قرص کلونازپام یک آرامبخش و ضداضطراب قوی است که معمولاً وقتی تجویز میشود که اضطراب، بیخوابی یا اسپاسم عضلانی شدت پیدا کرده باشد و داروهای سبکتر جواب کافی نداده باشند. بخاطر وابستگی که ایجاد میکند، قرص کلونازپام باید برای مدت کوتاه و حتما زیرنظر پزشک مصرف شود. در این مقاله با کاربردهای کلونازپام به طور کاملتر، و همچنین با عوارض و تداخلهای مهم دارویی آن آشنا میشوید.
قرص کلونازپام چیست؟
قرص کلونازپام یک داروی آرامبخش و ضداضطراب از خانواده بنزودیازپینهاست که با مادهٔ مؤثرهی کلونازپام ساخته میشود. این قرص مستقیماً روی سیستم عصبی مرکزی اثر میگذارد و با تقویت اثر مادهای به نام GABA (که مثل ترمز طبیعی مغز عمل میکند) باعث آرامشدن فعالیتهای عصبی میشود.
نتیجهاش این است که اضطراب کمتر میشود، عضلات آرامتر میشوند، و شدت تشنج یا حملات پانیک کاهش پیدا میکند.
به همین دلیل از کلونازپام برای درمان اضطراب، بیخوابی ناشی از تنش عصبی، اسپاسم عضلانی و برخی انواع تشنج استفاده میشود؛ البته چون میتواند باعث وابستگی شود، مصرفش باید کوتاهمدت و تحت نظر پزشک باشد.
دوزهای قرص کلونازپام
قرص کلونازپام معمولاً در سه دوز در بازار عرضه میشود و هر دوز برای شرایط خاصی استفاده میشود. این دارو در اصل یک آرامبخش و ضدتشنج قوی است و بههمین دلیل پزشک بسته به شدت علائم، دوز متفاوتی تجویز میکند.
قرص کلونازپام ۰.۵ میلیگرم
دوز شروع درمان؛ برای اضطراب خفیف، بیخوابی ناشی از استرس و کنترل اولیه حملات پانیک.
قرص کلونازپام ۱ میلیگرم
برای اضطراب شدیدتر، حملات پانیک، اسپاسم عضلانی یا وقتی فرد به دوز ۰.۵ پاسخ کافی نمیدهد.
قرص کلونازپام ۲ میلیگرم
قویترین دوز خوراکی؛ معمولاً برای تشنج، اختلالات شدید عصبی یا مواردی که نیاز به اثرگذاری قویتر باشد. برای بیخوابی معمولاً استفاده نمیشود.
فرق کلونازپام ۱ و ۲ چیست؟
فرق کلونازپام ۱ و ۲ در میزان قدرت آنهاست؛ کلونازپام ۲ میلیگرم دو برابر قویتر از دوز ۱ میلیگرم است و برای موارد شدیدتر مثل تشنج یا اضطراب و پانیک مقاوم به درمان استفاده میشود. دوز ۱ میلیگرم معمولاً برای اضطراب، بیخوابی ناشی از تنش یا اسپاسمهای خفیف تا متوسط تجویز میشود.
کلونازپام سبز رنگ برای چیست؟
کلونازپام سبزرنگ معمولاً دوز ۱ میلیگرم این داروست و کاربردش دقیقاً مثل سایر دوزهای کلونازپام است، اما چون قویتر از دوز ۰.۵ است بیشتر برای کنترل اضطراب متوسط تا شدید، حملات پانیک، بیخوابی ناشی از تنش عصبی، اسپاسم عضلانی و برخی اختلالات عصبی و تشنجها تجویز میشود. این دوز معمولاً زمانی استفاده میشود که فرد به دوزهای پایینتر پاسخ کافی نداده باشد یا علائم شدیدتر باشند. مصرف کلونازپام سبز باید حتماً کوتاهمدت و طبق نسخه پزشک باشد، زیرا میتواند باعث وابستگی و خوابآلودگی روزانه شود.
نحوه مصرف قرص کلونازپام
قرص کلونازپام طبق تجویز پزشک و دوز مصرفی، معمولاً هر ۸ تا ۱۲ ساعت یک بار مصرف میشود. بهتر است قرص را در یک ساعت ثابت در روز بخورید، از نصفکردن یا افزایش دوز خودسرانه پرهیز کنید، و اگر برای خواب مصرف میکنید، آن را حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از خواب بخورید. قطع دارو باید تدریجی و با نظر پزشک باشد تا دچار علائم ترک و اضطراب برگشتی نشوید.
