اگر صبح هنگام، همین که خواب برخاسته پايتان را بر زمين مي‌گذاريد، دردي تيز از پاشنه پايتان تا مغز استخوانتان را فرا مي‌گيرد، احتمالا گرفتار خار پاشنه هستيد!
خار پاشنه (Heel Spur) عموماً به‌عنوان یک رسوب کلسیمی در قسمت زیرین استخوان پاشنه تعریف میشود که میتواند علت درد و ناراحتی در این ناحیه باشد. با وجود اینکه خار پاشنه معمولاً به صورت خودی رفع میشود و به تنهایی خطرناک نیست، اما در مواردی میتواند باعث مشکلات جدی‌تری مانند التهابات و آسیب به بافت‌های نرم و استخوان‌ها شود. در این مقاله از آی آر مای شاپ، به بررسی علت و علائم خار پاشنه، روش‌های تشخیص و درمان، از جمله درمانهای خانگی و طب سنتی و همچنین اهمیت توجه به این بیماری خواهیم پرداخت.
خار پاشنه چیست؟
خار پاشنه، یک رسوب کلسیمی است که عمدتاً در قسمت پشتی پا، در نزدیکی پاشنه، ایجاد میشود. این رسوب عموماً به شکل یک توده کوچک و نوک تیز از استخوان شکل می‌گیرد و میتواند تا نیم اینچ به جلو کشیده شود. اغلب بدون درد است، اما میتواند باعث درد و ناراحتی شود؛ به ویژه هنگامی که با التهاب فاشیای کف پا همراه باشد، که یک التهاب دردناک در نوار فیبری بافت همبند است که استخوان پاشنه را به پنجه پا متصل می‌کند.
علت خار پاشنه چیست؟
خار پاشنه از ایجاد رسوبات کلسیم در قسمت زیرین استخوان پاشنه ناشی میشود، که معمولاً در طی چند ماه رخ می‌دهد. این مشکل به ویژه به دلیل کشیدگی عضلات و رباط‌های پا، کشیدگی فاسیای کف پا و پارگی مکرر غشایی که استخوان پاشنه را پوشانده، ایجاد میشود. خار پاشنه به‌ویژه در بین ورزشکارانی که فعالیتهای آنها شامل دویدن و پریدن زیاد است، رایج است.
علت‌های رایج بروز خار پاشنه عبارتنداز:
- ناهنجاری‌های راه رفتن که فشار بیش از حد بر استخوان پاشنه، رباط‌ها و اعصاب نزدیک پاشنه پا وارد می‌کند.
- دویدن یا پریدن به خصوص بر روی سطوح سخت.
- استفاده از کفش‌های نامناسب یا بد پوشیده شده، به‌ویژه آن‌هایی که فاقد پشتیبانی مناسب از ناحیه قوس پا هستند.
- اضافه وزن و چاقی.
سایر عوامل خطر مرتبط با فاشیای کف پا عبارتند از:
- افزایش سن که انعطاف‌پذیری فاشیای کف پا را کاهش می‌دهد و پد چربی محافظ پاشنه پا را نازک می‌کند.
- مبتلایان به دیابت.
- سرپا ایستادن‌های طولانی.
- فشارهای شدید کوتاه مدت اما مکرر بر پاها.
- داشتن کف پای صاف یا با قوس شدید.
به طور کلی، فشار زیاد بر روی پا، التهابات مزمن و وزن بیش از حد از مهمترین عوامل موثر در بروز خار پاشنه هستند. اما مشکلات ساختاری پا نیز میتوانند نقش مهمی در ایجاد این مشکل داشته باشند.
از کجا بفهمیم خار پاشنه داریم؟
اکثر مواقع، خار پاشنه هیچ علامت یا نشانه‌ای ندارد. اما ممکن است با درد متناوب یا مزمن همراه باشد، به ویژه در زمان‌هایی که فشار زیادی به پا وارد میشود(، مانند راه رفتن، دویدن یا ایستادن). اگر در نقطه تشکیل خار التهاب رخ دهد، درد شدیدتری احساس میشود. به طور کلی، درد ناشی از خار پاشنه نیست، بلکه از آسیب به بافت نرم اطراف آن است.
بیشتر بخوانید: صافی کف پا؛ ۳ عوارض کف پای صاف که باید برای درمان آن اقدام کنید | آی آر مای شاپ
علائم خارپاشنه شامل موارد زیر است:
- درد و ناراحتی در ناحیه پشتی پا، به ویژه پس از استراحت و یا انجام فعالیتهای ورزشی.
