قرص ضد افسردگی دارویی آرامبخش و ضد اضطراب است که برای تسکین روح و روان مصرف میشود. روانپزشکان برای درمان انواع افسردگیهای حاد و مزمن در وهله اول، قرص ضد افسردگی و اضطراب خواب آور یا گیاهی تجویز میکنند. چنانچه وضعیت بیمار با مصرف این داروها بهبود نیابد، به ناچار قرص ضد افسردگی قوی تجویز میشود. متاسفانه یافتـن قرص ضد افسردگی بدون عوارض کار آسانی نیست و اکثر داروهای ضد اضطراب با عوارض جانبی همراه هستند. برخی از مواقع، قرص ضد افسردگی چاق کننده و بعضا لاغر کننده بوده و مصرف متوالی آنها باعث به هم ریختـن تناسب اندام میشود. از این رو، مصرف خودسرانه داروهای ضد افسردگی به هیچ عنوان کار عاقلانهای نیست.
هدف از تهیه این مقاله سایت آیآرمایشاپ، افزایش آگاهی شما در زمینه انواع قرص ضد افسردگی و اضطراب، کاربرد و عوارض جانبی آنها است.
قرص ضد افسردگی چیست و چه کاربردی دارد؟
افسردگی از جمله مشکلات سلامت روان رایج در میان جوانان و نوجوانان است که لطمه روحی شدیدی به افراد وارد میکند. این بیماری در صورت عدم درمان صحیح و بهموقع، زندگی روزمره را به کام افراد تلخ میکند. بهترین راه برای مقابله با این بیماری، مصرف قرص ضد افسردگی و اضطراب است.
داروهای ضد افسردگی با متعادل کردن مواد شیمیایی خاص در مغز، به تسکین علائم افسردگی کمک میکنند. انواع مختلفی از قرص ضد افسرگی بدون نسخه و قوی وجود دارد که روانپزشکان بستـه به علائم بیمار نوع خاصی از آنها را تجویز میکنند.
تعداد اندکی از قرص های ضد افسردگی، بدون عوارض هستند و عمدتا از مواد گیاهی ساختـه شدهاند. اما در مجموع، اکثر داروهای ضد افسردگی با عوارض جانبی چشمگیری همراه هستند. عوارض داروهای ضد افسردگی اغلب در صورت استفاده ناصحیح، خارج از زمان تعیین شده و افزایش خودسرانه دوز دارو بروز میکنند. از این رو، مهم است که بدانید قرص ضد افسردگی و اضطراب را باید دقیقا طبق دستور پزشک مصرف کنید.
در ادامه مقاله لیست جامعی از انواع قرص ضد افسردگی و اضطراب را با کاربرد و عوارض جانبی آنها برای شما تهیه کردهایم.
انواع قرص ضد افسردگی
رایجترین قرص و داروهای ضد افسردگی و اضطراب، به دستههای زیر تقسیم میشود:
- مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)
- مهارکنندههای بازجذب سروتونین- نوراپی نفرین (SNRIs)
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای (TCAs)
- داروهای ضد افسردگی چهار حلقه ای
- مسدود کنندههای بازجذب دوپامین
- آنتاگونیستهای گیرنده ۵-HT1A
- آنتاگونیستهای گیرنده ۵-HT2
- آنتاگونیستهای گیرنده ۵-HT3
- مهارکنندههای مونوآمین اکسیداز (MAOIs)
- آنتاگونیستهای نورآدرنرژیک
هربک از این داروها مزایا و معایب خاصی دارند که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم:
بهترین قرص ضد افسردگی قوی؛ مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)
SSRIها رایجترین داروهای ضد افسردگی هستند که تاثیر بسزایی در رفع علائم بیمار دارند. مصرف این داروها موجب کاهش بازجذب سروتونین در مغز شده و با علائم افسردگی مبارزه میکنند. SSRIها عموما معروف به قرص ضد افسردگی بدون عوارض هستند. با این حال، آنها در برخی موارد عوارضی را در پی دارند، اما عوارض این دسته از داروها کمتر از سایر داروهای ضد افسردگی است.
