طب سنتی یک روش درمانی برای انواع بیماری‌ها است، که با توجه جغرافیا و فرهنگ هر کشور، متفاوت است. سالیان دارزی انسان‌ها مشکلات خود را در طبیعت و فقط با گیاهان درمان کرده‌اند. درمان با طب سنتی، روشی قدیمی و آشنا برای همه ما است، و اکثر افراد از این شیوه استفاده کرده‌اند.
طب سنتی انواعی دارد و هر کدام از آن‌ها دارای فواید مختلفی هستند. در این مقاله از سایت آی آر مای شاپ قصد داریم با درمان سنتی و اصول آن آشنا شویم.
طب سنتی چیست؟
طب سنتی به دانش و مهارت‌هایی گفتـه می‌شود که بر اساس تجربه، عقاید و فرهنگ یک جغرافیا شکل گرفـته است. هدف این درمان سنتی حفظ سلامتی و پیشگیری از انواع بیماریهای جسمی و روحی است. درمان با طب سنتی بر اساس پژوهش‌ها و تجربیات گذشتگان است، که در جوامخع امروزی کم رنگ شـده است. آشنایی با این شیوه درمانی، برای مواقعی که دسترسی به هیچ امکاناتی نداریم بسیار ارزشمند خواهد بود. در کشورهای زیادی از فواید طب سنتی به عنوان روش مکمل درمانی استفاده می‌کنند.
طب سنتی در ایران
روش درمان سنتی مجموعه‌ای از راهکارها و علمی است که از حدود ۸ هزار سال قبل از میلاد در ایران وجود داشتـه است. طب سنتی از گذشته تاکنون برای تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری‌ها به کار برد‌ه می‌شود. این روش درمانی به دو دسته اصلی تئوری و علمی تقسیم می‌شود.
دسته تئوری: در مورد تغییرات و وضعیتی که حاکم در بدن انسان حاکم، اطلات می‌دهد.
دسته عملی: به چگونگی حفظ و بازگرداندن بدن انسان به سلامتی کمک می‌کند.
حفظ سلامتی در طب سنتی ایرانی به ۵ مورد اصلی زیر بستگی دارد:
- هوا
- غذا
- خواب
- تحرک جسمی
- فعالیت ذهنی
بررسی بیماری‌ها در طب سنتی
در طب سنتی بیماری‌ها به ۲ شکل: بیماریهای ساده و بیماریهای مرکب مورد بررسی قرار می‌گیرند.
بیماری های ساده
بیماریهای ساده نیز به سه بخش تقسیم می‌شوند:
- سو ترکیبی: در بیماریهای سو ترکیبی شکل عضوی از بدن حالت طبیعی ندارد. مانند: بلند یا کوتاه بـودن پاها به صورت مادرزادی و زیاد یا کم بـودن تعداد انگشتان دست و پا.
- تفرق و اتصال: در بیماریهای تفرق و اتصال، پیوستگی بافت‌های اعضای بدن دچار اختلال می‌شوند. این مشکل به صورت مادرزادی یا در اثر صانحه تصادف اتفاق می‌افتد. مانند: بد جوش خـوردن یک استخوان بعد از شکستگی.
- سو مزاجی: بیماریهای سو مزاجی به معنای تغییر مزاج بدن است، که موجب بیماری می‌شود. وقتی مزاج انسان از حالت تعادل خارج شود، تشخیص راه درمان آن هم بسیار سخت می‌شود.
بیماریهای مرکب
همانطور که از نام این بیماری‌ها مشخص است، از ترکیب چند بیماری تشکیل می‌شوند. آبسه یکی از این بیماری‌ها است؛ زیرا هم در پیوستگی بافت اختلال ایجاد می‌کند، هم باعث سو مزاج می‌شود.
شناخت مزاج در طب سنتی
آگاهی از مزاج یک امر بسیار مهم در طب سنتی است. با شناخت صحیح مزاج، می‌شود علت بعضی از بیماری‌ها را متوجه شد. مواردی مانند: میزان خواب و استراحت، نوع تغذیه و حالات روحی با مزاج هر فردی رابطه مستقیم دارد. برای شناخت مزاج، عوامل ظاهری چون: رنگ پوست، میزان رشد مو و دیگر دلایل بسیار موثر هستند. در مقابل عواملی مثل: رنگ‌پریدگی، تندخویی و کم‌خوابی نشانگر سو مزاج هستند.
در طب سنتی تمام مواد غذایی به ۴ بخش اساسی زیر تقسیم می‌شوند:
- گرم و تر
- گرم و خشک
- سرد و تر
- سرد و خشک
مشخصات ظاهری افراد با مزاج گرم و تر
- استخوان‌بندی درشت و عضلانی و بدنی قدرتمند دارند.