قرص کلونازپام چندساعت اثر دارد؟
قرص کلونازپام معمولاً حدود ۴ تا ۶ ساعت اثر اصلی دارد و در این مدت بیشترین میزان آرامش را ایجاد میکند. اما چون دارو دیر از بدن خارج میشود، حس آرامش یا خوابآلودگی آن ممکن است تا ۱۰–۱۲ ساعت هم ادامه پیدا کند. به همین دلیل بعضی افراد صبحِ روز بعد کمی سنگینی، کسلی یا کندی ذهن را تجربه میکنند
اگر یک دوز را فراموش کردم چه کنم؟
اگر یک دوز کلونازپام را فراموش کردید، بهمحض یادآوری آن را مصرف کنید؛ اما اگر تا زمان دوز بعدی فاصله کمی مانده بود، از دوز فراموششده صرفنظر کنید. هرگز دو دوز را باهم مصرف کنید چون باعث خوابآلودگی شدید، گیجی و خطر وابستگی میشود.
کارکردهای قرص کلونازپام
قرص کلونازپام یک آرامبخش قوی است که فقط برای چند مشکل مشخص تجویز میشود؛ یعنی زمانی که اضطراب شدید، حملات پانیک، بیخوابی ناشی از استرس یا اسپاسم عضلانی وجود داشته باشد و داروهای سبکتر جواب نداده باشند.
در ادامه با تمام این موارد مصرف و نحوه اثرگذاری قرص کلونازپام روی هر مشکل آشنا میشوید.
کاهش اضطراب و حملات پانیک
کلونازپام برای اضطراب و حملات پانیک معمولاً با دوزهای پایین مثل ۰.۵ یا ۱ میلیگرم تجویز میشود و پزشک بسته به شدت علائم تعیین میکند که روزی یک بار یا دو بار مصرف شود.
این دارو وقتی تجویز میشود که اضطراب شدید باشد، فرد دچار تپش قلب، لرزش، احساس مرگ یا حملات پانیک و تشنج شبانه شود، یا داروهای سبکتر پاسخ کافی نداده باشند.
کلونازپام با تقویت ماده آرامکننده مغز (GABA) فعالیت عصبی را کند میکند و در نتیجه شدت اضطراب، تپش قلب و احساس هجوم ناگهانی ترس کاهش مییابد و بدن آرامتر میشود. اثر آن معمولاً ظرف ۳۰ تا ۶۰ دقیقه شروع میشود و کمک میکند حمله پانیک سریعتر متوقف شود.
کلونازپام برای خواب
کلونازپام برای خواب فقط زمانی تجویز میشود که بیخوابی ناشی از اضطراب، تنش عصبی یا حملات پانیک شبانه باشد و داروهای سبکتر مثل ملاتونین یا زولپیدم جواب نداده باشند. این قرص باید حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از خواب مصرف شود.
کلونازپام با تقویت ماده آرامکننده مغز (GABA) سرعت فعالیت عصبی را کم میکند، تنش ذهنی را پایین میآورد و باعث میشود فرد راحتتر به خواب برود؛ اما چون میتواند وابستگی ایجاد کند، مصرفش باید کوتاهمدت و فقط طبق نسخه پزشک باشد.
دوز کلونازپام برای خواب
دوز کلونازپام برای خواب معمولاً پایین است و پزشک بسته به شدت بیخوابی آن را تعیین میکند. رایجترین دوز برای خواب ۰.۵ میلیگرم است و در موارد شدیدتر یا وقتی فرد به دوز پایین پاسخ ندهد، ۱ میلیگرم تجویز میشود.
توجه کنید که قرص کلونازپام برای بیخوابی حتما باید زیرنظر پزشک و با تجویز او مصرف شود.
کاهش اسپاسم عضلانی
کلونازپام در کاهش اسپاسم عضلانی با منشأ عصبی مؤثر است و معمولاً وقتی تجویز میشود که گرفتگی عضله بهدلیل اضطراب، تنش عصبی، مشکلات نورولوژیک یا اسپاسمهای شبانه باشد. برای این مشکل معمولاً دوزهای ۰.۵ یا ۱ میلیگرم استفاده میشود و بسته به شدت اسپاسم، یک تا دو بار در روز مصرف میشود.
