رباط جانبی خارجی زانو یکی از چهار لیاگامان (رباط) های موجود در زانو است. رباط جانبی خارجی برعکس رباط جانبی داخلی از پایداری زانو به سمت خارجی آن حمایت می‌کند. بدین معناست این رباط مانع از چرخش و در رفتی زانو به مست خارجی می‌شود. رباط LCL از قسمت خارجی زانو استخوان ران را به استخوان نازک نی متصل می‌کند. همچنین باید بدانید این رباط در زیر عضله دو سر ران قرار گرفتـه است.
حدود ۲۵ درصد از آسیب های زانو مربوط به پارگی رباط است. البته تنها ۲ درصد از آسیب های زانو را پارگی رباط جانبی خارجی تکشیل می‌دهد. از این رو می‌توان گفت که پارگی این رباط بسیار کمتر نسبت به دیگر رباط های موجود در زانو است. با خواند‌ن این مقاله در فروشگاه پزشکی آی آر مای شاپ با علائم، نحوه تشخیص و درمان آسیب های رباط جانبی خارجی آشنا می‌شوید. با ما همراه باشید.
رباط جانبی خارجی چیست؟
رباط LCL یا (Lateral Collateral Ligament) که در زبان فارسی به رباط جانبی خارجی شناخته می‌شود. این رباط در قسمت خارجی زانو که به پشت آن نیز مایل است. بیشتر ورزشکارانی که در ورزش های مثل فوتبال، اسکی و بسکتبال فعلایت می‌کنند بسیار بیشتر نسبت به دیگران در معرض آسیب رباط LCL هستند. علت در معرض آسیب بودن این ورزشکار‌ها، وارد شدن ضربه شدید یا پیچ خوردگی زانو از سمت داخلی آن است.
چرا رباط جانبی LCL زانو پاره می شود؟
علت اصلی آسیب دیدگی رباط جانبی خارجی زانو، ضربه به داخل زانو می باشد. بدین معناست که اگر ضربه ای از داخل به زانو وارد شود، موجب بازشدن قسمت خارجی زانو و پارگی لیگامان طرفی خارجی می گردد. شدت و نوع آسیب به رباط های زانو به سه دسته سا درجه تقسیم می‌شود. این سه دسته عبارت اند از:
- آسیب درجه یک: در دسته اول از آسیب رباط LCL علائم بسیار کمی نسبت به دو نوع دیگر را تجربه خواهید کرد. شایان به ذکر است، در آسیب درجه یک، رباط در ۹۹ درصد موارد دچار کشیدگی و ۱ درصد دچار پارگی میکروسکوپی( پارگی بسیار کم) می‌شود.
- آسیب درجه دو: در این حالت از آسیب، رباط دچار پارگی می‌شود، پارگی به این منطور نیست که رباط کاملا از هم جدا شد‌ه است. در اصل بخشی از بافت رباط دچار پارگی متوسط شد‌ه و از هم جدا نشده است. البته فضای بین مفصلی زانو پس از پارگی رباط به اندازه نیم الی یک سانت بازتر می‌شود.
- آسیب درجه سه: پارگی درجه سه، شدید‌ترین پارگی رباط محسوب می‌شود، در نوع سوم پارگی، رباط کاملا پاره و از هم جدا می‌شود. زمانی که زانوی شما دچار پارگی رباط درجه سه شود، شما علائم پارگی را به وضوح احساس خواهید کرد. در پارگی کامل رباط فضای بین مفضلی بیشتر از یک سانت باز می‌شود.
علائم پارگی رباط جانبی خارجی زانو؛ نشانه‌های آشکار و پنهان
پس از پارگی رباط، در رفتگی زانو و ناپایداری آن می‌تواند یکی از علائمی باشد که وجود پارگی در رباط زانوی شما را اعلام کند. البته بی ثباتی زانو معمولا در پارگی شدید زانو بسیار بیشتر احساس می‌شود. اما یکی از پیش پا افتاد‌ه ترین علائم آسیب در زانو درد است. هنگامی که درد نسبتا طولانی مدت در زانو احساس کردید، پیشنهاد می‌شود که به یک پزشم متخصص ارتوپد مراجعه کنید.
