تنگی کانال نخاعی یک حالت پزشکی است که در آن فضای داخل کانال نخاع (مجرایی که از مغز تا ستون فقرات امتداد مییابد) بسیار محدود میشود. این تنگی معمولاً به دلیل وجود تودههای غیرطبیعی، ترشحات، آسیب یا عوامل دیگری که باعث تضییق کانال نخاعی میشوند، رخ میدهد.
تنگی کانال نخاعی میتواند در هر قسمتی از کانال نخاع رخ دهد، از جمله در ستون فقرات گردن، قفسه سینه و لگن. علائم و نشانههای تنگی کانال نخاعی میتواند شامل کمر درد، احساس سوزش و کشیدگی در منطقه تنگی، ضعف عضلانی، کاهش حس و حالت تحت فشار قرار گرفتن اعصاب نخاعی باشد.
تشخیص و درمان تنگی کانال نخاعی بستگی به شدت و موقعیت تنگی و علائم مربوطه دارد. در برخی موارد، از طریق تصویربرداری مانند رادیوگرافی، توموگرافی (CT scan) یا مغناطیسنوری (MRI)، تنگی کانال نخاعی تشخیص داده میشود. در صورت لزوم، جراحی برای برطرف کردن تنگی کانال نخاعی ممکن است به عنوان یک گزینه در نظر گرفته شود. در مواردی که تنگی کانال نخاعی بسیار شدید باشد و عوارض جدی به وجود آورد.
علائم بروز تنگی کانال نخاعی چیست؟
تنگی کانال نخاعی به محدود شدن فضای داخل کانال نخاع، که قسمتی از سیستم عصبی مرکزی است، گفته میشود. این تنگی میتواند به دلیل عوامل مختلفی از جمله ضخامت غیرطبیعی استخوانهای کانال نخاع، وجود تومورها، التهابات، آسیب به نخاع از جمله نتیجه ضربه، سنگهای گرده، تشکیل پیچ و تاب آرتروزی در این منطقه و… رخ دهد.
علائم تنگی کانال نخاعی میتواند به شدت متفاوتی از خفیف تا شدید باشد و بستگی به میزان تنگی و محل آن دارد. برخی از علائم شایع تنگی کانال نخاعی عبارتاند از:
- درد: درد در منطقه عقبی یا بین دو شانه، درد در منطقه کمری (لوله کمری) یا درد در منطقه تحتانی بدن (لوله ساق پا) ممکن است از جمله علائم تنگی کانال نخاعی باشد.
- ضعف عضلات: کاهش قدرت و ضعف در عضلات عضو مورد تحت تأثیر، به طور معمول در موارد تنگی کانال نخاعی رخ میدهد. در صورت تنگی در قسمت گردنی کانال نخاع، عضلات بازو و پا تحت تأثیر قرار میگیرند.
- مشکلات حسی: احساس خنثی شدن، خدر خدر کردن، خنثی شدن تا حدی یا احساس سوزش در منطقه تحت تأثیر نیز از علائم تنگی کانال نخاعی هستند.
- مشکلات حرکتی: ممکن است برای فرد دچار تنگی کانال نخاعی مشکلاتی در حرکت ایجاد شود، مانند مشکل در راه رفتن، تعادل نداشتن، لغزش پا و سختی در انجام فعالیتهای روزمره.
- مشکلات کنترل دستگاههای ادراری و روده: تنگی کانال نخاعی میتواند منجر به مشکلاتی در کنترل ادرار و روده شود، مانند سختی در ادرار کردن، نیاز بیش از حد به ادرار کردن، ناتوانی در کنترل مدفوع و تحریک غیر ادراری مدفوع.
اگر فکر میکنید شما یا کسی که از آن مراقبت میکنید ممکن است دچار تنگی کانال نخاعی باشید، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید تا ارزیابی دقیق و تشخیص نهایی انجام شود و در صورت لزوم درمان مناسب به شما تجویز شود.
انواع مختلف تنگی کانال نخاعی کمر
تنگی کانال نخاعی کمر به دو صورت اصلی بروز میکند: تغییرات ساختاری و سندرم تنگی کانال نخاعی.