- داری استقامت بدنی خوبی هستند.
- در اکثر مواقع، بدنی گرم دارند.
- موهای ضخیم و پر پشت دارند.
- رنگ پوست آن‌ها مایل به رنگ قرمز است.
- پوست نرمی دارند.
- در خانم‌ها، قاعدگی‌های دردناک رخ می‌دهد.
- از نظر رفتاری، شجاع، هیجانی، شاد و عاطفی بـوده و شخصیتی انعطاف پذیر و دوستانه‌ای دارند.
خصوصیات ظاهری افراد با مزاج گرم و خشک
- مفاصل آن‌ها درشت و محکم است.
- از لحاظ فیزیکی، بسیار فعال هستند.
- از جنبه ذهنی، بسیار منظم هستند.
- پوست خشکی دارند.
- موهای آن‌ها کم‌پشت است.
- دارای حافظه بسیار خوبی هستند.
- اشتهای خوبی دارند.
- از نظر رفتاری سخاوتمند و عاطفی هستند.
- از این شاخه به آن شاخه زیاد می‌پرند و زود کنترل خشم خود را از دست می‌دهند.
مشخصات ظاهری افراد با مزاج سرد و تر
- استخوان‌بندی درشتی دارند و چاق هستند.
- از نظر ظاهری توده چربی دارند.
- استعداد اضافه وزن دارند.
- موهای آن‌ها نازک و روشن است.
- دارای پوست روشن، مرطوب و نرم هستند.
- چشمانی درست دارند.
- تن صدای آن‌ها زیر است.
- استقامت بدنی کمی دارند.
- دارای فعالیت ذهنی آهسته‌ای هستند.
- از لحاظ رفتاری، ترسو و خجالتی هستند.
- شخصیت آرامی دارند و بسیار شنونده‌ی خوبی هستند.
خصوصیات ظاهری افراد با مزاج سرد و خشک
- پوست سرد و خشکی دارند.
- چشمان آن‌ها کوچک است.
- تن صدای ملایمی دارند.
- حافظه کوتاه مدت آن‌ها خوب است.
- دارای موهای نازک، تیره و خشکی هستند.
- اشتهای متغیری دارند.
- از لحاظ روحی بی‌قرار، حساس، مضطرب و ترسو هستند.
- با ثبات و منظم و فعال هستند.
- علاقه‌ای به خواب ندارند.
- دوران قاعدگی در خانم‌ها با این مزاج همراه با افسردگی است.
آیا طب سنتی قادر به درمان بیماری‌ها است؟
تجربه نشـان می‌دهد که طب سنتی در درمان بیماری بسیار موثر واقع شـده است. در طب سنتی باور بر این است که بیماری در صورت تغییر مزاج فرد، رخ می‌دهد. این طب بر اساس چهار مزاج بدن، یعنی: دم، سودا، صفرا و بلغم استوار است. در این روش با استفاده از نشانه‌های بیماری، راه درمان بیماری پیدا می‌شود. طب سنتی مزایا و معایبی دارد که آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
مزایای درمان بیماری با طب سنتی
اگر درمان توسط دکتر ماهر طب سنتی صورت بگیرد، درمانی اصولی و بدون عوارض خواهد بود.
درمان بعضی بیماری‌ها مانند افسردگی با طب سنتی بسیار مقرون به صرفه تر از دیگر روش‌های درمانی است.
داروهای گیاهی نسبت به داروهای شیمیایی اثرات درمانی بیشتر و عوارض بسیار کمتری دارند.
دسترسی به داروها در طب سنتی بسیار بیشتر بـوده و فرآیند درمان آسان‌تر است.
