گودی کمر به معنی وجود قوس یا انحنا در ناحیه پشت کمر است. این عارضه در تمام رده‌های سنی از جمله کودکان و بزرگسالان مشهود است. عموما اصلی‌ترین علت گودی و قوس در ناحیه کمر، درد و سفتی عضلات کمر در اثر نشستـن‌های طولانی است. با این حال دلایل دیگری هم موجب بروز گودی کمر می‌شوند. از این رو باید در صورت مشاهده هرگونه علائم گودی کمر، در جهت رفع و درمان سریع آن برآیید. در غیر این صورت شاهد عوارض سختی از گودی کمر خواهید بود.
در این مقاله نگاهی کلی به علت، علائم، و راه‌های تشخیص و درمان گودی کمر می‌اندازیم.
گودی کمر و علائم آن
ستوت فقرات همه شما کاملاً صاف نیست. برخی از شما دارای انحناهایی در ستون فقرات خود هستید. این منحنی‌ها با حمایت سر و بدن شما به ثابت نگه داشتـن آنها کمک می‌کنند.
در حالت کلی ستون فقرات سالم دارای سه انحنای ملایم است. دو منحنی در گردن که به سمت جلوی بدن می‌رسد و به نام لوردوز شناختـه می‌شود. یکی هم به نام کیفوز در قسمت بالایی پشت به سمت بیرون خم می‌شود. این انحناها به ستون فقرات شما کمک می‌کند که از سر حمایت کند و بدن شما را ثابت نگه دارد. انحنای طبیعی ستون فقرات به‌عنوان ضربه‌گیر نیز عمل کرد‌ه و استرس مکانیکی را در طول حرکت توزیع می‌کند.
وقتی انحنای لوردوز در قسمت پایین کمر یا گردن شما بیش از حد برجستـه شود، گفتـه می‌شود که به هایپرلوردوزیس مبتلا هستید. این عارضه مشکلات زیادی مانند کمردرد، گردن درد، بی حسی، ضعف و غیره را به همراه دارد.
در اکثر موارد گودی و قوس در ناحیه کمر مشاهده می‌شود. لوردوز کمر بدین شکل است که فرد مبتلا به آن، می‌تواند روی یک سطح صاف دراز بکشد. اما بین قسمت پایین کمر و سطح آن فاصله خواهد افتاد.
انواع قوس کمـر
به طور کلی گودی کمر در دو حالت زیر مشاهده می‌شود:
- لوردوز کمر: هنگامی که گودی کمر در ستون فقرات کمری یافت می‌شود، به نظر می‌رسد که بیمار به سمت عقب حرکت می‌کند. همچنین باسن بیمار برجسته‌تر شده و علائم دردناک آن گاهی بر حرکت نیز تأثیر می‌گذارد.
- لوردوز گردن: در طول لوردوز گردنی گاهی اوقات، منحنی هیچ عصب یا مهره‌ای را فشرده نمی‌کند. با این حال انحنا باعث می‌شود که عضلات گردن سخت‌تر کار کنند.این عارضه اغلب منجر به درد گردن، اسپاسم و محدودیت حرکت می‌شود.
علت بروز گودی کمر
برخی از بیماری‌ها بر یکپارچگی ساختار ستون فقرات تأثیر منفی گذاشتـه و سبب بروز گودی کمر می‌شوند. در اکثر موارد، گودی کمر به علت یکی از موارد زیر رخ می‌دهد:
- دیسکیت یک اختلال نسبتاً غیر معمول است که موجب التهاب فضای دیسک بین مهره‌ای می‌شود.
- نشستن طولانی‌مدت یا با وضعیت نامناسب که موجب سفتی و ضعف عضلات کمر و باسن می‌شوند.
- مشکلات لگن مانند دیسپلازی رشدی، که در آن حفره مفصل ران به طور کامل تشکیل نمی‌شود.
- ناهنجاری‌های ستون فقرات که در برخی شرایط مانع از رشد طبیعی مهره‌ها می‌شود.
- اسپوندیلولیستزیس یا لغزش مهره که در آن یکی از مهره‌های شما از مهره پایین‌تر خود به جلو می‌لغزد.
- صدمات تروماتیک، مانند تصادفات ورزشی یا وسایل نقلیه موتوری که باعث آسیب دائمی به ستون فقرات شما می‌شوند.
- چاقی باعث ldشود برخی از افراد دارای اضافه وزن برای بهبود تعادل خود به عقب متمایل شوند.
- پوکی استخوان که با از بین رفتـن استحکام مهره‌ها، یکپارچگی ساختار ستون فقرات را به خطر می‌اندازد.
- اسپوندیلولیستزیس زمانی اتفاق می‌افتد که یک مهره نسبت به مهره مجاور، معمولاً در ستون فقرات کمری به جلو می‌لغزد.
