی و تورم، التهاب و اسپاسم عضلانی، کشش یا گرفتگی عضلات و تیر کشیدن آنها ظاهر می‌شوند. گاها این دردها به طور مزمن یا حاد بروز کرده و برگرفته از علتی خاص است. روش‌های درمانی مناسب برای هریک از دردهای عضلانی، بسته به نوع علائم و خفیف یا شدید بودن آنها متفاوت است.
زمانیکه دردهای عضلانی خفیف به سراغمان می‌آیند، به‌سادگی و بدون نگرانی می‌توانیم آنها را در خانه درمان کنیم، اما درد های حاد عضلانی نیازمند بررسی‌ها و تشخیص علت و روش‌های درمانی مناسب توسط پزشک هستند.
در این مطلب به بررسی موضوعات زیر خواهیم پرداخت:
- انواع درد عضلات
- علائم دردهای عضلانی
- علت بروز درد در هر یک از ماهیچه های بدن
- روش‌های درمان خانگی و دارویی درد عضلانی
روش‌های درمان دردهای عضلانی
درد عضلات و مفاصل به طور حاد یا مزمن و با علائم و علت‌های مختلفی ایجاد می‌شوند که روش‌های درمان و تسکین هریک از آنها با دیگری متفاوت است. به‌عنوان‌مثال دردهای عضلانی ساده و خفیف ناشی از آسیب‌دیدگی یا به‌کارگیری زیاد ماهیچه‌ها، با انجام راه‌های خانگی همچون مراقبت‌های کافی، عدم تحرک بیش از حد و استفاده از کمپرس گرم در ناحیه آسیب‌دیده تسکین می‌یابند. درحالی‌که دردهای شدید و غیرقابل‌تحمل نیاز به تشخیص علت و نوع بیماری توسط پزشک دارند. پزشک متخصص پس از انجام معاینات لازم بسته به نوع درد، داروهای درمانی خاصی را تجویز خواهد کرد. البته در برخی موارد، مصرف دارو به‌تنهایی در تسکین دردها عضلانی مؤثر نبوده و نیازمند انجام روش‌های درمانی دیگری است.
به‌طورکلی درمان درد های عضلانی از طریق راهکارهای زیر امکان‌پذیر است:
- انجام روش‌های درمان خانگی
- مصرف داروهای تسکین‌دهنده درد عضلانی
- انجام تمرینات کششی و ورزشی
- ماساژدرمانی
- ترموتراپی یا گرمادرمانی
- کرایوتراپی یا سرمادرمانی
- اعمال فیزیوتراپی
- استفاده از دستگاه‌های الکتریکی خاص مانند پد ضد درد عضلانی کامفواستریپ
درمان دارویی دردهای عضلانی
دردهای عضلانی و مفصلی از جمله کشیدگی و گرفتگی عضلات بدن، کوفتگی یا اسپاسم عضلانی و التهاب مفاصل در اکثر موارد با مصرف داروهای موضعی همچون پمادهای تسکین‌دهنده ضددرد و التهاب، داروهای ترکیبی و گیاهی یا قرص‌های مسکن و کمکی بهبود می‌یابند. در برخی موارد نیز پزشک توصیه به مصرف داروهایی از قبیل زیر می‌کند:
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): همچون ناپروکسن یا ایبوپروفن برای رفع کشیدگی عضله
- استروئیدها: برای درمان اکثر بیماری‌های التهابی از جمله پلی میالژیا روماتیکا و میوپاتی‌های التهابی
- شل‌کننده‌های عضلانی: مثل فلکسریل و زانافلکس به‌منظور تسکین دردهای حاد عضله
- داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای: مثل آمی تریپتیلین و داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین – نوراپی‌نفرین (دولوکستین) برای درمان سندرم درد میوفاشیال، فیبرومیالژیا یا خستگی مزمن
- کورتیکواستروئید یا کورتون: برای درمان بیماری‌های التهابی همچون درد و گرفتگی عضلات
- داروهای جایگزین کورتون‌ها: مانند متوترکسات برای آرتریت روماتوئید به‌منظور کاهش استفاده از پردنیزولون و کمک به کنترل بیماری
- ویتامین D: برای درمان نرمی استخوان
- آنتی‌بیوتیک؛ ضدویروس؛ ضدقارچ و انگل: برای درمان بیماری عفونی پیومیوزیت و تخلیه عضله آلوده
معمولاً مصرف داروهای فوق به تسکین درد عضلات و بهبود وضعیت بیمار کمک می‌کند، اما در مواردی که مصرف داروهای تجویزی هم قادر به تسکین درد عضله نباشند، به‌ناچار پزشک توصیه به انجام عمل جراحی خواهد کرد.