پزشک متخصص با معاینه و استفاده از ابزار های تشخیص مثل MRI و عکس برداری می‌تواند، می‌تواند علت درد زانو را تشخصی دهد. تعدادی از علائم کشیدگی رباط جانبی خارجی زانو در فهرست زیر ذکر شد‌ه است. علائم پارگی رباط زانو یا کشیدگی رباط عبارت‌اند از :
- درد و التهاب در زانو
- کبودی در قسمت خارجی زانو
- ناپایداری و نبود ثبات
- تورم در قسمت خارجی زانو
- احساس در شدید هنگام خم و راست شدن زانو
علائم ذکر شد‌ه در لیست بالا ممکن است برای همه افراد یکسان نباشد. دلیل متفاوت بودن علائم پارکی رباط جانبی خارجی، بستـه به نوع آسیب و شدت آن است. اما درد و تورم ازعلائم هایی هستند که در هر سه نوع از پارگی احساس می‌شوند. البته نکته‌ایی که باعث متفاوت بودن رباط LCL می‌شود، مرتبط بودن رباط با مینسیک زانو است. در مواردی پارگی رباط جانبی خراجی زانو باعث آسیب دیدن مینیسک زانو می‌شود. که پارگی مینیسک زانو به همراه رباط LCL می‌تواند تجربه بد و دردآوری برای فرد بیمار ایجاد کند.
درمان پارگی رباط جانبی خارجی زانو
روش های متفاوتی برای درمان زانو درد ناشی از آسیب لیگامان های زانو وجود دارد. این روش‌ها بستـه به شدت جراحت و نوع آسیب برای هر فرد متفاوت است. البته نوع یا شدت پارگی رباط صلیبی زانو تنها فاکتور برای درمان های متفاوت نیست! عوامل زیادی در روش های درمانی رباط زانو دخیل اند. تعدادی از این عوامل عبارت اند از کهولت سن، وضعیت سلامتی، وضعیت مالی و حتی داشتن وقت برای درمان.
در بیشتر موارد پارگی لیگامان‌ها نیازی به درمان پرهزینه و سخت نیست و با روش های آسان و کم هزینه‌تری قابل درمان است. در صورتی که پارگی کامل باشد یا دیگر اجزای موجود در زانو را درگیر کرده باشد، عمل جراحی اولین درمان پیشنهادی توسط پزشکان است. درمان غیر جراحی متشکل از روش های برای کاهش درد، جلوگیری از آسیب بیشتر، درمان و ترمیم رباط است.
مسکن‌ها (NSAIDS) برای درمان کشیدگی رباط جانبی خارجی زانو
در اولین گام از درمان، که آسیب به رباط جدی نباشد، معمولا پزشک متخصص برای تسکین و کنترل درد، ضدالتهاب‌های غیر استروئیدی را پیشنهاد می‌دهد. استامینوفن، ایبوپروفن و دیکلوفناک تعدادی از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی برای تسکین درد هستند.
فیزیوتراپی درمانی بدون درد سر پارگی رباط جانبی!
در صورت عدم درمان التهاب و زانو درد با درمان های ابتدایی، پزشک برای درمان و ترمیم رباط LCL فیزیوتراپی را پیشنهاد می‌دهد. منظور از درمان های ابتدایی، استفاده ازمسکن و درمان های خانگی است که در بعضی موارد پارگی رباط جانبی خارجی زانو خوب عمل می‌کنند.
فیزیوتراپی به تنهایی می‌تواند به بهترین نحوه به تسکین درد، بازگشت قدرت و توانایی پا کمک کند. در اکثر موارد کشیدگی رباط جانبی خارجی زانو با چند جلسه فیزیوتراپی درمان می‌شود. در صورتی که فیزیوتراپی به درمان آسیب دیدگی زانو کمکی نکند، اخرین مرحله درمان، عمل جراحی است. شایان به ذکر است، فیزیوتراپی یکی از فاکتور های اصلی بهبودی پس از عمل جراحی است. اکثر بیماران، پس از عمل جراحی به چندیدن جلسه فیزیوتراپی برای توانبخشی نیاز دارند.
