اگزوزوم تراپی زانو یک روش نوین پزشکی است که با تزریق ذرات طبیعی به نام «اگزوزوم» به مفصل زانو، به کاهش التهاب و تحریک ترمیم بافت غضروف کمک می‌کند. این روش برخلاف درمان‌های موقتی، تلاش می‌کند روند بازسازی طبیعی بدن را فعال کند تا عملکرد مفصل به‌تدریج بهبود پیدا کند. اگزوزوم تراپی هنوز در مرحله‌ی پژوهش بالینی قرار دارد و نباید آن را درمان قطعی آرتروز دانست؛ اما در آرتروز خفیف تا متوسط می‌تواند جایگزینی مؤثر برای درمان‌های تهاجمی‌تر مانند جراحی باشد.
در این مقاله آی آر مای شاپ با سازوکار اگزوزوم‌تراپی، میزان اثربخشی، مراحل انجام، هزینه، ماندگاری نتایج و مقایسه‌ی آن با روش‌هایی مانند پی‌آر‌پی، سلول‌های بنیادی و تزریق ژل آشنا می‌شوید تا بتوانید با دیدی علمی‌تر درباره انتخاب این روش تصمیم بگیرید.
اگزوزوم تراپی چیست؟
اگزوزوم‌ها ذرات بسیار ریزی هستند که سلول‌های بدن برای ارتباط با هم تولید می‌کنند. هر سلول، وقتی می‌خواهد به سلول‌های دیگر پیامی بفرستد، یک بسته‌ی کوچک به نام اگزوزوم می‌سازد و در آن مواد مهمی مثل پروتئین، RNA (پیام‌رسان‌های ژنتیک) و DNA قرار می‌دهد.
این بسته‌ها بعد از آزاد شدن، به سلول‌های دیگر می‌رسند و پیام را منتقل می‌کنند تا آن سلول‌ها رفتارشان را تغییر دهند — مثلاً شروع به ترمیم یا ساخت بافت جدید کنند.
اگزوزوم‌تراپی از همین ویژگی طبیعی بدن استفاده می‌کند. در این روش، اگزوزوم‌ها از سلول‌های بنیادی جدا می‌شوند و بعد به ناحیه آسیب‌دیده (مثلاً مفصل زانو یا پوست) تزریق می‌شوند. بعد از تزریق، این ذرات به سلول‌های آسیب‌دیده پیام می‌دهند که خودشان را ترمیم کنند، التهاب را کاهش دهند و روند بازسازی بافت را آغاز کنند.
به زبان ساده‌تر می‌توان گفت اگزوزوم‌ها مثل پیام‌رسان‌های بدن هستند. همان‌طور که کارفرما دستور کار را برای کارگران می‌فرستد تا تعمیرات را شروع کنند، اگزوزوم‌ها هم دستور «ترمیم» را به سلول‌های بدن می‌فرستند.
به همین دلیل از اگزوزوم‌تراپی در بیماری‌هایی مثل آرتروز زانو استفاده می‌شود تا غضروف‌های آسیب‌دیده دوباره شروع به بازسازی کنند و درد و التهاب کاهش پیدا کند.
منظور از اگزوزوم تراپی زانو چیست؟
اگزوزوم‌تراپی زانو یعنی استفاده از ذرات طبیعی بدن برای ترمیم و بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده‌ی مفصل زانو. در این روش، اگزوزوم‌ها بعد از تزریق وارد فضای مفصل می‌شوند و به سلول‌های غضروف، تاندون یا رباط پیام می‌دهند که روند ترمیم را فعال کنند.
به بیان ساده، اگزوزوم‌تراپی زانو تلاش می‌کند بدن را وادار کند خودش زانو را ترمیم کند، نه اینکه فقط درد را تسکین دهد. به همین دلیل، این روش در دسته‌ی درمان‌های بازسازی‌کننده قرار می‌گیرد و به‌جای اثر موقت، هدفش بهبود تدریجی و پایدار عملکرد مفصل است.
اگرچه شناخته‌شده‌ترین کاربرد اگزوزوم تراپی زانو، درمان آرتروز زانو است اما این روش برای ترمیم آسیب مینیسک زانو، رباط یا تاندون زانو، و حتی التهاب مفصل زانو (سینوویت) هم مورداستفاده قرار می‌گیرد.