درمان خانگی دردهای عضلانی
همانطور که در بالا اشاره شد، درد های عضلانی در برخی موارد با انجام راه‌های ساده در منزل درمان می‌شوند. افرادی که تمایلی به مصرف داروهای مسکن نداشته و البته درد آنها خفیف بوده و هنوز شدت نیافته است، از روش‌های درمان خانگی برای تسکین درد مفاصل بهره‌مند می‌شوند.
راه‌های درمان خانگی درد عضلات عبارتند از:
- گرفتن دوش آب سرد و پرهیز از حمام آب گرم
- استفاده از سرکه سیب در وان حمام
- حمام در وان نمک اپسوم که نوعی نمک حاوی مقادیر زیادی از منیزیم است و به‌راحتی جذب پوست شده؛ درد و تورم عضلات را کاهش می‌دهد
- سرمادرمانی و استفاده از کمپرس آب سرد
- انجام حرکات کششی بعد و قبل ورزش‌های سنگین
- ماساژدرمانی و مشت‌ومال عضلات کوفته
- شناکردن در استخر آب سرد
- نوشیدن آب و مایعات فراوان جهت رفع کم‌آبی بدن
- خواب و استراحت کافی (انجام یوگا و تمرینات آرامش‌بخش برای بهبود کیفیت خواب)
- خوردن غذاهای مقوی و گرم مثل سوپ و آبگوشت قبل از تمرین برای جبران کمبود سدیم بدن
- مصرف سه لیوان شیر در روز، برای تأمین کلسیم موردنیاز بدن
- مصرف روزانه یک تا دو عدد موز برای تأمین پتاسیم
انواع دردهای عضلانی
دردهای عضلانی در تمام ماهیچه‌های مختلف بدن از جمله عضلات پشت و کمر، دست، پا، شکم، شانه و قفسه سینه اتفاق می‌افتند. هر کدام از این دردها علت خاصی داشته و با علائم مخصوصی مشاهده می‌شوند.
انواع دردهای عضلانی
در ادامه به بررسی درد عضلات، علت، علائم و روش‌های درمان آن در هر یک از ماهیچه‌های بدن می‌پردازیم:
درد عضلات پشت و کمر
گرفتگی‌ها و تنش‌های عضلانی پشت و کمر اغلب به علت التهاب یا آسیب‌دیدگی اعصاب، رباط‌ها یا عضلات ناحیه کمر رخ می‌دهند. این دردها با علائمی مانند سفتی و کشیدگی عضلات و احساس درد ناگهانی به‌ویژه در پایین کمر هنگام هل دادن، کشیدن یا چرخش به یک سو نمایان می‌شوند.
به طور کلی می‌توان گفت دردهای عضلانی پشت و کمر همگی پس از یک آسیب‌دیدگی جدی بروز می‌کنند. همانطور که می‌دانید، عضلات کمر جزء بافت‌های بسیار حساس بدن هستند که در صورت تداوم درد و شدت یافتن آن خطرات و مشکلات جدی در پی خواهند داشت. لذا توصیه می‌شود که با آگاهی از علل درد و علائم ظاهر شده در بدن به سرعت در پی درمان خود باشید:
از مشکلات حاد کمردرد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ضعیف شدن عضلات شکم
- ضعیف شدن عضلات ستون فقرات یا عدم انعطاف‌پذیری آنها
- سفت شدن عضله زردپی
- انحنای ستون فقرات به سمت جلو
- ضعیف شدن عضلات کمر (به‌خاطر
- شرایطی مثل تشکیل تومور، تنگ شدن کانال نخاعی، پارگی دیسک، اسپوندیلولیستزیس، اسپوندیلولیزیس و آرتروز
- تیلت غیرعادی لگن به سمت جلو
- خونریزی عضلات و پارگی تاندون‌ها
- دیسک یا فتق کمر
تمامی گرفتگی‌های کمر دردناک بوده و اغلب در کوتاه‌مدت منجر به ناتوانی فرد می‌شوند؛ از این رو باید دراسرع‌وقت به پزشک کرده و علت اصلی درد تشخیص داده شود. پزشک معالج پس از بررسی علائم و شناسایی علت درد عضلات پشت و کمر، بسته به نوع مشکل فرد روش‌های درمانی خاصی را تجویز خواهد کرد.
