درمان آرتروز زانو اگرچه کار سخت و تقریبا غیرممکنی است، اما امروزه گزینه‌های درمانی نوین و پیشرفته‌ای برای این بیماری استفاده میشود. البته این روش‌های درمانی هم قادر به درمان قطعی آتروز زانو نیستند. فقط آنها به مدیریت علائم و کاهش عوارضی ناشی از آرتروز کمک می‌کنند، در این مقاله از سایت آی آر مای شاپ، تمامی روش‌های درمان آرتروز زانو را با نحوه عملکرد و تاثیرشان شرح می‌دهیم.
روش های مختلف درمان آرتروز زانو
آرتروز (Arthritis) در لغت به معنی”التهاب مفصل زانو” است و معمولا در پی ساییدگی غضروف در مفصل اتفاق می‌افتد. این عارضه تا حدی ادامه می‌یابد که منجر به آسیب سطوح استخوانی تشکیل‌دهنده مفصل زانو میشود. بنابراین غضروف آسیب‌دیده موجب سفتی مفصل زانو و در نتیجه ساییدگی استخوان‌ها خواهد شد. در این صورت درد زانو به حدی سخت و غیرتحمل میشود که دامنه حرکتی فرد را کاهش میدهد.
در عصر حاضر، روش‌های درمانی متعددی برای مقابله با آرتروز زانو روی کار آمد‌ه است. این روش‌ها از طب سوزنی و فیزیکی گرفتـه تا جراحی تعویض مفصل زانو متفاوت هستند. در ادامه به تفضیل در مورد راهکارهای درمان آرتروز زانو صحبت می‌کنیم.
آیا درمان قطعی برای آرتروز زانو وجود دارد؟
در حالت کلی هیچ درمان قطعی برای آرتروز زانو وجود ندارد، اما با انجام برخی کارها می‌توان به مدیریت علائم بیماری کمک کرد. مهم‌ترین نکات مورد نیاز برای مقابله با آرتروز، مواردی از قبیل زیر است:
مدیریت وزن
اضافه وزن باعث افزایش فشار روی مفاصل، به‌خصوص مفصل زانو میشود. از این رو، احتمال ابتلا به آرتروز در افرادی که اضافه وزن دارند، بیشتر است.
کاهش فشار روی زانو
به غیر از کاهش وزن، راهکارهای دیگری نیز برای تسکین زانو درد بر زانوها وجود دارد. مهم‌ترین آنها شامل موارد زیر است:
- کفش‌هایی طبی و راحت با کفی ضخیم بپوشید.
- در صورت نیاز از عصاهای زیر بغل در هنگام پیاده‌روی استفاده کنید.
- قبل از اینکه زانوهای شما خیلی دردناک شوند، به آنها استراحت دهید.
- هنگام بالا یا پایین رفتن از پله‌ها از یک نرده برای پشتیبانی استفاده کنید.
- برای کاهش درد و سفتی آرتروز از کیسه های حرارتی یا خنک‌کننده استفاده کنید.
- جهت تسکین درد و تورم زانوهای خود از زانوبند برای آرتروز زانو مانند زانوبند زاپیامکس استفاده کنید.
- سرعت انجام فعالیت‌های روزمره را کاهش دهید؛ در همین راستا بهتر است که همه کارهای فیزیکی خود را یکجا انجام ندهید.
مقابله با بدخلقی و مشکلات خواب
در برخی از موارد، افراد مبتلا به آرتروز دچار افسردگی یا اضطراب می‌شوند. بنابراین کیفیت خواب شبانه آنها پایین می‌آید و از کمبود خواب رنج می‌برند. در این مواقع، باید از درمان‌های روانشناختی برای کمک به کاهش استرس بهره بگیرید.
بیشتر بخوانید: تعویض مفصل زانو و نکات مراقبتی قبل و بعد از عمل
آتروز زانو چگونه درمان میشود؟
اگرچه هیچ قطعیتی برای درمان زانو درد ناشی از آرتروز نیست، اما برخی راهکارهای درمانی کمکی برای مدیریت علائم آرتروز وجود دارد. در ادامه به شرح آنها می‌پردازیم:
قرص آرتروز زانو
مصرف برخی از داروها کمک چشمگیری به بهبود علائم آرتروز می‌کند، از جمله:
- مسکن‌ها: مسکن‌های ساده بدون نسخه مانند پاراستامول بسیار کمک‌کننده هستند.
- کرم کپسایسین: یک کرم ضد درد حاوی عصاره فلفل است که با نسخه می‌توان آن را تهیه کرد.
- تزریق استروئید: تزریق مستقیم داروهای استروئیدی به مفصل زانو سبب کاهش درد و تورم زانو می‌شوند.
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): مانند ایبوپروفن به کاهش درد، التهاب و تورم زانو کمک می‌کنند.