مطالعه بیشتر: بهترین داروها برای گرفتگی کمر در اثر سیاتیک
عوارض قرص کلونازپام
عوارض قرص کلونازپام معمولاً بهدلیل اثر آن بر سیستم عصبی مرکزی بروز میکنند و شدتشان به دوز مصرفی و مدت استفاده بستگی دارد. این عوارض معمولاً خفیفاند، اما اگر مصرف طولانی شود یا دوز بالا باشد، میتوانند آزاردهنده یا خطرناک شوند.
عوارض شایع اما خفیف و گذرا در اثر مصرف قرص کلونازپام به ترتیب زیر است.
-
خوابآلودگی و سنگینی روز بعد: بهدلیل نیمهعمر بلند دارو، معمولاً فرد صبحها احساس کندی و گیجی دارد.
-
سرگیجه و عدم تعادل: مخصوصاً در شروع مصرف یا هنگام افزایش دوز.
-
کاهش تمرکز و کندی ذهنی: توجه و سرعت پردازش مغز کمتر میشود و رانندگی خطرناک است.
-
وابستگی جسمی و روانی: شایعترین مشکل مصرف طولانیمدت؛ قطع ناگهانی آن باعث بیقراری، اضطراب و بیخوابی شدید میشود.
-
اختلال در حافظه کوتاهمدت: بهویژه هنگام مصرف بهعنوان داروی خواب.
-
ضعف و شلشدن عضلات: بهدلیل کاهش فعالیت عصبی که پیام انقباض عضلانی را تنظیم میکند.
-
تغییر خلقوخو یا احساسات: در برخی افراد باعث بیحوصلگی، تحریکپذیری یا برعکس، بیتفاوتی میشود.
کلونازپام با چه داروهایی تداخل دارد؟
تداخلهای دارویی قرص کلونازپام بیشتر به این دلیل اهمیت دارند که این دارو سیستم عصبی را آرام میکند و اگر همزمان با داروهای مشابه مصرف شود، خطر خوابآلودگی شدید، کندی تنفس، گیجی و وابستگی بیشتر میشود.
در ادامه، مهمترین تداخلهای دارویی قرص کلونازپام را بررسی میکنیم.
مطالعه بیشتر: قرص متوکاربامول برای کاهش گرفتگی عضلات
مصرف همزمان زولپیدم و کلونازپام
هر دو داروی خوابآور و آرامبخشاند و مصرف همزمانشان باعث خوابآلودگی شدید، خطر افت تنفس، گیجی، کندی واکنشها و حتی افزایش احتمال سقوط در سالمندان میشود. معمولاً پزشکان این دو را با هم تجویز نمیکنند مگر در دوز بسیار کم و کنترلشده.
مصرف همزمان متادون و کلونازپام
یکی از خطرناکترین تداخلهاست. ترکیب متادون و کلونازپام میتواند باعث کاهش شدید تنفس، خوابآلودگی عمیق، افت سطح هوشیاری و افزایش خطر اوردوز شود. این ترکیب باید فقط در شرایط کاملاً زیر نظر پزشک و با دوز مشخص مصرف شود.
مصرف همزمان ملاتونین و کلونازپام
از نظر پزشکی تداخل خطرناک ندارد، اما اثر خوابآور کلونازپام را تشدید میکند و ممکن است باعث سنگینی صبحگاهی، گیجی یا خواب بیشازحد شود. اگر فرد بیخوابی خفیف دارد، معمولاً مصرف ملاتونین کافی است و نیازی به کلونازپام نیست.
تداخل با داروهای ضدافسردگی (ترازودون، میرتازاپین)
این داروها اثر آرامبخشی کلونازپام را تشدید میکنند و باعث کندی ذهن، خوابآلودگی شدید و کاهش تمرکز میشوند. خطر زیادی ندارند اما فعالیت روزانه را مختل میکنند.
تداخل با داروهای ضدتشنج (گاباپنتین و پرگابالین)
قرص پرگابالین و گاباپنتین آرامبخش هستند و همراه کلونازپام میتوانند باعث خوابآلودگی و کاهش سرعت واکنشها شوند. در برخی بیماریها پزشک ممکن است ترکیب را تجویز کند، اما همیشه باید کنترلشده باشد.