اگزوزوم تراپی زانو در مشکلات گوناگون از جمله آرتروز زانو معمولا این سه تاثیر را می‌گذارد:
- کاهش التهاب
- افزایش جریان خون موضعی
- تحریک سلول‌ها برای ساخت بافت سالم‌تر
آیا اگزوزوم تراپی زانو موثر و علمی است یا تجاری و تبلیغاتی؟
اگزوزوم‌تراپی زانو یک روش نسبتا جدید اما علمی در پزشکی بازساختی (ترمیمی) است که با استفاده از اگزوزوم‌ها ــ پیام‌رسان‌های طبیعی بین سلول‌ها ــ به ترمیم مفصل کمک می‌کند. پژوهش‌های منتشرشده در مجلات معتبری مانند Nature و Cell نشان داده‌اند که اگزوزوم‌ها واقعا می‌توانند التهاب را کاهش دهند، سلول‌های غضروفی را فعال کنند و روند بازسازی بافت زانو را آغاز کنند؛ بنابراین پایه‌ی علمی این روش واقعی است، نه صرفاً تبلیغاتی.
با این حال، اگزوزوم‌تراپی هنوز در مرحله پژوهش و آزمایش‌های بالینی قرار دارد و اثربخشی آن به‌اندازه روش‌هایی مثل پی‌آر‌پی (PRP) یا سلول‌درمانی قطعی نیست. از جنبه‌ی تجاری و تبلیغاتی، متأسفانه برخی کلینیک‌ها با بزرگ‌نمایی نتایج، آن را «درمان قطعی آرتروز» معرفی می‌کنند اما واقعیت این است که اگزوزوم تراپی زانو بیشترین اثر در آرتروز خفیف تا متوسط، التهاب مفصل (سینوویت) و آسیب‌های مینیسک یا تاندون دارد و تاثیر آن در آرتروز پیشرفته، محدود و بیشتر تسکینی است.
مطالعه بیشتر: همه‌چیز درباره جراحی آرتروز زانو
آیا اگزوزوم تراپی می‌تواند جایگزین جراحی زانو شود؟
اگزوزوم‌تراپی زانو جایگزین جراحی نیست، اما اگر به‌موقع و در مراحل اولیه آرتروز زانو انجام شود در بسیاری از موارد می‌تواند نیاز به جراحی را به‌تأخیر بیندازد.
در آرتروز خفیف تا متوسط، استفاده از اگزوزوم‌تراپی می‌تواند التهاب را کاهش دهد، فرسایش بافت را کندتر کند و روند تخریب مفصل را تا حدی متوقف سازد. در نتیجه، بسیاری از بیماران در این مرحله می‌توانند مدت طولانی‌تری بدون نیاز به جراحی زندگی کنند و درد و خشکی زانوی کمتری را هم تجربه کنند.
اما در آرتروزهای پیشرفته (درجه ۳ و ۴) که غضروف تقریباً از بین رفته، اگزوزوم‌تراپی نمی‌تواند جایگزین تعویض مفصل یا جراحی شود.
مراحل انجام اگزوزوم تراپی زانو
اگزوزوم‌تراپی یک فرایند سرپایی و بدون نیاز به بیهوشی و بستری است که در کلینیک‌های تخصصی طب ترمیمی انجام می‌شود. کل فرایند از ارزیابی تا پایان تزریق معمولاً ۴۵ تا ۹۰ دقیقه طول می‌کشد، اما بخش آماده‌سازی اگزوزوم‌ها در آزمایشگاه از قبل انجام می‌شود و چند روز تا چند هفته زمان می‌برد.
در ادامه، مراحل انجام این روش درمانی را برای زانو، به‌صورت گام‌به‌گام توضیح می‌دهیم:
۱. ارزیابی و انتخاب بیمار
در اولین جلسه، پزشک با بررسی شرح‌حال، عکس‌برداری‌ها (MRI یا رادیوگرافی)، و گاهی آزمایش خون، شدت آرتروز یا آسیب مفصل را مشخص می‌کند. اگر بیمار در مرحله خفیف تا متوسط آرتروز باشد و بافت غضروفی هنوز تا حدی سالم مانده باشد، برای اگزوزوم‌تراپی مناسب است.
در این مرحله، بیمار از نظر مصرف داروهای ضدانعقاد، و بیماری‌های زمینه‌ای (مثل دیابت یا التهاب مزمن) هم بررسی می‌شود تا خطر عوارض تزریق کاهش پیدا کند.
۲. آماده‌سازی اگزوزوم‌ها
این مرحله در آزمایشگاه‌های تخصصی، حدود ۲ تا ۴ هفته قبل از تزریق انجام می‌شود و سه بخش دارد:
-
استخراج سلول‌های بنیادی: معمولاً از بافت بند ناف یا مغز استخوان گرفته می‌شود.