در حالت کلی، SSRIها برای بهبود مشکلات زیر تجویز میشوند:
- اختلال هراس
- کاهش اضطراب
- افسردگی دوقطبی
- اختلال اضطراب فراگیر
- بولیمیا (پرخوری عصبی)
- اختلال وسواس اجباری (OCD)
- اختلالات خلقی پیش از قاعدگی (PMDD)
- اختلال استرس پس از آسیب روانی (PTSD)
انواع داروهای SSRI عبارتند از:
- سرترالین
- فلوکستین
- سیتالوپرام
- اسیتالوپرام
- پاروکستین
- فلووکسامین
معمولا مصرف SSRIها با عوارض جانبی زیر همراه است:
- لرزش
- حالت تهوع
- عصبی بودن
- مشکلات خواب
- مشکلات جنسی
قرص ضد افسردگی خواب آور؛ مهارکنندههای بازجذب سروتونین-نوراپی نفرین (SNRIs)
SNRIها دستهای از داروهای ضد افسردگی هستند که به بهبود سطح سروتونین و نوراپی نفرین در مغز کمک میکنند. دولوکستین، بهترین قرص ضد افسردگی مهارکننده بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین است که علاوه بر درمان افسردگی به تسکین دردهای مزمن نیز کمک میکنند.
SNRIها شامل موارد زیر هستند:
- دولوکستین
- ونلافاکسین
- دسوونلافاکسین
- لوومیلناسیپران
ریاجترین عوارض جانبی SNRIها عبارتند از:
- یبوست
- خستگی
- حالت تهوع
- خواب آلودگی
- خشکی دهان
قرص ضد افسردگی چاق کننده؛ داروهای ضد افسردگی سه حلقهای (TCAs)
زمانی که SSRIها یا سایر داروهای ضد افسردگی تاثیری در درمان نداشتـه باشند، TCAها یا همان قرص های ضد افسردگی سه حلقهای تجویز میشوند. نحوه عملکرد این نوع از داروها تاکنون شناختـه نشده است.
این دسته از داروها، عوارض جانبی بیشتر و جدیتری را در پی داشتـه و خیلی کم تجویز میشوند. با این حال، TCAها گاها برای درمان اختلالات اضطرابی یا دردهای عصبی و نوروتراپی موثر واقع میشوند. همچنین به علت افزایش وزن ناشی از مصرف این داروها، TCAها به عنوان قرص ضد افسردگی چاق کننده شناختـه میشوند.
برخی از داروهای ضد افسردگی سه حلقهای برای درمان سایر بیماریها نیز کاربرد دارند که شامل:
- اختلال وسواس فکری اجباری (OCD)
- درمان دردهای مزمن
- پیشگیری از میگرن
- اختلال پانیک
انواع قرص ضد افسردگی سه حلقه ای (TCAها) عبارتند از:
- دزیپرامین
- دوکسپین
- آموکساپین
- کلومیپرامین
- ایمی پرامین
- نورتریپتیلین
- پروتریپتیلین
- تریمیپرامین
- آمی تریپتیلین
این دسته از داروهای TCA با عوارض جانبی زیر همراه خواهند بود:
- تشنج
- یبوست
- خستگی
- تاری دید
- تعریق زیاد
- افزایش وزن
- خشکی دهان
- کاهش فشار خون
- ضربان قلب نامنظم
- اختلالات جنسی از جمله عدم نعوظ یا تاخیر در ارگاسم
قرص ضد افسردگی و استرس؛ داروهای ضد افسردگی چهار حلقهای (TeCA)
TeCAها به علت دارا بودن چهار حلقه از اتم، داروهای ضد افسردگی چهار حلقهای نامیده میشوند. این گروه از داروهای ضد افسردگی و اضطراب با متعادل کردن انتقالدهندههای عصبی به کاهش علائم افسردگی کمک میکنند.
ماپروتیلین مهمترین داروی تتراسایکلیک است برای درمان افسردگی و اضطراب تجویز میشود.
این دسته از داروها (TeCAها) با عوارض جانبی رایجی از قبیل زیر همراه هستند:
- ضعف
- سردرد
- تاری دید
- سبکی سر
- دهان خشک
- خواب آلودگی
رایجترین قرص ضد افسردگی و اضطراب؛ مسدود کنندههای بازجذب دوپامین (NDRI)
مسدود کنندههای بازجذب دوپامین، مانند بوپروپیون با مسدود کردن بازجذب دوپامین و نوراپی نفرین به درمان افسردگی و اختلالات عاطفی کمک میکنند. این نوع از قرص های ضد افسردگی برای ترک سیگار نیز استفاده میشوند.