درصورتی‌که انجام مراقبت‌های خانگی از جمله استراحت، کمپرس سردوگرم و انجام تمرینات نرمشی ملایم برای بهبود درد مفید واقع نشوند، مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و شل‌کننده‌های عضلانی دومین گام برای تسکین درد عضلات محسوب می‌شود.
اعمال فیزیوتراپی روش درمانی دیگر برای رفع کمردرد است که موجب افزایش انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات می‌شوند. سایر روش‌های درمانی مؤثر در کمردرد شامل تزریق کورتیزون، ماساژدرمانی، تحریکات الکتریکی و طب سوزنی است که تشخیص آن برعهده پزشک می‌باشد.
بیشتر بخوانید: کمر درد ?♂️ انواع، علت، علائم و بهترین راه‌های درمان آن را می‌شناسید؟
درد عضلات پا
ماهیچه‌های پا از دیگر بافت‌های ضروری بدن هستند که گاها دچار دردهای عصبی یا عضلانی زجرآوری می‌شوند. عموماً پادرد به علل مختلفی از جمله آسیب‌ها و گرفتگی‌های جزئی رخ‌داده و در اکثر موارد به‌راحتی تسکین می‌یابد. بااین‌وجود علت های دیگری هم در بروز درد عضلات و ماهیچه‌های پا دخیل هستند که موارد زیر از رایج‌ترین آنها است:
- گرفتگی عضلات
- آسیب‌ها و فشارهای عضلانی
- تاندونیت
- شین اسپلینت
- شکستگی استخوان‌ها یا رگ‌به‌رگ شدن
در حالت کلی گرفتگی عضلات از اصلی‌ترین علت های درد ماهیچه پا هستند. بدین معنی که انقباض یا همان گرفتگی عضلات پا، باعث بروز درد ناگهانی و شدید می‌شود. این مسئله در نتیجه کم‌آبی یا خستگی عضلات نیز رخ می‌دهد.
در برخی موارد، درد های عضلانی پا به علت وجود بیماری‌های زمینه‌ای خاصی شامل آرترواسکلروز، لختگی خون، آرتروز و غیره است که نیاز به تشخیص، درمان و معالجه توسط پزشک دارد.
درد عضلات دست و انگشت
تمام افراد در طول زندگی خود گاهی دردهای عضلانی دست و انگشت را تجربه می‌کنند. دست‌درد و عوارض ناشی از آن اغلب به‌راحتی و در مدت‌زمان اندکی تسکین می‌یابد. دست درد به عارضه‌ای اطلاق می‌شود که نواحی مختلفی از قبیل کف دست، مفاصل، استخوان‌ها و ماهیچه‌ها را درگیر می‌کند. درد عضلات درست در نتیجه علت های مختلفی عارض می‌شود که از مهم‌ترین آنها می‌توان به کشش عضلات، استفاده بیش از حد دست‌ها، بلندکردن اشیای سنگین، انجام تمرینات ورزشی سنگین، آسیب تاندون‌ها و ساییدگی و شکستگی استخوان اشاره کرد.