-
کشت سلول‌ها: سلول‌های بنیادی در محیط مخصوص رشد داده می‌شوند تا شروع به تولید اگزوزوم کنند.
-
جداسازی و خالص‌سازی اگزوزوم‌ها: با استفاده از روش‌های پیشرفته (مثل اولتراسانتریفیوژ یا فیلتراسیون نانویی)، اگزوزوم‌ها از سایر اجزای سلولی جدا و خالص می‌شوند. سپس در دمای پایین (منفی ۸۰ درجه) نگهداری می‌شوند تا زمان تزریق.
در روز درمان، محلول اگزوزوم در دمای اتاق ذوب و با سرنگ استریل برای تزریق آماده می‌شود.
۳. آماده‌سازی ناحیه زانو
قبل از تزریق، پوست ناحیه زانو کاملاً ضدعفونی می‌شود و داروی بی‌حسی موضعی (معمولاً لیدوکائین) تزریق می‌شود.
۴. تزریق اگزوزوم به مفصل زانو (۱۰ تا ۲۰ دقیقه)
پزشک با هدایت سونوگرافی، سوزن ظریف را به داخل فضای مفصل زانو وارد می‌کند تا تزریق دقیقاً در ناحیه موردنظر انجام شود. اگزوزوم‌ها در حجم کم اما با غلظت بالا تزریق می‌شوند تا در تماس مستقیم با سلول‌های غضروفی، رباط و مایع مفصلی قرار بگیرند.
در این مرحله بیمار فقط کمی فشار یا سوزش خفیف احساس می‌کند.
۵. استراحت کوتاه و ترخیص
بعد از تزریق، بیمار حدود نیم ساعت در کلینیک می‌ماند تا پزشک مطمئن شود بدن هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد و دچار التهاب نمی‌شود. سپس فرد مرخص می‌شود.
مراقبت‌های بعد از اگزوزوم تراپی زانو
اگزوزوم تراپی، درمانی است که دوره نقاهت خاصی ندارد اما رعایت چند نکته ساده در زمینه مراقبت‌ها، به پیشگیری از بروز هر نوع عوارضی کمک می‌کند.
۲۴ ساعت اول
-
زانو را استراحت دهید و از خم یا فشار زیاد خودداری کنید.
-
روی محل تزریق، هر چند ساعت کمپرس سرد ۵ تا ۱۰ دقیقه‌ای بگذارید.
-
در این مدت دوش آب گرم، سونا و ماساژ ممنوع است.
-
بهتر است رانندگی و فعالیت سنگین انجام ندهید.
روزهای دوم و سوم
-
فعالیت‌های روزمره سبک اشکالی ندارد، اما از دویدن، ورزش یا بالا رفتن از پله زیاد بپرهیزید.
-
در صورت درد، فقط استامینوفن مصرف کنید (نه ایبوپروفن یا دیکلوفناک).
-
آب زیاد بنوشید و از غذاهای ضدالتهاب (ماهی، سبزیجات سبز، زردچوبه) استفاده کنید.
هفته اول تا سوم
-
التهاب و درد معمولاً کاهش پیدا می‌کند و می‌توانید پیاده‌روی کوتاه داشته باشید.
-
از فعالیت شدید یا ورزش تا زمان ویزیت مجدد وضعیت زانو (۳ تا ۴ هفته بعد) خودداری کنید.
هزینه و تعداد جلسات اگزوزوم‌تراپی زانو
هزینه اگزوزوم‌تراپی زانو در سال ۱۴۰۴ با توجه به نوع اگزوزوم، میزان آسیب مفصل و محل انجام درمان متفاوت است، اما به‌طور میانگین بین ۵ تا ۸ میلیون تومان برای هر جلسه برآورد می‌شود. بیشتر بیماران به ۱ تا ۳ جلسه تزریق با فاصله حدود ۴ تا ۶ هفته نیاز دارند. این روش درمانی هنوز تحت پوشش بیمه قرار نگرفته است و هزینه‌ها به‌صورت آزاد محاسبه می‌شوند.
به‌طورکلی هزینه نهایی اگزوزوم تراپی زانو به عواملی مانند منشأ و خلوص اگزوزوم (مثلاً بند ناف یا مغز استخوان)، نوع برند، شدت آرتروز، تخصص و سابقه پزشک و امکانات کلینیک بستگی دارد. در کل، هرچه مرحله بیماری خفیف‌تر باشد و نیاز به دوز یا جلسات کمتر باشد، هزینه نهایی پایین‌تر خواهد بود.