-
تغییرات ساختاری:
– لوساسپینا: در این حالت، یک یا چندی از فضای بین مهرههای کمری باز و یا پوشیده نیستند که ممکن است منجر به فشار بر روی نخاع شود.
– سکولیوز: سکولیوز یک خمیدگی جانبی قابل مشاهده روی ستون فقرات است و میتواند عامل تنگی کانال نخاعی گردن یا کمر شود.
– هرنیاسیون دیسک: وقتی که غضروف بین مهرهها (دیسک) آسیب میبیند و فشاری بر روی نخاع اعمال میشود، میتواند منجر به تنگی کانال نخاعی گردن یا کمر شود.
-
سندرم تنگی کانال نخاعی:
– سندرم تنگی کانال نخاعی مرتبط با پیری: این حالت عموماً در افراد بالای ۵۰ سال و به دلیل فشار و استقرار نخاع ناشی از ضخامت استخوانها و بافتهای نیمه جامد قابل رویت است.
– سندرم تنگی کانال نخاعی مرتبط با آسیب نخاع: این سندرم ممکن است به دلیل صدمات، التهابات، تومورها و غیره در نخاع وجود داشته باشد.
همچنین، تنگی کانال نخاعی میتواند در مناطق دیگری از بدن نیز رخ دهد مانند ناحیه گردنی بالای ستون فقرات گردن و ناحیه عمودی مهرههای قطنی.
تنگی نخاع چگونه تشخیص داده می شود؟
تنگی نخاع (Spinal stenosis) یک حالت پزشکی است که در آن فضای داخل کانال نخاع برای عصبهای نخاعی تنگ میشود. این ممکن است به دلیل فشار بر روی نخاع و عصبها، التهاب محیط نخاع و یا تغییرات ساختاری در اسکلت نخاع باشد، روشهای تشخیصی زیر ممکن است برای تأیید تنگی نخاع استفاده شوند:
۱. تاریخچه بالینی: پزشک ممکن است سوالهایی درباره علائم، شدت و مکان درد، عوامل تسریع کننده یا تشدید کننده درد، و همچنین سابقه بیماریهای مرتبط با نخاع مثل اسپوندیلوز (spondylosis) یا انسفالوپاتی (myelopathy) بپرسد.
۲. بررسی فیزیکی: پزشک ممکن است برای بررسی علائم و نشانههای فیزیکی تنگی نخاع، از جمله ضعف عضلانی، تحتانیشدگی شکمی، کاهش حس در پاها و رفلکسها استفاده کند.
۳. تصویربرداری: روشهای تصویربرداری مانند رادیوگرافی، جراحی نوروماسکولار، توموگرافی کامپیوتری (CT scan) و رزونانس مغناطیسی (MRI) ممکن است برای تایید تنگی نخاع استفاده شوند. این تصاویر به پزشک کمک میکنند تا میزان تنگی و موقعیت آن را بررسی کند.
۴. آزمایشهای عصبشناسی: آزمایشهای عصبشناسی مانند الکترومیووگرافی (EMG) و سازوکارهای تحریک عصبی ممکن است نشان دهند که آیا فشار بر روی نخاع و عصبها باعث تخلیه عصبی شده است یا خیر.
تشخیص و درمان تنگی نخاع بستگی به شدت علائم، میزان تأثیر بر کیفیت زندگی و سابقه بیماری فرد دارد.
درمان تنگی کانال نخاعی کمر به چه صورت امکان پذیر است؟
تنگی کانال نخاعی میتواند با استفاده از روشهای مختلف فیزیوتراپی بهبود یابد و از انجام جراحیهای غیرضروری جلوگیری کند، یکی از دلایل احساس درد در ناحیه کمر و تشدید آن به اندامهای پایینی، تنگی کانال نخاعی است. این مشکل به دلیل کاهش فضای داخلی کانال نخاعی که ریشههای عصبی از آن عبور میکنند، ایجاد میشود.
کمشدن فضای مخصوص عبور ریشههای نخاعی باعث ایجاد فشار زیادی بر روی این اعصاب میشود؛ این وضعیت منجر به بروز مشکلاتی نظیر درد کمری و تشدید آن در اندامهای پایینی میشود؛ درمان تنگی کانال نخاعی در بسیاری از موارد با استفاده از روشهای غیرجراحی، از جمله فیزیوتراپی، امکانپذیر است.