علائم ظاهر شده در هر فرد بسته به نوع و علت درد متفاوت است. اما در مجموع علائم دست درد شامل قرمزی و تورم، ضعف، عدم صاف شدن دست، سوزن‌سوزن شدن، بی‌حسی، درد در هنگام لمس و عدم حرکت صحیح آن است. جهت درمان بهتر و هرچه سریع‌تر دست درد، توصیه می‌شود به‌محض مشاهده علائم به پزشک مراجعه کرده و روش‌های درمانی متناسب با مشکل خود را دریافت کنید.
بیشتر بخوانید: علت درد عضلات دست چیست؟?
درد عضلات کتف و شانه
مفصل کتف و شانه یکی از اصلی‌ترین مفاصل مربوط به تحرک بدن است که به هنگام درد سیستم حرکتی دست‌ها و بازوها را با مشکل مواجه می‌سازد. درد عضلات شانه اصولاً با علائمی همچون عدم حرکت صحیح دست‌ها، ضعف، صداهای داخل مفصلی، تغییر شکل شانه و حتی احساس تورم و گرما نیز همراه است. درد عضلات شانه علت های مختلفی داشته که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
- آسیب به دلیل استفاده مکرر
- انواع شکستگی‌ها
- بیماری‌های روماتیسمی
- ساییدگی یا آرتروز شانه
- التهاب یا پارگی تاندون‌های روتاتورکاف
- شانه یخ‌زده یا فروزن شولدر
- پارگی‌های غضروف مفصلی
- سندرم گیرافتادگی عضلات در سر شانه
- دنده گردنی
- دردهای ارجاعی از احشا
- دردهای ارجاعی از گردن
- بی‌ثباتی‌ها یا دررفتگی‌های مکرر شانه
- سکته مغزی
متأسفانه دردهای عضلانی شانه جزء دردهای بسیار سخت و رنج‌آور ممکن بدن هستند که نیاز به درمان جدی و فوری دارند. پزشک معالج پس از تشخیص نوع بیماری اقدام به درمان از طریق موارد زیر خواهد کرد:
- درمان خانگی
- تجویز داروهای ضدالتهاب استروئیدی و غیراستروئیدی
- تزریق
- فیزیوتراپی شامل:
- لیزردرمانی
- مگنت درمانی
- تکارتراپی
- اولتراسوند تراپی
- تحریکات الکتریکی
- سوزن خشک یا درای نیدلینگ
- گرما یا سرمادرمانی
- سی پی‌ام
- شاک‌ویوتراپی
- درمان‌های دستی
- عمل جراحی شامل:
- جراحی آرتروسکوپیک
- جراحی باز
درد عضلات شکم
به‌طورکلی اسپاسم و گرفتگی عضلات ستوه‌آور است و امکان بروز آن در تمامی عضلات بدن وجود دارد، اما عضلات شکم بیش از سایر عضلات بدن مستعد این مشکل هستند. اگرچه علت بروز اسپاسم و درد عضلات شکم به طور قطعی مشخص نیست، اما در مجموع این عارضه در پی عواملی همچون خستگی عضلات، کم‌آبی بدن، خوب گرم نکردن بدن، کمبود یا عدم تعادل الکترولیت، نگهداری عضلات شکم در موقعیت خاص برای زمان طولانی و شرایط خاص پزشکی و درمانی یا مصرف داروهای خاص اتفاق می‌افتد.
جهت بهبود اسپاسم و گرفتگی عضلانی شکم توصیه می‌شود از راه‌های خانگی برای درمان هرچه سریع‌تر مشکل خود بهره جویید. راه‌های درمان درد عضلات شکم در خانه شامل: نوشیدن آب یا مایعات حاوی الکترولیت، ماساژ ناحیه موردنظر، خوردن موز، گرم‌کردن عضلات و غیره است.