اثرگذاری و ماندگاری اثر اگزوزوم تراپی زانو
اثر اگزوزوم‌تراپی زانو معمولاً به‌تدریج و از ۲ تا ۴ هفته پس از تزریق شروع می‌شود. در این مدت، التهاب کاهش پیدا می‌کند و حرکت زانو راحت‌تر می‌شود؛ اما بیشترین میزان بهبودی معمولاً طی ۲ تا ۳ ماه اول بعد از تزریق دیده می‌شود، زمانی که سلول‌های مفصل فعال‌تر شده و بافت غضروفی شروع به ترمیم می‌کند.
ماندگاری اثر درمان هم به شدت آرتروز، سبک زندگی و مراقبت‌های بعد از تزریق بستگی دارد، اما معمولاً بین ۶ تا ۱۲ ماه دوام دارد. در موارد آرتروز خفیف، این اثر ممکن است تا ۱۸ ماه نیز ادامه پیدا کند.
چه کسانی بیشترین سود را از اگزوزوم‌تراپی زانو می‌برند؟
اگزوزوم‌تراپی زانو برای همه بیماران اثر یکسانی ندارد و بیشترین نتیجه زمانی دیده می‌شود که مفصل هنوز توان بازسازی داشته باشد.
به‌طور کلی، این افراد بیشترین سود را از این روش درمانی می‌برند:
-
افراد با آرتروز خفیف تا متوسط (درجه ۱ و ۲) که هنوز غضروف کاملاً از بین نرفته است.
-
بیماران با التهاب مفصل یا سینوویت مزمن که دچار درد، ورم و خشکی دوره‌ای زانو هستند.
-
افرادی که دچار آسیب جزئی مینیسک، رباط یا تاندون شده‌اند.
-
کسانی که وزن متعادل دارند و به‌طور منظم فعالیت بدنی سبک مثل پیاده‌روی یا شنا انجام می‌دهند.
-
بیماران جوان‌تر یا میانسالی که به‌دنبال روش‌های غیرجراحی و بازسازی‌کننده هستند.
مطالعه بیشتر: با مراحل پیشرفت آرتروز زانو آشنا شوید
چه کسانی نباید از اگزوزوم تراپی استفاده کنند؟
اگزوزوم‌تراپی برای بیشتر افراد ایمن است، اما در برخی شرایط انجام آن توصیه نمی‌شود یا باید با احتیاط و نظر پزشک صورت گیرد.
افرادی که در گروه‌های زیر قرار دارند معمولاً نباید از اگزوزوم‌تراپی استفاده کنند:
-
مبتلایان به عفونت فعال در بدن یا در ناحیه مفصل زانو (مثل عفونت پوستی یا سینوویت عفونی).
-
افرادی با بیماری‌های خودایمنی کنترل‌نشده مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید فعال.
-
بیماران مبتلا به سرطان یا سابقه‌ی اخیر تومور بدخیم.
-
افراد با دیابت کنترل‌نشده یا مشکلات شدید سیستم ایمنی.
-
کسانی که داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی یا کورتون‌های قوی مصرف می‌کنند.
-
زنان باردار یا شیرده (به دلیل نبود مطالعات ایمنی کافی).
آیا اگزوزوم تراپی زانو عوارض دارد؟
اگزوزوم‌تراپی زانو در مجموع یکی از روش‌های ایمن و کم‌عارضه در درمان‌های ترمیمی مفصل محسوب می‌شود، اما مانند هر نوع تزریق داخل مفصلی، ممکن است واکنش‌های خفیف و موقتی ایجاد کند.
در اغلب بیماران، این عوارض محدود به چند روز نخست پس از تزریق هستند و بدون درمان خاصی برطرف می‌شوند. شایع‌ترین موارد عبارت‌اند از:
-
درد یا سوزش خفیف در محل تزریق طی چند ساعت تا یک یا دو روز پس از درمان
-
تورم یا گرمی مختصر مفصل به‌دلیل پاسخ طبیعی بدن به تزریق
-
احساس خشکی یا سنگینی موقت در زانو که معمولاً با کمپرس سرد و استراحت بهبود می‌یابد
البته در موارد نادر، اگر تزریق در محیط غیراستریل یا توسط افراد غیرمتخصص انجام شود، احتمال عفونت مفصل یا التهاب شدید وجود دارد که نیازمند رسیدگی فوری پزشکی است.