این بیماری به دو نوع مادرزادی و اکتسابی تقسیم میشود. در نوع مادرزادی، ابتدا قطر کانال نخاعی کمتر است و در نوع اکتسابی، رشد اجزای درونی مانند استخوانها و بافتها باعث تضییق این کانال میشود. این مشکل اکثراً در افراد مسن و میانسال رخ میدهد؛ همچنین، کاهش ارتفاع دیسک به دلیل پیری، به خطر ابتلای به این بیماری افزوده میشود.
امروزه، فیزیوتراپی با استفاده از تکنیکهای متنوع، بهبود و درمان تنگی کانال نخاعی را تسهیل میکند. همچنین، فشار به نخاع و ریشههای عصبی نزدیک به دیسک کمر و گردن میتواند باعث افزایش فشار بر دیسک و ایجاد علائمی نظیر درد کمر و گردن گردد.
معرفی ۴ روش جراحی درمان تنگی کانال نخاعی
تنگی کانال نخاعی کمر یک وضعیت پزشکی است که در آن فضای داخلی کانال نخاعی کمر بدلیل فشار، جمع شده یا تنگ شده است. این وضعیت ممکن است منجر به علائمی همچون درد، محدودیت حرکت و ناتوانی عضلانی شود. بسته به شدت تنگی و وضعیت بیمار، چندین روش جراحی برای درمان تنگی کانال نخاعی کمر وجود دارد. در زیر ۴ روش جراحی رایج برای درمان این وضعیت را بررسی خواهیم کرد:
- لامینکتومی (Laminectomy): در این روش جراحی، بخشی از استخوانهای پشتی و قسمت جلویی استخوان کمربندی که بر روی کانال نخاعی واقع شده است، برداشته میشود. این عمل باعث ایجاد فضای بیشتری برای نخاع میشود و فشار روی آن را کاهش میدهد.
- فورامینوتومی (Foraminotomy): در این روش جراحی، استخوان هایی که منجر به تنگی نخاعی در ناحیه فورامن (محل عبور عصب از کانال نخاعی) هستند، برداشته میشوند. این عمل باعث ایجاد فضای بیشتری در کانال نخاعی و کاهش فشار بر روی نخاع میشود.
- دیسکتومی (Discectomy): در برخی از موارد تنگی کانال نخاعی کمر به دلیل برآمدگی یا پارگی دیسک بین مهرهها ایجاد میشود. در این روش جراحی، دیسک آسیب دیده برداشته میشود. این عمل باعث کاهش فشار بر روی کانال نخاعی میشود.
- جراحی استنشاقی لولهای (Laminoplasty): در این روش جراحی، استخوانهای پشتی قسمت بالایی کمربندی برش خورده و به شکل گاوصندوق باز میشوند. این عمل باعث ایجاد فضای بیشتری در کانال نخاعی میشود و فشار روی نخاع را کاهش میدهد.
پیش از تصمیمگیری درباره جراحی، معاینه دقیق و مشاوره با پزشک متخصص اسپینال (پزشکی که در بیماریهای ستون فقرات و نخاع تخصص دارد) ضروری است. همچنین، نکتهای که باید در نظر داشته باشید این است که جراحی تنگی کانال نخاعی کمر در برخی موارد ممکن است بهبود کاملی را به همراه نداشته باشد و علائم میتوانند بعد از جراحی نیز ادامه داشته باشند.
معرفی ۸ روش غیرجراحی برای درمان تنگی کانال نخاعی کمر
تنگی کانال نخاعی کمر ممکن است با درمان غیر جراحی بهبود یابد. در زیر ۸ روش غیرجراحی برای درمان تنگی کانال نخاعی کمر را بررسی خواهیم کرد:
- فیزیوتراپی: تمرینات فیزیکی و تمرینات تقویتی میتوانند عضلات پشتی را تقویت کرده و فضای بیشتری در کانال نخاعی ایجاد کنند. فیزیوتراپی میتواند در کاهش علائم تنگی کانال نخاعی کمک کند.