درد عضلات قفسه سینه
بروز برخی از دردهای عضلانی در بدن نشان از خبر جدی و خطرناکی دارد. درد عضلات قفسه سینه یکی از این موارد است که بعضاً نشان‌دهنده وجود مشکل قلبی در بدن است. بااین‌حال درد عضلات قفسه سینه به علت موارد دیگری نیز رخ می‌دهد که موارد زیر از قبیل آن است:
- فشار عضلانی
- دنده‌های آسیب‌دیده
- بیماری ریوی
- زخم معده
- بیماری ریفلاکس معده
- آسم
- اختلالات انقباض مری
- حساسیت در مری
- پارگی مری
- باکتری‌های سل
- پرولاپس دریچه میترال
- حمله پانیک
- کاستوکندریت
- کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک
- پریکاردیت
- آمبولی ریوی
- حملات قلبی
- میوکاردیت
تمامی افراد باید با مشاهده علائم نشان‌دهنده درد قفسه سینه به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه نمایند. افرادی که با علائم بسیار خطرناکی از قبیل درد قفسه سینه گسترش‌یافته به فک، بازوی چپ یا پشت، سردرگمی، ضربان قلب زیاد و تند یا تنفس سریع روبرو می‌شوند، نیاز به کمک‌های اورژانسی و اضطراری داشته و باید دراسرع‌وقت معالجه شوند.
دردهای عضلانی بعد از بدنسازی
اکثر ورزشکاران و بخصوص بدنسازان به هنگام انجام ورزش‌های سنگین با برنامه‌های ورزشی سخت، دچار دردهای عضلانی می‌شوند. این دردها ناشی از سائیدگی و پارگی در حین انقباض عضلات بوده که برخلاف سایر دردها، فاقد عوارض بوده و بالعکس فوایدی هم دارد. به علت اینکه فیبر عضلات در حین انجام تمرینات بدنسازی پاره شده و بدن شروع به بازسازی قوی‌تر و حجیم‌تر عضلات نسبت به قبل می‌کند. ازاین‌رو هرچه تمرینات ورزشی بیشتری انجام دهید، بیشتر درگیر دردهای عضلانی خواهید شد.
جهت درمان سریع درد های عضلانی پس از بدنسازی، باید با انجام تمرینات کششی یا پیاده‌روی آهسته بدن خود را سرد کنید. به علاوه با خواب و استراحت کافی بعد از تمرین، ماساژ عضلات و مصرف مکمل‌های مولتی‌ویتامین می‌توانید دردهای عضلانی بدنسازی را کاهش دهید.
دردهای عضلانی کرونا
درد مفاصل و عضلات یکی از رایج‌ترین علائم بیماری کرونا است که بهبودی آن از چند روز تا چند ماه زمان می‌برد. دردهای عضلانی با علائمی همچون بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن دست‌وپا همراه بوده و با انجام فعالیت‌های ورزشی سخت، دویدن و بلندکردن وزنه و اشیا سنگین شدت می‌یابد. به‌طوری‌که درد عضلات و مفاصل در افراد مبتلا به کرونا، توانایی انجام فعالیت‌های روزمره را از آنها سلب می‌کند؛ بنابراین توصیه می‌شود به هنگام تجربه دردهای عضلانی کرونا، سریعاً به پزشک مراجعه کرده و با رعایت توصیه‌های پزشکی لازم، درد عضلات و مفاصل خود را تسکین دهید.
درد عضلات ناشی از کرونا
جمع‌بندی
دردهای عضلانی یکی از زجرآورترین مشکلات سلامتی رخ داده برای عضلات بدن از جمله دست، پا، شانه، قفسه سینه، شکم و غیره است. درد هریک از عضلات با علائم (اینجا) خاصی ظهور کرده و میزان شدت علائم بسته به خفیف یا شدید بودن درد متغیر است.
به‌طورکلی درد های عضلانی ناشی از آسیب و ضربه‌‍‌های وارده بر عضلات اتفاق می‌افتند که در صورت خفیف بودن علائم، در خانه با روش‌های درمان خانگی تسکین خواهند یافت. درصورتی‌که درد عصبی مفاصل و عضلات را با شدت بیشتر حس کردید و همچنان با انجام روش‌های خانگی، بهبودی حاصل نیافت، به پزشک مراجعه کرده و در پی درمان دارویی و توصیه‌های پزشکی باشید. توصیه می‌شود که با مشاهده اولین نشانه‌های درد عضلانی، هر چه سریع‌تر نسبت به تشخیص علت و روش‌های درمانی مختص آن اقدام نمایید.