بیشتر بخوانید: بهترین قرص برای زانو درد؛ استامینوفن، NSAID یا داروی تزریقی؟!
درمان آرتروز زانو بدون جراحی
در صورتی که داروهای مسکن و ضد درد برای تسکین درد آرتروز موثر واقع نشوند، موارد زیر را امتحان کنید:
- تزریق اسید هیالورونیک: به روان شدن مفاصل کمک می‌کند.
- درمان‌های مکمل: از جمله بهره‌گیری از گلوکزامین و کندرویتین به بهبود دردهای مفصلی کمک بسزایی می‌کند.
- تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS): با ارسال شوک‌های الکتریکی کوچک به تسکین درد آرتروز کمک می‌کند.
درمان آرتروز زانو با جراحی؛ روشی ایده‌آل برای درمان آرتروز زانو شدید
در صورتی که ورزش و سایر راهکارهای مراقبتی موجب بهبود شرایط بیماری نشود، عمل جراحی آخرین راه برای درمان خواهد بود. تعویض مفصل زانو، رایج‌ترین نوع جراحی برای آرتروز است. با انجام این عمل درد زانو تا حدود زیادی کاهش می‌یابد و مشکلاتی حرکتی نیز رفع می‌شوند.
درمان آرتروز زانو با فیزیوتراپی
در برخی از موارد، پزشک عمومی شما را برای کنترل دردهای آتروز به یک فیزیوتراپیست ارجاع میدهد. فیزیوتراپیست درابتدا به‌دقت زانوی شما را معاینه می‌کند تا بداند چه برنامه‌ی توانبخشی برای تقویت عضلات زانو و ساق پای شما موثر خواهد بود. سپس برنامه زمانی منظمی به شما ارائه میدهد که شما باید برای نتیجه بهتر فیزیوتراپی، به طور مرتب در جلسات خود حاضر شوید.
فیزیوتراپیست شما ممکن است پیشنهاد دهد که یک دستگاه تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) را نیز امتحان کنید. در این روش، به کمک وسیله‌ای خاص جریان‌های الکتریکی خفیفی به پوست شما فرستاد‌ه میشود تا سیگنال‌های درد شما را متوقف کند یا کاهش دهد. برخی از افراد مبتلا به آرتروز این روش درمانی را بسیار مفید می‌دانند، در حالیکه برخی دیگر از انجام آن خرسند نیستند.
گاهی اوقات فیزیوتراپیست شما توصیه به استفاده از برخی زانوبندهای طبی و بریس برای کمک به تثبیت زانو می‌کند. زانوبند زاپیامکس از بهترین تجهیزات پزشکی نوین و پیشرفته برای کمک به مقابله با آرتروز زانو است.
درمان آرتروز زانو با زالو درمانی
زالو درمانی از جمله روش‌های جدیدی است که افراد از آن برای درمان آرتروز استفاده می‌کنند. به طور کلی، زالوها برای کمک به بافت آسیب‌دیده و بازیابی جریان خون طبیعی موثر هستند. وقتی زالو به پوست گاز می‌زند، یک ماده ضد انعقاد ترشح میشود که از لختگی خون جلوگیری می‌کند. زخم‌های به جا ماند‌ه از زالو تا چند ساعت پس از برداشتـن زالو خونریزی می‌کنند. همین امر موجب تخلیه کامل خون مرده درون پوست و تجدید نیروی فرد میشود.
مطالعات اخیر نشان میدهد که زالود درمانی در کاهش درد و سفتی مفاصل ناشی از آرتروز زانو نیز مفید است.
درمان آرتروز زانو با تزریق ژل
تزریق اسید هیالورونیک یکی دیگر از گزینه‌های درمان آرتروز زانو است که در صورت عدم اثربخشی درمان‌های خانگی تجویز میشود. این روش درمانی، در صورت موفقیت آمیز بود‌ن، موجب کاهش درد و سایر علائم آرتروز شد‌ه و جراحی تعویض زانو را به تعویق می‌اندازد.
اسید هیالورونیک ماده‌ای است که به طور طبیعی در مفاصل وجود دارد و به عنوان روان‌کننده و ضربه‌گیر عمل می‌کند. تزریق این ماده، تماس استخوان به استخوان را کاهش میدهد. در نتیجـه تخریب مفاصل زانو به تاخیر افتـاد‌ه و بیمار تحمل بیشتری برای کنارآمدن با آرتروز خواهد داشت.
درمان آرتروز زانو با تزریق ژل عموما به راحتی در محیط کلینیک انجام میشود. برای انجام این کار، پزشک پس از آماده‌سازی زانو به صورت استریل، مقدار کمی بی‌حس‌کننده موضعی به مفصل زانو می‌زند. سپس بستـه به آناتومی زانو و میزان درجه آرتریت، از اشعه‌ایکس یا اولتراسوند برای هدایت سوزن کوچک به داخل مفصل زانو استفاده می‌کند.