مقایسه اگزوزوم تراپی با سلول‌های بنیادی، پی آر پی، تزریق ژل
هدف از هر سه درمان ترمیمی پی‌آر‌پی (PRP)، اگزوزوم‌تراپی و سلول‌های بنیادی کمک به ترمیم و بازسازی بافت، کاهش التهاب و کند کردن روند فرسایش مفصل است — نه جایگزینی مفصل. اما تزریق ژل هیالورونیک اسید به زانو بیشتر با هدف بهبود موقت عملکرد حرکتی مفصل زانو و تسکین درد انجام می‌شود و تاثیر مستقیمی بر بازسازی غضرف ندارد.
مطالعه بیشتر: عوارض تزریق ژل زانو
البته هر چهار روش زمانی مؤثر هستند که هنوز بخشی از غضروف زانو باقی مانده باشد و به‌طورکامل تخریب نشده باشد. به همین دلیل این درمان‌ها برای آرتروز خفیف و متوسط، یا آسیب‌های جزئی (و نه پارگی) رباط و تاندون و مینیسک، بیشترین تاثیر را دارند.
در میان این روش‌ها، PRP کم‌هزینه‌تر و ایمن‌تر است، اگزوزوم‌تراپی روش جدیدتر و با اثر بازسازی قوی‌تر به شمار می‌رود، و سلول‌های بنیادی بیشترین ماندگاری را دارند، هرچند هزینه بالاتری دارند و برای موارد پیشرفته‌تر استفاده می‌شوند.
در جدول زیر مقایسه سه درمان ترمیمی و تسکینی زانو را می‌بینید.
| روش درمان | تعداد جلسات | ماندگاری اثر | هزینه هر جلسه (۱۴۰۴) |
|---|---|---|---|
| پی‌آر‌پی (PRP) | ۱ تا ۳ جلسه | ۶ تا ۱۲ ماه | ۲ تا ۳ میلیون تومان |
| اگزوزوم‌تراپی | ۱ تا ۳ جلسه | ۶ تا ۱۲ ماه (در برخی بیماران تا ۱۸ ماه) |
۴ تا ۷ میلیون تومان |
| سلول‌های بنیادی | معمولاً ۱ جلسه | ۲ تا ۳ سال | ۸ تا ۱۵ میلیون تومان |
| تزریق ژل هیالورونیک‌اسید | ۱ تا ۲ جلسه | ۴ تا ۹ ماه | ۱٫۵ تا ۴ میلیون تومان (بسته به برند ژل) |
چه کارهایی تاثیر اگزوزوم‌تراپی زانو را بیشتر می‌کند؟
اگزوزوم تراپی به‌تنهایی می‌تواند التهاب و درد مفصل زانو را کاهش دهد، اما برای اینکه اثر آن ماندگارتر و ترمیم بافت مؤثرتر باشد، بیمار باید شرایط مناسب را برای عملکرد بهتر سلول‌ها فراهم کند.
رعایت این چند اقدام ساده و هدفمند بعد از درمان، می‌تواند تاثیر ترمیمی اگزوزوم تراپی را هم بیشتر و هم ماندگارتر کند.
۱. حفظ وزن مناسب
وزن بدن مستقیماً بر نتیجه اگزوزوم‌تراپی زانو تأثیر دارد. هر یک کیلوگرم اضافه‌وزن می‌تواند ۳ تا ۴ برابر فشار بیشتر بر مفصل زانو وارد کند، به همین دلیل کاهش وزن باعث می‌شود اگزوزوم‌های تزریق‌شده در محیطی با التهاب کمتر و جریان خون بهتر عمل کنند و سلول‌های مفصل بتوانند با انرژی بیشتری بافت را بازسازی کنند.
حتی کاهش ۵ تا ۷ درصد از وزن بدن هم می‌تواند درد زانو و فشار روی آن را به‌طور محسوسی کم کند و اثربخشی درمان را افزایش دهد.
۲. فیزیوتراپی و انجام فعالیت‌های سبک و منظم
تحرک ملایم و انجام تمرینات فیزیوتراپی زانو باعث می‌شود مایع مفصلی بهتر در زانو جریان پیدا کند و اگزوزوم‌ها راحت‌تر در بافت پخش شوند.