مصرف داروهای ضد افسردگی بازجدب دوپامین عوارض جانبی رایج زیر را به همراه دارند:
- حالت تهوع
- استفراغ
- یبوست
- سرگیجه
- تاری دید
قرص ضد افسردگی لاغر کننده؛ آنتاگونیستهای گیرنده ۵-HT1A
قرص های ضد افسردگی ۵-HT1A با متعادل کردن سطح سروتونین و سایر انتقال دهندههای عصبی به کاهش علائم افسردگی کمک میکنند. مهمترین دارویی که در این دسته برای درمان افسردگی استفاده میشود، ویلازدون نام دارد.
این دسته از داروها بهندرت برای خط اول درمان افسردگی تجویز میشوند. بدین معنی که پزشکان آنها را تنها زمانی تجویز میکنند که سایر داروها تاثیر در درمان ندشتـه باشند.
مصرف آنتاگونیستهای گیرنده ۵-HT1A اغلب با عوارض جانبی زیر همراه است:
- استفراغ
- حالت تهوع
- مشکل خواب
پر مصرف ترین داروی ضد افسردگی؛ آنتاگونیستهای گیرنده ۵-HT2
دو آنتاگونیست گیرنده ۵-HT2، نفازودون و تزازودون از جمله داروهای قدیمی مورد استفاده برای درمان افسردگی هستند. آنها تغییر مواد شیمیایی در مغز به افسردگی کمک میکنند. با این حال، مصرف این دسته از داروهای ضد افسردگی با عوارض جانبی رایجی از قبیل زیر همراه خواهد بود:
- سرگیجه
- خواب آلودگی
- خشکی دهان
قرص ضد افسردگی کمتر شناختـه شده؛ آنتاگونیستهای گیرنده ۵-HT3
آنتاگونیست گیرنده ۵-HT3 با تحریک ریشههای عصبی و تأثیر بر فعالیت مواد شیمیایی مغز، به کاهش علائم افسردگی کمک میکنند. ورتیوکستین رایجترین قرص ضد افسردگی گیرنده ۵-HT3 است که تاثیر بالقوهای در بهبود نشانههای افسردگی دارد.
توجه داشتـه باشید که مصرف آنتاگونیست گیرنده ۵-HT3 عوارض جانبی زیر را در پی خواهد داشت:
- حالت تهوع
- مشکلات جنسی
قرص ضد افسردگی دارای عوارض بالا؛ مهارکنندههای مونوآمین اکسیداز (MAOIs)
MAOIها از دیگر داروهای قدیمی محرک سیستم عصبی است که برای درمان افسردگی مصرف میشود. آنها به توقف تجزیه نوراپی نفرین، دوپامین و سروتونین کمک میکنند. مسئله مهمی که باید در این مورد این دسته از قرصهای ضد افسردگی بدانید این است که آنها با برخی داروها تداخل مصرف دارند. بدین معنی که مصرف همزمان این داروها با برخی داروهای تجویزی و بدون نسخه یا بعضی از غذاها تعامل موجب بروز عوارض جانبی ناخوشایندی میشود.
داروهای MAOI شامل موارد زیر هستند:
- فنلزین
- سلژیلین
- ایزوکاربوکسازید
- ترانیل سیپرومین
مصرف داروهای MAOI عوارض جانبی زیادی از قبیل زیر را به همراه دارد:
- سرگیجه
- بی قراری
- حالت تهوع
- خواب آلودگی
- مشکلات خواب
- عوارض کمتر دیده شده مانند:
- غش
- سکته
- سردرد
- تپش قلب
- تغییر فشار خون
قرص ضد افسردگی انرژی زا؛ آنتاگونیستهای نورآدرنرژیک
این نوع از داروهای ضد افسردگی با تحریک دستگاه عصبی و بهبود گردش خون به درمان افسردگی کمک میکنند. میرتازاپین از دسته داروهای گیرنده آدرنرژیک است که تاثیر ویژهای در کاهش علائم افسردگی دارد.