بستـه به نوع ژل تزریق شد‌ه احتمال دارد که بلافاصله بعد از تزریق احساس تسکین درد کنید. در مواردی نیز ممکن است که نیاز به تمدید تزریق ژل باشد. اکثر بیماران در عرض ۲۴ ساعت پس از تزریق ژل، قادر به انجام فعالیت‌های عادی خود بود‌ه می‌شوند. شایع ترین عارضه جانبی پس از تزریق ژل، درد خفیف پس از عمل است که در عرض چند روز بهبود می‌یابد.
درمان آرتروز زانو با طب سوزنی
جدیدترین مطالعات انجام شد‌ه نشان میدهد که طب سوزنی روشی مقرون به صرفه و کم خطر برای درمان آرتروز زانو است. طب سوزنی شاخه‌ای از طب سنتی چینی است که با وارد کرد‌ن سوزن‌های نازک به اندازه مو در بدن به تسکین درد کمک می‌کند. این روش درمانی برای تقویت اثرات تسکین‌دهنده درد و ضد التهابی به کار می‌رود.
اکثر بیماران مبتلا به آرتریت زانو با طب سوزنی الکتریکی بهبود می‌یابند. البته در اغلب موارد، پزشک توصیه به انجام این روش در کنار سایر راهکارهای درمانی مانند فیزیوتراپی و یا تزریق ژل می‌کند.
به طور کلی، طب سوزنی از جمله راهکاری درمانی موثر در کاهش درد، التهاب و سفتی و افزایش دامنه حرکتی زانو است. بهره‌گیری از این روش درمانی برای درمان آرتروز زانو موجب افزایش کیفیت زندگی شما خواهد شد.
درمان آرتروز زانو با هومیوپاتی
هومیوپاتی از جدیدترین راهکارهای درمان آرتروز زانو است که برای تسکین درد و تورم زانو کاربرد دارد. هدف هومیوپاتی نه تنها از بین برد‌ن علائم آسیب‌های زانو، بلکه درمان علت اصلی آن است. داروهای هومیوپاتی اغلب بر اساس علت، علائم، محل آسیب و میزان گسترش درد در زانوها انتخاب میشود.
رایج‌ترین داروهای هومیوپاتی مورد استفاده برای درمان آرتروز، شامل موارد زیر هستند:
- کدوی دشتی سفید (Bryonia Alba)
- سماق سمی (Rhus Tox)
- کلشیکوم (Colchicum)
- سیلیس خالص (Silicea)
- سم مار (Lachesis)
البته لازم به ذکر است که داروهای فوق باید فقط با تجویز پزشک مصرف شوند. در غیر این صورت امکان بروز عوارض جدی وجود دارد.
درمان آرتروز زانو با سلول های بنیادی
بدن انسان به طور مداوم در حال ساخت سلول‌های بنیادی در مغز استخوان است. سلول بنیادی یک سلول پایه و نابالغ است که انواع مختلفی از آن برای اهداف مختلف در بدن استفاده میشود.
شواهدی وجود دارد که نشان می دهد درمان آرتروز زانو با سلول های بنیادی نوعی درمان ترمیم‌کننده است. با این حال، تحقیقات زیادی برای اثبات این قضیه نیاز است.
برای درمان آرتروز زانو با سلول های بنیادی، از مکانیسم‌های درمانی خود بدن برای کمک به ترمیم و کاهش زوال بافت‌ها مانند غضروف استفاده میشود. این روش درمانی معمولا اثرات مثبتی از قبیل زیر را به همراه دارد:
- کاهش درد و التهاب
- ترمیم غضروف آسیب‌دیده
- به تأخیر انداختـن زمان عمل یا جلوگیری از نیاز به جراحی تعویض زانو
درمان آرتروز زانو با تغذیه
پیروی از یک رژیم غذایی سالم، لازمه مقابله با آرتروز (OA) است. البته هیچ رژیم غذایی خاصی برای درمان آرتروز وجود ندارد. اما اگر هوشمندانه غذا بخورید، می‌توانید به افزایش قدرت عضلات و غضروف‌های خود کمک کنید.
برای درمان خانگی آرتروز زانو با تغذیه، فقط کافی است که این مراحل ساده را دنبال کنید:
- کالری اضافی بدن خود را کاهش دهید تا فشار کمتری به مفاصل شما وارد شود.
- از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های شیرین پرهیز کنید و بیشتر عادت به خورد‌ن غذاهای گیاهی استفاده کنید.
- غذاهای خود را در دمای بسیار بالا نپزید. گوشت پخته‌شده در دمای بالا ترکیباتی دارد که باعث التهاب در بدن شما میشود.