معایب درمان بیماری با طب سنتی
شناسایی دشوار دکتر طب سنتی یکی از معایب این شیوه درمانی است. از دیگر معایب این روش درمانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- احتمال تشخیص نادرست برخی از بیماری‌ها
- کیفیت پایین بعضی از گیاهان دارویی
- در دسترس نبـودن استانداردی مشخص برای داروهای گیاهی
- ایجاد تداخل بعضی از داروها که می‌تواند عوارضی به همراه داشتـه باشد
- اقدام به خوددرمانی که در تمام شیوه‌های درمانی، کاری اشتباه است
انواع راه‌های درمان بیماری با طب سنتی
در طب سنتی، روش‌های بسیار زیادی برای درمان بیماری‌ها وجود دارد. این روش‌ها با گام‌های کوچک یعنی با اصلاح رژیم غذایی شروع شـده و با توجه به بیماری وارد گام‌های بعدی می‌شود. باید توجه داشت که هر روش درمانی نیازمند به زمان مناسب و شیوه صحیح است. پس باید برای شروع فرآیند درمان با طب سنتی، خود را دست یک پزشک متخصص بسپاریم. بعضی از این روش‌های درمانی عبارتند از:
حجامت
حـجامت یکی از روش‌های خون‌گیری است که ریشه‌های عمیقی در فرهنگ سنتی ما دارد. حجامت به دو شکل خیس و خشک، و نوع خیس آن نیز به دو صورت گرم و سرد انجام می‌شود. در حـجامت گرم، از فنجان و آتش برای عمل ساکشن استفاده می‌شود اما در نوع سرد آن عمل ساکشن به صورت دستی یا برقی است. بیماری‌هایی مانند: ناباروری، واریس، آنمی و بیماریهای روماتیسمی با حجامت، درمان می‌شود. افرادی که حجامت برای آن‌ها بسیار خطرناک است:
- افراد دارای اختلال روانی
- کسانی که دچار نارسایی قلبی هستند
- زنان باردار
- افراد دارای پوست حساس
- کسانی که به بیماری سل مبتلا هستند
زالو درمانی
یکی از روش‌های کم‌هزینه خون‌گیری در طب سنتی، استفاده از زالو درمانی است. هر زالو حدودا ۱۵ میلی‌لیتر خون می‌مکد و با توجه به نوع بیماری این روش بین ۲۰ تا ۴۵ دقیقه زمان می‌برد.
کسانی که نباید از زالو استفاده کنند:
- افرادی که شریان آسیب دیـده دارند
- کسانی که دچار کم‌خونی هستند
- افراد زیر ۱۸ سال
- زنان باردار
بادکش درمانی
بادکش درمانی یا حجامت خشک، برا اساس ایجاد مکش در نقاظ مختلفی از بدن است. این روش باعث انبساط عروق بدن و انحراف مواد می‌شود. بادکش درمانی با چرخاندن لیوان روی بدن، باعث بهبود گردش خون در بدن شـده و به روند درمان بیماری، سرعت می‌بخشد.
فصد خون
یکی دیگر از روش‌های خون‌گیری در طب سنتی، فصد خون است. این روش با استفاده از برش و سوراخ کـردن رگ انجام می‌شود. فصد خون به علت کاهش گلبول‌های قرمز و کاهش میزان آهن در خون صورت می‌گیرد. بعد از این عمل علاوه بر استفاده از مایعات، باید استراحت کرد. افرادی که برای انجام فصد خون باید بسیار احتیاط کنند:
- افراد کم‌وزن
- زنان باردار
- کسانی که مشکلات عصبی دارند
- افرادی که از داروهای ضد انعقاد و کنترل کننـده خون استفاده می‌کنند
داروهای گیاهی
استفاده از داروهای گیاهی از مهم ترین روش‌های درمانی در طب سنتی است. در ایران ۲۵۰۰ نوع گیاه دارویی شناسایی شـده است، که ۲۰۰ نوع آن کابرد عام و حدود ۴۰۰ نوع دیگر، در طب سنتی کاربرد دارد. از داروهای بسیار مهم و شناختـه شـده می‌تـوان به رازیانه و عناب اشاره کرد. البته باید از هر گیاهی با تجویز پزشک استفاده و از خوددرمانی پرهیز کرد.
فواید طب سنتی
یکی از فواید بسیار مهم طب سـنتی در تشخیص بیماری‌است. البته باید توجه داشت که تشخیص بیماری نیازمند انتخب یک پزشک متخصص است. حال به بررسی بخشی از فواید طب سنتی می‌پردازیم:
- تشخیص سریع بیماری
- متوجه شـدن از مدت زمان ابتلا به بیماری
- توانایی ارزیابی قدرت جسمانی و روانی بیمار
- تشخیص بیماری از رنگ چهره فرد
- رفع آسان و سریع بیماری‌هایی مانند: یبوست
- کسب اطلاعات در مورد نوع بیماری با مشاهده زبان فرد
- تشخیص بیماری از طعم دهان
- توجه به نبض برای تشخیص بیماری
- شناسایی بیماری با توجه نحوه تکلم بیمار
نتیجه‌گیری
طب سـنتی علاوه بر پیشگیری در درمان بسیاری از بیماری‌ها مفید است. با توجه اصول درمانی و نحوه تشخیص سریع در طب سنتی، فرآیند درمان به سرعت شروع می‌شود. شیوه‌های درمانی در این طب به صورت گسترده‌ای است. دو نکته در استفاده از این شیوه درمانی بسیار اهمیت دارد. مورد اول انتخاب پزشک ماهر، مورد دوم همکاری با پزشک و پرهیز از خوددرمانی است.