از جمله عوارض جانبی رایج داروهای گیرنده آدرنرژیک میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- سرگیجه
- افزایش وزن
- خواب آلودگی
قرص ضد افسردگی چه عوارضی دارد؟
همانطور که در بالا گفتیم، داروهای ضد افسردگی و اضطراب عموماً با عوارض جانبی همراه هستند. البته نوع تغییراتی که بعد از مصرف قرص ضد افسردگی مشاهده خواهید کرد، به کلاس دارویی که مصرف میکنید بستگی دارد.
رایجترین عوارض داروهای ضد افسردگی مواردی از قبیل زیر است:
- علائم گوارشی: سوء هاضمه، اسهال، یبوست، بی اشتهایی
- احساس بیماری: سردرد، سرگیجه، خشکی دهان، تعریق
- تغییرات ضربان قلب: تپش قلب، ضربان قلب سریع
- عصبی بودن: بیقراری، لرزش، احساس عصبی
- تغییرات وزن: کاهش یا افزایش وزن غیرمنتظره
- اختلال عملکرد جنسی: میل جنسی کم
- تغییرات بینایی: تاری دید
- تغییرات خواب: بیخوابی
قرص ضد افسردگی گیاهی هم در کاهش اضطراب موثر است؟
در صورتی که از عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی واهمه دارید، میتوانید انواع قرص ضد افسردگی گیاهی را مصرف کنید. داروهای گیاهی با بهرهگیری از گیاهان مفید و پرخاصیت ساختـه شده و بدون عوارض هم هستند. لذا مصرف آنها ممنوعیت زیادی ندارد.
قرص نروکسین دینه و دپروهرب باریج اسانس، از جمله داروهای ضد افسردگی گیاهی هستند که تاثیر مشابه داروهای شیمیایی دارند. این نوع از قرصهای ضد افسردگی به بهبود سردردهای عصبی و رفع اضطراب و استرس کمک میکنند.
سخن نهایی در مورد انواع قرص ضد افسردگی و اضطراب
افسردگی یک بیماری روحی و روانی شایع در میان افراد است که مشکلات زیادی را برای جوانان به بار میآورد. این بیماری با علائم بارزی همچون ضعف ذهی، بی تابی و دل مشغولی همراه بوده و زندگی روزمره افراد را مختل میکند. اکثر افراد برای رهایی از شر افسردگی و عوارض مخرب آن رو به مصرف قرص ضد افسـردگی و اضطراب میآورند. در حالیکه مصرف داروهای ضد افسردگی عوارض جانبی وخیمی را در پی دارد، اما کماکان بهترین راهحل پیش رو برای مقابله با علائم افسردگی است.
بهترین قرص ضد افسردگی موثر در بهبود خلق و خوی و رفع علائم مربوطه، داروی دولوکستین، آمی تریپتیلین و سرترالین است. البته هر یک از این داروها عوارض جانبی خاصی را در بر داشتـه و مصرف خودسرانه آنها بدون مشورت با پزشک اکیدا توصیه نمیشود.
*** لازم به ذکر است که تمامی اطلاعات دارویی مندرج در این مقاله، فقط جهت افزایش اطلاعات پزشکی شما نگاشتـه شده است. لذا از مصرف خودسرانه داروهای فوق به شدت بپرهیزید و قبل از شروع مصرف هر دارو با پزشک مشورت کنید. ***
[accordion title=”سوالات متداول در مورد قرص های ضد افسردگی”]
[accordion-item title=”آیا قرص ضد افسردگی بدون عوارض هم وجود دارد؟”]
خیر، قریب به اکثر داروهای شیمیایی ضد اضطراب با عوارض جانبی همراه هستند.
[/accordion-item]
[accordion-item title=”کدام یک از قرصهای ضد افسردگی بدون نسخه هستند؟”]
به جز قرصهای گیاهی ضد افسردگی، تمامی محصولات حاوی مواد شیمیایی نیازمند نسخه پزشک هستند.
[/accordion-item]
[accordion-item title=”کدام داروی ضد افسردگی عوارض کمتری دارد؟”]
از میان تمامی داروهای ضد افسردگی، SSRIها عوارض جانبی کمتری نسبت دارند.
[/accordion-item]
[/accordion]