- بیماری‌های عصبی و عضلانی مانند فلج مغزی یا دیستروفی عضلانی نیز گاهی اوقات قوس کمر ایجاد می‌کنند.
نحوه تشخیص و درمان گودی کمر
به طور کلی تشخیص هرگونه قوس و گودی کمـر یک فرآیند نسبتا ساده است. به طوریکه پزشک با انجام یک معاینه فیزیکی ساده پی به این می‌برد که آیا داخل بدن یک انحنای غیر طبیعی وجود دارد یا خیر. در برخی از موارد احتمال دارد که پزشک دستور دهد عکسبرداری با اشعه ایکس از نمای جانبی و جلو و پشت بیمار گرفتـه شود.
خوشبختانه، تا زمانیکه به دنبال درمان گودی کمر خود هستید، مجبور نیستید برای همیشه با آن ستون فقرات خمید‌ه زندگی کنید. به گفتـه پزشکان، مشکل گودی کمر با درمان های مختلفی از قبیل زیر قابل رفع است:
- مصرف داروهای ضد التهابی به منظور کاهش درد و ناراحتی
- فیزیوتراگی چندین بار در هفته جهت تقویت ستون فقرات و بهبود دامنه حرکتی
- استفاده از بریس پشتی برای جلوگیری از بدتر شد‌ن انحنای ستون فقرات کودکان و نوجوانان
- جراحی ستون فقرات در موارد بسیار شدید
روش‌های پیشگیری از ایجاد قوس کمر
به طور قطع پیشگیری از بروز هرگونه قوس و گودی در ناحیه کمر و گردن، بهتر از درمان آن است. به همین جهت توصیه می‌شود با رعایت نکات زیر، از بروز هرگونه گودی و قوس در کمر از عوارض سخت و ناخوشایند آن جلوگیری نمایید:
- در وهله اول اگر می‌خواهید از لوردوز پیشگیری کنید، شانه‌هایتان را به سمت بالا نگه دارید و با قفسه سینه‌تان به سمت بیرون بکشید.
- حفظ وزن سالم و انجام تمرینات تقویتی تا حدود زیادی فشار را از روی ستون فقرات شما برمی‌دارد.
- تمرینات پیشگیری از لوردوز را به منظور درمان سریع‌تر و کاهش عوارض گودی کمر خود انجام دهید.
نحوه درمان گودی کمر با ورزش
قطعا ورزش و تمرینات بدنی، بهترین راه برای درمان انواع کمر درد و مشکلات خفیف تا متوسط ناحیه کمر هستند. به طوریکه با انجام مرتب ورزش هایی از قبیل زیر می‌توانید گودی کمـر خود را نیز درمان کنید:
- حرکت گربه گاو: این تمرین را یک بار در روز به مدت ۲ دقیقه انجام دهید تا به تقویت عضلات شکم و کشش ستون فقرات کمک کنید. برای این کار، کف دست‌ها و زانوهای خود را روی زمین در وضعیت «رومیزی» قرار دهید. ۱۰ ثانیه نفس بکشید و ستون فقرات خود را روی زمین بیندازید تا مانند U رو به بالا به نظر برسد. سپس، بازدم کنید و ستون فقرات خود را به سمت سقف فشار دهید تا مانند U وارونه به نظر برسد.
- تمرین زانو خم: روی زمین در حالی که پاهایتان صاف روی زمین و زانوهایتان به سمت بالا خم شوند، دراز بکشید. کف دست‌ها را در کنار خود قرار دهید و به مدت ۱۰ ثانیه نفس بکشید. سپس نفس خود را بیرون داد‌ه و لگن خود را به سمت سقف فشار دهید و به مدت ۱۰ ثانیه در این حالت بمانید. این تمرین می‌تواند به کاهش تنش از ناحیه کمر کمک کند و به رفع برخی از انحنای درونی ناشی از گودی کمر کمک کند. این تمرین را یک بار در روز به مدت ۲ دقیقه انجام دهید.
سخن پایانی
گودی کمـر از جمله مشکلات غیرطبیعی ناحیه کمر است که بعضا بطور مادرزادی در کودکان دید‌ه می‌شود. با این حال برخی از بزرگسالان نیز در پی علت خاص و قابل توجهی دچار گودی و قوس کمر می‌شوند. این عارضه در ابتدا با علائم خفیفی همراه است. اما در صورت عدم درمان به‌موقع، گودی کمر شما عوارض سخت و دردناکی را در پی خواهد داشت. به همین جهت اگر احساس می‌کنید از گودی کمـر رنج می‌برید، با یک متخصص پزشکی قرار ملاقات بگذارید تا برنامه درمانی مناسبی برای شما تعیین کند. در این صورت به مرور شاهد رفع گودی کمر خود و پیشگیری از تشدید علائم مربوطه خواهید بود.