- از روغن زیتون به جای سایر چربی‌ها استفاده کنید. اولئوکانتال موجود در روغن زیتون دارای اثرات ضد التهابی مشابه ایبوپروفن است.
- میوه و سبزیجات بیشتری بخورید تا سلول‌های شما در برابر آسیب قوی‌تر شوند. سیب، پیاز، موسیر و توت فرنگی غنی از آنتی اکسیدان بود‌ه و به کاهش التهاب در بدن کمک می‌کنند.
- ویتامین C کافی دریافت کنید. ویتامین C به ساخت کلاژن و بافت همبند کمک می‌کند. مرکبات، فلفل قرمز، توت فرنگی، کلم بروکلی، کلم و کلم پیچ ویتامین سی بیشتری نسبت به سایر مواد غذایی دارد.
- اسیدهای چرب امگا ۳ را در رژیم غذایی روزانه خود بگنجانید. امگا ۳ به تسکین درد مفاصل و کاهش سفتی صبحگاهی کمک می‌کند. ماهی قزل آلا، سالمون، ماهی خال مخالی، شاه ماهی، ماهی تن و ساردین سرشار از امگا ۳ است.
درمان آرتروز زانو با طب فیزیکی
طب فیزیکی عمدتا برای تسکین درد عضلات و مفاصل به کار می‌رود. در طی این راهکار درمانی، از تمرینات فیزیوتراپی برای کاهش درد، تورم و سفتی آرتروز بهره می‌گیرد. این روش درمانی، به بهبود عملکرد مفصل زانو کمک کرد‌ه و راه رفتـن، خم شدن، زانو زد‌ن، چمباتمه زد‌ن و نشستن را آسان‌تر می‌کند.
پزشک طب فیزیکی در کنار فیزیوتراپی، درمان‌های فعال و غیرفعال رایج از جمله موارد زیر را برای آرتروز زانو توصیه می‌کند:
- سرما درمانی
- گرما درمانی
- آب درمانی
- تمرینات تقویتی
- تمرینات انعطاف پذیری
درمان آرتروز زانو با لیرز درمانی
لیزر درمانی یک درمان جایگزین برای برخی از انواع دردها از جمله درد زانوها است. البته میزان تاثیر لیزر درمانی و عوارض جانبی ناشی از آن هنوز به طور کامل بررسی نشد‌ه است. با این حال، طرفداران لیزر درمانی اظهار می‌کنند که این روش منجر به تسکین موقت و طولانی مدت درد میشود.
به طور کلی، لیزر درمانی اثرات مثبت زیر را برای درمان آرتروز در پی دارد:
- کاهش التهاب
- بهبود گردش خون
- حمایت از سلامت سلول‌ها
- تقویت رشد بافت‌های سالم
- آزادسازی اندورفین‌هایی که با درد مبارزه می‌کنند
بیشتر بخوانید: علت درد زانو، علائم، انواع و راه‌های درمان آن را بشناسید
انواع آرتروز زانو
در حالت کلی رایج‌ترین انواع آرتریت زانو شامل موارد زیر است:
- استئوآرتریت یا بیماری دژنراتیو مفصل: شایع‌ترین نوع آرتریت است که به شکل آهسته و پیشرونده و با گذر زمان سبب نابودی غضروف زانو میشود. در نتیجه با زبری سطح مفصل زانو، علائمی همچون درد، سفتی و محدودیت حرکت به سراغ فرد می‌آید.
- آرتریت التهابی، مانند آرتریت روماتوئید یا نقرس: در این نوع از آرتروزهای زانو چندین مفصل به طور همزمان تحت تاثیر قرار می‌گیرند. آرتریت روماتوئید در تمامی سنین رخ میدهد و برای درمان آن نیاز به مصرف داروهای بسیار خاصی است. علائم این نوع آرتروز نیز تقریبا متمایز از انواع دیگر آن است. زیرا درد ناشی از این بیماری، اغلب با استراحت و عدم تحرک مفاصل شدیدتر میشود. علائم این بیماری شامل درد، تورم، قرمزی و گرما اغلب در صبح دیـده میشود.
- آرتریت پس از سانحه: نوع خاصی از آرتروز زانو است که بعد از ضربه‌دیدن (مانند تصادف اتومبیل یا ورزش) زانو ایجاد میشود. در این حالت غضروف زانو شکننـده و استخوان‌های آن به هم ساییـده می‌شوند. در نتیجه همان علائم آرتروز زانو مانند درد، سفتی و محدودیت حرکت در فرد ظاهر میشود.