فعالیت‌های کم‌فشار مانند پیاده‌روی آرام (۲۰ تا ۳۰ دقیقه در روز)، شنا، دوچرخه ثابت با مقاومت پایین، یا حرکات کششی مخصوص مفصل زانو به تقویت عضلات اطراف مفصل کمک می‌کند و از خشکی جلوگیری می‌کند. این تمرین‌ها کمک می‌کنند سلول‌های فعال‌شده توسط اگزوزوم‌ها بهتر اکسیژن و مواد غذایی دریافت کنند، و در نتیجه ترمیم بافت سریع‌تر و ماندگارتر انجام شود.
۳. استفاده از زانوبند زاپیامکس یا زاپیامکس تراپی
زاپیامکس تراپی یا استفاده منظم از زانوبند زاپیامکس هم یکی از ابزارهای کمکی مؤثر در دوران پس از اگزوزوم‌تراپی است. این زانوبند با استفاده از گرمای عمقی و ارتعاش ملایم درمانی، باعث افزایش گردش خون، کاهش التهاب موضعی و بهبود تغذیه سلولی در ناحیه زانو می‌شود.
زاپیامکس در واقع شرایط بیولوژیکی مفصل را به حالتی نزدیک می‌کند که اگزوزوم‌ها بتوانند بیشترین اثر ترمیمی خود را نشان دهند.
در بیمارانی که بعد از بهبودی جای تزریق اگزوزوم تراپی، از زاپیامکس به‌صورت روزانه (روزانه ۳۰ تا ۶۰ دقیقه در حالت استراحت) استفاده می‌کنند، معمولاً درد و خشکی زانو زودتر کاهش پیدا می‌کند و ماندگاری نتایج درمان تا چند ماه بیشتر می‌شود.
مطالعه بیشتر: زاپیامکس، بهترین زانوبند برای آرتروز زانو در سال ۲۰۲۳
سوالات متداول
اگزوزوم تراپی زانو بهتر است یا پی آر پی؟
اگزوزوم‌تراپی اثر بازسازی عمیق‌تر و ماندگارتری نسبت به پی‌آر‌پی دارد، اما پی‌آر‌پی روشی ساده‌تر، ارزان‌تر و مناسب‌تر برای آرتروزهای خفیف است.
ماندگاری نتایج اگزوزوم‌تراپی در بیماران دیابتی یا دارای التهاب مزمن چگونه است؟
در این بیماران، به‌دلیل کاهش توان ترمیم بافتی و جریان خون کمتر، اثر اگزوزوم‌تراپی ممکن است خفیف‌تر و ماندگاری آن کوتاه‌تر باشد (معمولاً ۴ تا ۸ ماه). کنترل قند خون و التهاب مزمن می‌تواند تأثیر درمان را بهبود دهد.
آیا اگزوزوم‌تراپی زانو برای بیماران مسن هم قابل انجام است؟
بله، در صورتی‌که بیمار دچار عفونت فعال یا تخریب کامل مفصل نباشد، اگزوزوم‌تراپی در افراد مسن نیز قابل انجام است. اثر آن معمولاً در حد کاهش درد و بهبود حرکت است، نه بازسازی کامل غضروف.
آیا مصرف مکمل‌ها یا داروهای خاص می‌تواند اثر اگزوزوم‌تراپی را تقویت یا تضعیف کند؟
بله. مکمل‌هایی مانند ویتامین D، امگا-۳، منیزیم و زردچوبه می‌توانند روند ترمیم را تقویت کنند. در مقابل، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (مثل ایبوپروفن) بلافاصله پس از تزریق ممکن است اثر اگزوزوم‌ها را کاهش دهند.
تفاوت اگزوزوم‌تراپی با تزریق ژل یا هیالورونیک‌اسید در چیست؟
تزریق ژل بیشتر نقش روان‌کننده و کاهش موقت اصطکاک مفصل را دارد، در حالی‌که اگزوزوم‌تراپی با ارسال پیام‌های ترمیمی به سلول‌ها، فرآیند بازسازی واقعی غضروف را تحریک می‌کند. اثر ژل موقتی است اما اگزوزوم‌تراپی اثر بازسازی بلندمدت‌تری دارد.
آیا اگزوزوم‌تراپی برای آسیب‌های ورزشی هم کاربرد دارد؟
بله، در آسیب‌های خفیف مینیسک، تاندون یا التهاب مفصل ناشی از تمرین سنگین، اگزوزوم‌تراپی می‌تواند با کاهش التهاب و تحریک بازسازی بافت، روند بهبودی را تسریع کند و زمان بازگشت به ورزش را کاهش دهد.