الکل و قرص کلونازپام
مصرف همزمان الکل و قرص کلونازپام بسیار خطرناک است، چون هر دو بهشدت سیستم عصبی را کند میکنند و وقتی با هم وارد بدن میشوند، اثر آرامبخشی یکدیگر را چند برابر میکنند. این ترکیب میتواند باعث خوابآلودگی عمیق، گیجی شدید، افت خطرناک تنفس، کاهش هوشیاری، از دست دادن تعادل، بیهوشی و حتی خطر اوردوز شود.
درصورت مصرف همزمان الکل و قرص کلونازپام فورا به پزشک مراجعه کنید.
لورازپام قویتر است یا کلونازپام؟
کلونازپام معمولاً قویتر و ماندگارتر از لورازپام است؛ اما لورازپام سریعتر اثر میکند. لورازپام برای آرامسازی فوری اضطراب یا قبل از اقدامات پزشکی مناسبتر است، چون اثرش سریع شروع میشود اما کوتاهتر میماند.
در مقابل، کلونازپام اثر طولانیتری دارد و برای اضطراب مداوم، حملات پانیک و تشنج استفاده میشود، چون مدت بیشتری در بدن میماند و اثر پایدارتر میدهد. بنابراین اگر نیاز به اثر سریع باشد لورازپام برتری دارد، اما اگر هدف آرامسازی طولانیمدت و کنترل پانیک باشد، کلونازپام قویتر و مؤثرتر عمل میکند.
سوالات متداول
کلونازپام بدون نسخه قابل تهیه است؟
خیر؛ کلونازپام بدون نسخه قابل تهیه نیست. این دارو در گروه بنزودیازپینها قرار دارد و بهدلیل خطر وابستگی، خوابآلودگی شدید و احتمال سوءمصرف، فقط با نسخه پزشک عرضه میشود.
جایگزین کلونازپام در بارداری چیست؟
بهجای کلونازپام در بارداری معمولاً از بوسپیرون، SSRIها (مثل سرترالین)، و در برخی موارد پروپرانولول استفاده میشود؛ این داروها ایمنترند و خطر کمتری برای جنین دارند. مصرف کلونازپام در بارداری فقط در شرایط ضروری و با نظر پزشک انجام میشود.
جایگزین کلونازپام در طب سنتی چیست؟
در طب سنتی، گیاهان آرامبخش مثل سنبلالطیب (والرین)، اسطوخودوس، گل گاوزبان، بابونه و بادرنجبویه جایگزینهای طبیعی کلونازپام محسوب میشوند و به کاهش اضطراب و بهبود خواب کمک میکنند، البته اثرشان خیلی خفیفتر است و نمیتوانند جایگزین درمانهای پزشکی در موارد شدید باشند.
چرا قرص کلونازپام اثر نمیکند؟
اگر کلونازپام اثر نمیکند، معمولاً بهدلیل تحمل دارویی (عادت مغز)، مصرف طولانیمدت، دوز ناکافی، تداخل دارویی، مصرف الکل یا اضطرابی که منشأ دیگری دارد است. در این موارد باید دوز یا نوع دارو با نظر پزشک تغییر کند.
آیا کلونازپام باعث ریزش مو میشود؟
ریزش مو از عوارض شایع کلونازپام نیست، اما در برخی افراد بهصورت نادر گزارش شده است و معمولاً خفیف و موقتی است. استرس، تغذیه و سایر داروها معمولاً نقش بیشتری از کلونازپام دارند.
آیا کلونازپام مورفین دارد؟
خیر؛ کلونازپام هیچ ارتباطی با مورفین یا مواد مخدر ندارد. این دارو بنزودیازپین است، نه مخدر، و سازوکارش با مورفین کاملاً متفاوت است.
آیا کلونازپام چاقکننده است؟
کلونازپام مستقیماً چاقکننده نیست، اما ممکن است باعث افزایش اشتها، خواب بیشتر و کاهش فعالیت شود که در طولانیمدت میتواند وزن را بالا ببرد.
آیا کلونازپام آزمایش اعتیاد را مثبت میکند؟
بله؛ مصرف کلونازپام میتواند تست اعتیاد را برای بنزودیازپینها مثبت کند، چون این دارو در این گروه قرار دارد.
آیا کلونازپام باعث فلج مغزی میشود؟
خیر؛ کلونازپام باعث فلج مغزی نمیشود. این دارو فقط یک آرامبخش عصبی است و هیچ ارتباطی با ایجاد آسیبهای ساختاری مغز یا فلج مغزی ندارد.