خود آرتروز، در ۵ مرحله بروز می‌کند و علائم هر بخش از آن با دیگری متفاوت خواهد بود. در ادامه به شرح مراحل آرتروز زانو می‌پردازیم:
مراحل آرتروز زانو
۵ مرحله اصلی رایج‌ترین نوع آرتریت عبارت است از:
عادی (مرحله ۰): مرحله ۰ یعنی زانوها سالم هستند و فرد مبتلا به آرتروز زانو نیست.
مینور (مرحله ۱): در این مرحله مقداری ساییدگی در مفصل زانوی فرد دیده میشود، اما به احتمال زیاد متوجه دردی نمی‌شود.
خفیف (مرحله ۲): در این مرحله احساس درد و سفتی در ناحیه شروع میشود. با این‌حال هنوز غضروف کافی برای جلوگیری از ساییدگی استخوان‌ها وجود دارد.
متوسط (مرحله ۳): در این مرحله از آرتروز، درد بیشتری در حین دویـدن، راه رفتن، چمباتمه‌زدن و زانـوزدن احساس میشود. درد آرتروز زانو در این مرحله بسیار شدید است. به‌طوری‌که اغلب پس از استراحت طولانی (مانند اول صبح) بروز می‌کند.
شدید (مرحله ۴): آرتروز زانو شدید زمانی است که غضروف به‌طور کامل از بین‌رفته است. در این حالت زانو سفت و دردناک و بی‌تحرک میشود. عموما درمان آرتروز زانو به سادگی امکان‌پذیر نیست و نیاز به جراحی دارد.
علائم آرتروز زانو چیست؟
در اغلب مواقع علائم آرتروز به آهستگی شروع می‌شوند و به مرور زمان شدت می‌گیرند. اصلی‌ترین نشانه‌های آرتروز زانو مواردی از قبیل زیر هستند:
- درد
- تورم
- ضعف عضلات
- سفتی مفاصل
- صدای تق‌تق زانو
- کیست یا نابودی غضروف
- عدم انعطاف‌پذیری مفاصل
- التهاب بافت نرم اطراف مفصل
- احساس خورد‌شدن مفصل زانو
- ایجاد خارهای استخوانی در اطراف مفصل
نحوه تشخیص آرتروز زانو
همه ما گاهی دچار دردهایی خفیف در ناحیه زانو می‌شویم. این دردها امکان دارد بر اثر صدمات جزئی، فعالیت سنگین بدنی یا هرچیز دیگری باشد. برای اطلاع از اینکه درد ما نشانه آرتروز است یا خیر، باید به پزشک متخصص مراجعه کنیم. پزشک برای تشخیص دقیق آرتریت زانو مراحل زیر را طی خواهد کرد:
- معاینه فیزیکی
- سوابق پزشکی
- علائم مربوطه
- شدت درد زانو
- قدرت عضلات پا
- مدل راه‌رفتن بیمار
- تست‌های آزمایشگاهی
- تورم یا حساسیت مفاصل
- دامنه حرکتی مفصل زانو و کشکک ران
- اشعه ایکس و یا سایر تصویربرداری های رادیولوژیکی
با انجام اشعه ایکس پزشک می‌تواند بیماری‌های پیشرفته‌ای را تشخیص دهد:
- کیست
- نابودی غضروف
- افزایش تراکم استخوان یا مفاصل ناهموار
درمان قطعی آرتروز زانو
انواع آرتروز زانو در انواع و مراحل متعددی ظاهر میشود. درمان هریک از انواع آرتروز زانو به روشی متفاوت انجام می‌گیرد وبه شدت علائم آن بستگی دارد. در حالت کلی انواع حاد و مزمن آرتروز زانو به روش جراحی و غیرجراحی قابل درمان هستند:
درمان آرتروز زانو در خانه
روش‌های غیرجراحی آرتروز زانو در خانه شامل موارد زیر، اغلب برای دردهای حاد و خفیف با علائم کم، اثربخش خواهند بود:
- کاهش وزن: فشار وارده بر مفصل زانو را کاهش میدهد.
- استراحت و عدم تحرک زیاد در خانه: سبب بهبود علائم التهاب مفصل زانو میشود.
- استفاده از وسایل حمایتی: مانند عصا، واکر، چوب زیربغل و ارتز بریس به حفظ تعادل به هنگام راه‌رفتن کمک می‌کنند.
- مصرف داروهای ضد درد خوراکی برای زانودرد: مانند مسکن‌ها و داروهای تجویزی پزشک تاثیر چشمگیری در بهبود علائم خواهد داشت.
- مصرف داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی: مانند آسپرین، ناپروکسن یا ایبوپروفن و سلکوکسیب التهاب را کاهش می‌دهند.
- انجام ورزش‌های ساده در منزل: فعالیت‌هایی ساده و بدون فشار بیش از حد مفصل، در رفع سفتی مفاصل و بهبود دامنه حرکتی موثر خواهد بود.