فیزیوتراپی بعد از جراحی رباط جانبی خارجی
معمولا پس از جراحی رباط خارجی، برای توانبخشی زانو جراحی شد‌ه دو مرحله فیزیوتراپی انجام می‌شود. مراحل اولیه و دوم توانبخشی وطلایف و کاربرد متفاوتی با یکدیگر دارند.
مرحله اول: شما در مرحله اولیه شروع به تحمل کردن نیمی از وزن خود روی زانو هستید. تحمل وزن نسبی بدن در مرحله اول توانبخشی افزایش می‌یابد. هدف مرحله اولیه فیزیوتراپی پس از جراحی، تسکین و کنترل درد، کاهش تورم و افزایش دامنه حرکتی زانو است. تقویت مفاصل پا و عضلات دور محل جراحی، بهبودی سریع‌تر زانو کمک می‌کند. مرلحه ۱ توانبخشی شامل موارد زیر می‌شود:
- تقویت عضلات چهارسر ران
- تقویت مفاصل پای آسیب دید‌ه
- آب درمانی
- کشش عضلات همسترینگ و چهارسر ران
- استفاده از زانو بندها
- افزایش دامنه حرکتی
مرحله دوم: پس از اتمام اولین مرحله، همچنین در صورت موفق بودن آن مرحله دوم انجام می‌شود. دومین مرحله شامل تمرینات و حرکات پیشرفته تری نسبت به مرحله اول است. در مرحله دوم، فرد باید بتواند به کمک می‌تواند تمرینات و ابزار های بهبود تمام وزن خود را روی زانو جراحی شد‌ه متمرکز کند. روش های توانخشی مرحله دوم شامل موارد زیر می‌شود:
- انجام تمرینات بیشتر، جهت تحمل کامل وزن
- افزایش دامنه حرکتی بیشتر
- کشش عضلات عضلات پا
- افزایش پایداری و تعادل
- زانوبند زاپیامکس
- دوچرخه ثابت
- آب درمانی
- فعالیت های ورزشی
جراحی، ایستگاه اخر!
جراحی رباط جانبی خارجی زانو با روش های مختلفی انجام می‌شود که یکی از این روش‌ها، آرتروسکوپی است. آرتروسکوپی روشی کاربردی بوده که در ترمیم رباط با استفاده از بخیه یا پیوند بافت نقش دارد. چرا عمل جراحی همیشه اخرین راه حل است؟ این سوال، یکی از متادول ترین سوالات مخاطبان است. عمل جراحی بسیار ریسک پذیرتر نسبت به دیگر روش های درمان رباط LCL است. برای مثال در صورتی که فرد دچار پارگی از نوع درجه سه شد‌ه باشد، جراحی تنها را درمان است.
اما مراقبت های پس از جراحی بسیار حساس است و نیاز به استراحت و توانبخشی تحت نظر پزشک متخصص دارد. برای مثال پس از جراحی زانو شما نیاز به دو مرحله فیزیوتراپی توانخبشی دارید تا بتوانید به فعالیت های قبلی خود ادامه دهید. در نتیجه باید پس از عمل جراحی از حرکات خطرآفرین و ریسک پذیر دور باشید. اگر این موارد را در نظر نگیریم، جراحی بسیار پر هزینه و زمان بر است.
بیشتر بخوانید: تعویض مفصل زانو و نکات مراقبتی بعد از عمل
از تشخیص تا درمان
پارگی رباط جانبی یکی از آسیب های شایع بین ورزشکارانی است که در ورزش های پرتحرکی مثل فوتبال و بسکتبال فعالیت می‌کنند. لبته افراد کهن سال نیز به علت کهولت سن در معرض این عارضه نیز هستند. بیشترین علت پارگی رباط LCL وارد شدن ضربه شدید به داخل زانو است. بلافاصله پس از آسیب دیدن و احساس علائمی مثل درد، تورم، کبودی و ناپایداری زانو به پزشک ارتوپد جهت معاینه مراجعه کنید.
پزشک با انجام تست فیزیکی و با دستگاه های عکس برداری و MRI می‌تواند شدت پارگی رباط جانبی خارجی شما را تشخیص دهد. پس از تشخیص نوع و شدت پارگی رباط، پزشک متخصص درمان مناسب را برای ترمیم و تسکین رباط LCL استفاده می‌کند.