- تزریقات استروئیدی: تزریق استروئیدها، از جمله کورتیکواستروئیدها، به ناحیه تنگی کانال نخاعی میتواند التهاب را کاهش داده و علائم را بهبود بخشد.
- آرتروپلاستی: در برخی موارد، استفاده از تزریقات مواد تحریکی نظیر مواد لوبریکانت به مفاصل میتواند در کاهش علائم تنگی کانال نخاعی موثر باشد.
- تزریقات آب: تزریق سوئیچ هیدرولیک (تزریق آب) در دیسک های فشرده میتواند فشار روی کانال نخاعی را کاهش داده و علائم را بهبود بخشد.
- آکوپانکچر: آکوپانکچر یک تکنیک درمانی چینی است که با استفاده از سوزنهای نازک، در نقاط خاصی از بدن تزریق میشود. این روش میتواند در کاهش درد و التهاب مرتبط با تنگی کانال نخاعی کمک کند.
- ماساژ: ماساژ عضلات پشتی و مناطق محیطی میتواند در کاهش درد و جذب فشار به کانال نخاعی موثر باشد.
- تکنیکهای غیرجراحی تسکین درد: تکنیکهای مانند تزریقات آسپرین، تکنیکهای الکتروفیزیولوژی، استفاده از گیجها و سایر تکنیکهای غیر جراحی ممکن است در کاهش درد مرتبط با تنگی کانال نخاعی کمک کنند.
- تغییر سبک زندگی: اصلاح روش زندگی، شامل حفظ وزن سالم، فعالیت بدنی منظم، استفاده از تکنیکهای آرامشبخش مانند یوگا و مدیتیشن، میتواند در بهبود علائم تنگی کانال نخاعی کمک کند.
دلایل ابتلا به تنگی کانال نخاعی کمر که باید مراقب آن ها باشیم!
تنگی کانال نخاعی کمر ممکن است به دلیل چندین عامل ایجاد شود. در زیر، برخی از علتهای شایع تنگی کانال نخاعی کمر را بررسی میکنیم:
- پیری: با پیر شدن، استخوانها و بافتهای نرم بدن قابلیت تغییر و سست شدن دارند. این باعث فشار و تنگی در کانال نخاعی میشود.
- آسیب دیدگی یا صدمه: ضربه، تروما، یا حوادثی مانند تصادفات خودرویی میتوانند منجر به ترک شدن استخوانها، فشرده شدن دیسکها، یا تشکیل پیچیدگیهای استخوانی در کانال نخاعی شوند.
- برآمدگی دیسک: در برخی از موارد، دیسکها (مواد لاستیکی موجود بین مهرهها) ممکن است برآمده شده و فشار بر روی کانال نخاعی ایجاد کنند.
- ستون فقرات غیرطبیعی: برخی از شرایط مانند التهاب مفصلی، تورم، عفونت یا تشکیل تودههای غیرطبیعی در استخوانها میتوانند منجر به تنگی کانال نخاعی شوند.
- تغییرات استخوانی: بیماریهایی مانند اسپوندیلوز (تغییرات آرتروزی در ناحیه کمر)، اسکولیوز (انحراف جانبی ستون فقرات) و آرتروز میتوانند تنگی کانال نخاعی را ایجاد کنند.
- تودههای خارجی: وجود تودههای خارجی در ناحیه کمر مانند تومورها، کیستها یا لومبارد (توده متشکل از بافت چربی در کانال نخاعی) میتوانند به فشار و تنگی کانال نخاعی منجر شوند.
- عوامل مرتبط با آبزادی: تودهها و درجه باروری میتوانند در بارداری و شرایط مرتبط با آبزادی تنگی کانال نخاعی را ایجاد کنند.
سوالات متداول
چگونه تنگی کانال نخاعی را درمان کنیم؟
لامینکتومی جراحی است که پزشکان برای درمان تنگی ستون فقرات با برداشتن خارهای استخوانی و دیواره های استخوانی مهره ها انجام می دهند. این به باز شدن ستون فقرات و برداشتن فشار روی اعصاب کمک می کند. پزشکان ممکن است دیسککتومی را در طول لامینکتومی انجام دهند.