- تمرینات فیزیوتراپی: تمرینات حرکتی ملایم مانند شنا، ایروبیک در آب، پیاده‌روی روی سطح صاف و دوچرخه‌سواری موجب بهبود دامنه حرکتی و تقویت عضلات می‌شوند.
- تزریق داروی کورتیکواستروئید: جهت تسکین موقتی علائم به کار می‌رود. استفاده از این داروها به طور طولانی‌مدت توصیه نمی‌شود.
- استفاده از تجهیزات پزشکی ضد درد و تسکین‌دهنده: مانند زانوبند اسپیلاوایزر و زاپیامکس که با تکنولوژی‌های مدرن و اولتراسوند قادر به تسکین درد زانو است.
درمان آرتروز زانو با عمل جراحی
به علت اینکه پیش‌بینی زمان و پیشرفت بیماری آرتریت دشوار است، گاهی با انجام روش‌های غیرجراحی کماکان درد زانو افزایش می‌یابد. در این گونه موارد، به ناچار باید سختی‌های عمل جراحی آرتروز زانو را تحمل کرد. انواع آتروز زانو به روش‌های زیر جراحی می‌شوند:
آرتروسکوپی: به معنی آسپیراسیون مفصل یا برداشتن خار زانو است.
سینووکتومی: در این روش، بخشی از سینوویوم (پوشش داخلی کپسول مفصلی) را برمی‌دارند.
تعویض کامل یا جزئی زانو: در این نوع از جراحی مفصل مصنوعی یا پروتز سطوح آسیب‌دیده با یک مفصل صاف و جدید جایگزین میشود.
عوامل خطر بیماری آرتروز زانو
در مجموع بروز صدمات ناگهانی و حوادث غیرقابل پیش‌بینی نیز منجر به وقوع آرتروز زانو میشود. با این‌حال برخی عوامل محرک نیز وجود دارد که خطر ابتلا به آرتروز زانو را افزایش می‌دهند. این عوامل عبارتند از:
- مسائل ژنتیکی: برخی افراد نیز بدون علت خاصی، آرتروز زانو را از افراد خانواده خود به ارث می‌برند.
- کهولت سن: به علت نرمی و ضعف عضلات، خطر ابتلا به آرتروز در سنین بالاتر بیشتر مشاهده میشود.
- بدشکلی استخوان: افرادی هم هستند که به‌طور مادرزاد با مفاصل ناقص یا غضروف معیوب متولد می‌شوند.
- رابطه جنسی: به دلیل حرکت نادرست مفاصل برخی از افراد به‌ویژه زنان در پوزیشن‌های جنسی خطر ابتلا به آرتروز افزایش می‌یابد.
- فشار مکرر روی مفصل: بعضی از شغل‌ها یا ورزش ها استرس مکرری بر مفصل زانو وارد می‌کنند که خود علت بروز آرتروز است.
- بیماری‌های متابولیک: مانند دیابت و هموکروماتوز و شرایطی که در آن آهن زیادی در بدن وجود دارد، میزان بروز آرتروز بالا می‌رود.
- اضافه وزن: حمل وزن اضافی بدن منجر به ایجاد فشار روی مفاصل میشود. در نتیجه بافت چربی با تولید پروتئین‌هایی موجب التهاب مفاصل و اطراف آن می‌گردد.
- آسیب‌های مفصلی: صدمات ناشی از ورزش، تصادف یا فعالیت‌های سنگین از مهم‌ترین عوامل بروز آرتروز زانو است. حتی صدماتی که سال‌ها پیش رخ داده‌اند و به ظاهر بهبود یافته‌اند نیز از علل بروز آرتروز زانو خواهند بود.
علت های ابتلا به آرتروز زانو چیست؟
استئوآرتریت یا آرتروز زانو باعث نازک شدن غضروف مفصل زانو و زبر و سفت‌تر شدن سطوح مفصل میشود. به طوریکه زانو در حالت صاف حرکت نمی‌کند. بیماری آرتروز می‌تواند تمامی افراد را در سنین مختلف درگیر کند. اما شدت بروز آن در میانسالان و به‌خصوص زنان بالای ۵۰ سال بیشتر است.
در اغلب موارد، منشا بروز آرتروز، صدمات یا سایر آسیب‌های مفصلی مانند نقرس است. البته این بیماری گاها به طور ارثی و در اثر اضافه وزن نیز بروز می‌کند.
در حالت کلی، علت آرتروز زانو به طور کامل بر پزشکان آشکار نشد‌ه است. اما مواردی وجود دارد که خطر ابتلا به آرتروز را افزایش میدهد، از جمله:
- وراثت
- جنسیت
- اضافه وزن
- افزایش سن
- شغل پرتحرک
- ورزش‌هایی مثل دوید‌ن
آرتروز زانو چند نوع است؟
در حالت کلی، بیماری آرتروز در اشکال متنوعی بروز می‌کند. OA یا آرتروز زانو به ۵ درجه تقسیم میشود:
- درجه ۰: این یعنی زانو از سلامت عادی برخودار است.
- درجه ۱: رشد خار استخوانی بسیار جزئی بدون هیچ درد یا ناراحتی شروع شد‌ه است.
- درجه ۲: این یک مرحله خفیف از بیماری آرتروز زانو است، اما اشعه ایکس رشد بیشتر خار استخوان را نشان میدهد. در این مرحله افراد برای اولین بار علائم آرتروز را تجربه می‌کنند.
- درجه ۳: در این مرحله درد و سفتی مکرر در حین حرکت تجربه میشود. غضروف بین استخوان‌ها آسیب آشکاری را نشان میدهد.
- درجه ۴: شدیدترین مرحله OA است. در این مرحله از بیماری، فضای مفصل بین استخوان‌ها به طور چشمگیری کاهش می‌یابد و غضروف تقریباً به طور کامل از بین می‌رود.
آرتروز زانو از چه سنی شروع می شود؟
عموما، بیماری آرتروز زانو افراد مسن و میانسال بالای ۵۰ سال را درگیر می‌کند. بدین معنی که هر چه سن شما بالاتر باشد، بیشتر مستعد ابتلا به آرتروز خواهید بود. اگرچه امکان بروز این بیماری، در هر دو جنس (مرد و زن) وجود دارد، اما میزان ابتلای زنان بیشتر از مردان است.
علائم آرتروز زانو چیست؟
افراد مبتلا به آرتروز اغلب احساس درد و سفتی در زانوهای خود می‌کنند. علائم آرتروز زانو بعضا در یک پا و بعضا در هر دو پا نیز مشاهده می‌کند. درد آرتروز می‌تواند در اطراف زانو یا فقط در یک مکان خاص مانند جلو و پهلوی زانوها احساس شود.
درد ناشی از آرتروز زانـو ممکن است در پایان روز یا هنگام حرکت داد‌ن زانو بدتر شود و در زمان استراحت بهبود یابد. به‌علاوه، ممکن است علائم آرتروز پس از انجام فعالیت فیزیکی خاصی مانند بالا یا پایین رفتـن از پله‌ها تشدید یابد.
عموما سفتی زانوها بیش از نیم ساعت طول نمی‌کشد. با این حا، گاها شدت درد به قدری زیاد است که بیمار را در نیمه شب بیدار می‌کند.
بعضی اوقات آرتروز موجب تورم شدید زانو میشود، اما این تورم به دو شکل متفاوت دیده میشود:
- تورم سخت: هنگامی که استخوان در لبه مفصل به سمت بیرون رشد می‌کند، خارهای استخوانی (استئوفیت) را تشکیل میدهد.
- تورم نرم: زمانی که مفصل شما ملتهب میشود و مایع اضافی تولید می‌کند که گاهی به آن افیوژن یا آب آورد‌ن زانو می‌گویند.
در برخی از موارد نیز، علت درد زانو با علائم زیر ظاهر میشود:
- اختلالات خواب
- تضعیف عضلات ران
- لاغر به نظر رسید‌ن پاها
- احساس ناپایداری در مفاصل
- احساس افسردگی یا اضطراب
علائم آرتروز زانو در زنان
از آنجائیکه زنان بیشتر از مردان مستعد ابتلا به آرتروز هستند، علائمی بارزی را نیز در خود مشاهده می‌کنند که عبارتند از:
- کاهش اشتها
- احساس خستگی
- صدای تق تق زانو
- درجه حرارات بالای بدن
- قرمزی و التهاب پوست
- درد و تورم شدید مفاصل
- کاهش دامنه حرکتی زانوها
- سفتی و خشکی مفاصل زانو
- ساییدگی یا گرفتگی مفصل زانوها
آرتروز زانو چه عوارضی دارد؟
متاسفانه بیماری آرتروز در طی سالیان متمادی باعث ایجاد تغییراتی نسبتاً کوچک در بخشی از زانو میشود. به طوریکه، از بین رفتن غضروف، ساییدگی استخوان‌ها و خارهای استخوانی باعث تغییر شکل مفصل زانو می‌شوند. در نتیجه، استخوان‌ها از موقعیت طبیعی خود خارج شد‌ه و باعث میشود زانوها ناپایدار و دردناک شوند.
برخی از افراد مبتلا به آرتروز نیز متوجه یک توده برآمد‌ه در پشت زانوی خود می‌شوند که به آن کیست بیکر یا کیست پوپلیتئال می‌گویند. در اکثر موارد، آرتروز نحوه راه رفتـن یا حمل وزن افراد را تغییر داد‌ه و باعث ایجاد بیماری در سایر مفاصل مانند لگن میشود.
برای آرتروز زانو چی خوبه؟
به طور کلی، هیچ رژیم غذایی خاصی وجود ندارد که به آرتروز کمک کند. با این حال، اگر برای رفع اضافه وزن می‌توان از یک رژیم غذایی متعادل و کم کالری همراه با ورزش منظم پیروی کرد. البته بهتر است که تمامی برنامه‌های غذایی و ورزشی بیمار زیر نظر پزشک تنظیم شد‌ه باشد.
چه زمانی برای آرتروز به پزشک مراجعه کنیم؟
برخی از افراد به اشتباه با مشاهده هر نوعی از درد و تورم زانوهای خود مشکوک به آرتروز می‌شوند. در حالیکه هر زانودردی نشانه بیماری آرتروز نیست. فقط در موارد زیر برای قطعی بود‌ن آرتروز خود به پزشک مراجعه کنید:
- به مرور زمان علائم بدتر می‌شوند
- در کنار علائم مربوط به زانو، تب دارید
- درد یا التهاب به هیچ نوع درمانی پاسخ نمی‌دهد
- زندگی روزمره شما از جمله خواب و تحرک شما با اختلال مواجه شد‌ه است
نحوه تشخیص آرتروز زانو چگونه است؟
برای تشخیص آرتروز، پزشک مراحل خاصی را طی می‌کند تا نظر قطعی خود را بدهد. به طوریکه:
- معاینه فیزیکی انجام میدهد.
- سوالاتی در مورد علائم کلی شما می‌پرسد.
- سوابق پزشکی و سایر شرایط سلامتی شما را بررسی می‌کند.
- چند آزمایش تصویربرداری برای شناسایی علت درد شما انجام میدهد که شامل:
- آزمایش خون: برای کمک به تعیین نوع آرتریت.
- اشعه ایکس: برای تحقیق در مورد تجزیه غضروف، باریک شدن فضای مفصلی و تشکیل خارهای استخوانی.
- آرتروسنتز: جهت نمونه‌برداری از مایع مفصلی به منظور بررسی قطعات غضروف، عفونت یا نقرس.
- آرتروسکوپی: برای کشف اطلاعات بصری در مورد آسیب ناشی از OA.
- ام آر آی (MRI): برای تشخیص ناهنجاری‌های اولیه آرتروز.
چگونه درد ناشی از آرتروز زانو را تسکین ببخشیم؟
همانطور که می‌دانید، بهبود کلی و قطعی بیماری آرتروز امکان‌پذیر نیست. با این حال، روش‌های درمانی قابل قبولی برای کنار آمد‌ن با علائم دردناک آرتروز وجود دارد که مهم‌ترین آنها عبارت است از:
- مراقبت‌های خانگی
- مصرف داروهای مسکن و تجویزی
- استفاده از داروهای گیاهی و طبیعی
- انجام ورزش روزانه و تمرینات فیزیوتراپی زیر نطر پزشک
راه های پیشگیری از ابتلا به آرتروز زانو
در مجموع کارهای زیادی می‌توان برای کاهش درد و سفتی آتروز زانو انجام داد. اصلی‌ترین آنها در زیر ذکر شد‌ه است:
- به طور منظم تمرین کنید.
- سعی کنید وزن خود را متناسب با قد خود حفظ کنید.
- اگر اضافه وزن دارید، برنامه مناسبی برای کاهش وزن داشتـه باشید.
- از یک پد حرارتی یا کیسه یخ برای کمک به کاهش درد استفاده کنید.
- به هنگام پیاده روی، کفش مناسب با کفی نرم، ضخیم، بالشتک‌دار و ضربه‌گیر بپوشید.
- در صورت لزوم، از یک چوب پیاده‌روی برای کاهش هر گونه فشار وارد بر مفصل زانو استفاده کنید.
سوالات متداول آرتروز زانو
با مشاهده چه علائمی باید مشکوک به آرتروز زانو باشیم و به پزشک مراجعه کنیم؟
زمانی‌که احساس درد، تورم، التهاب و قرمزی یا سفتی در زانوهای خود دارید باید به پزشک مراجعه کنید.
برای بهبودی کامل آرتروز زانو چه مدت زمانی را باید صبر کنیم؟
متاسفانه درمان قطعی آرتروز زانو امکان‌پذیر نیست. فقط به کمک داروها، فیزیوتراپی و سایر روش‌های درمانی، از شدت علائم آن کاستـه میشود.
آیا پیاده‌روی تاثیری در بهبود و درمان آرتروز زانو دارد؟
بله، پیاده‌روی روزانه تاثیر بسزایی در کاهش درد و بهبود سفتی زانو خواهد داشت.