- درد تشدید شده در صورت فشار مستقیم بر روی پا.
- تورم و قرمزی در اطراف ناحیه پاشنه.
بسیاری از افراد درد را به شکل چاقو یا سوزنی که به پایین پا به ویژه صبح‌ها هنگام ایستادن فرو میشود، توصیف می‌کنند؛ دردی که بعداً به درد مبهم تبدیل میشود. آنها معمولاً اظهار می‌کنند که با ایستادن دوباره بعد از مدت زمان طولانی نشستن، درد شدید دوباره ظاهر میشود.
روش تشخیص خار پاشنه
تشخیص این عارضه اغلب توسط پزشک ارتوپد انجام میشود. این تشخیص معمولاً با پرسیدن یکسری سوالات و معاینه فیزیکی آغاز میشود، که شامل بررسی علائم، شدت درد و تاریخچه بیماری است. سپس، درصورت لزوم عکسبرداری با اشعه ایکس برای تایید تشخیص و بررسی رسوبات کلسیمی روی استخوان پاشنه انجام میشود. ترکیب این روش‌ها به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دقیق خار پاشنه را نهایی کند و برنامه‌ی درمانی مناسب را تعیین کند.
درمان خار پاشنه
در اغلب موارد درد ناشی از خار پاشنه به خودی خود با استراحت درمان میشود. اما اگر درد پاشنه به طور مداوم اذیت‌تان می‌کند و با استراحت بهبود نمی‌یابد، نیاز به درمان خار پاشنه دارید. همچنین، اگر این درد بیش از یک ماه ادامه داشته باشد و علائم آن محدودیت‌هایی برای انجام فعالیتهای به همراه داشته باشد، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
در موارد درد شدید، معمولاً درمان دارویی به منظور کاهش التهاب، درد و تسکین علائم بیماری استفاده میشود. برخی از داروهای معمول شامل ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی (مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن)، استامینوفن و داروهای ضد التهابی موضعی می‌شوند که میتوانند به تسکین درد و التهاب کمک کنند. همچنین، در مواردی که درد شدید و مزاحمت طولانی مدت باشد، پزشک ممکن است تزریق‌های موضعی کورتیکواستروئیدی را توصیه کند تا درد و التهاب را کاهش دهد. این داروها معمولاً در ترکیب با سایر روش‌های درمانی مانند فیزیوتراپی یا تمرینات کششی استفاده می‌شوند تا بهبود بیماری را تسریع کنند.
بیش از ۹۰ درصد افراد با درمانهای غیر جراحی بهبود می‌یابند. اگر درمان محافظه کارانه بعد از ۹ تا ۱۲ ماه نتواند علائم خار پاشنه را درمان کند، ممکن است برای تسکین درد و بازگرداندن تحرک، جراحی لازم باشد.
درمان خانگی در منزل
درمان خار پاشنه در منزل معمولاً شامل روش‌های محافظه‌کارانه و تغییرات در فعالیتهای روزمره میشود. این روش‌ها میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- استراحت دادن به پا: استراحت به پاها فرصت می‌دهد تا بهبود یابند. درنتیجه اجتناب از فعالیتهایی که درد را تشدید می‌کنند مفید است.
- ماساژ کف پا: ماساژ ملایم میتواند به کاهش التهاب و درد کمک کند. ماساژ با استفاده از روغن‌های ضد التهابی میتواند موثر باشد.
- استفاده از کمپرس سرما: استفاده از کمپرس سرما بر روی ناحیه دردآور میتواند التهاب و درد را کاهش دهد. برای این کار، می‌توانید یک کیسه یخ یا یک کمپرس سرما را بر روی ناحیه دردآور قرار دهید و به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بگذارید تا بماند.
- انجام تمرینات کششی کف پا: انجام تمریناتی برای کشش عضلات پا و فاسیای کف پا میتواند به کاهش درد و بهبود علائم کمک کند.
- تعویض کف: استفاده از کفش مناسب با پشتیبانی قوی از قوس پا و استفاده از کفی‌های طبی برای کاهش فشار بر روی پاشنه مفید است.
این روش‌های درمانی معمولاً بهبود قابل توجهی در علائم خار پاشنه دارند، اما در صورتی که علائم بیش از ۹ تا ۱۲ ماه ادامه دارد و بهبود نمی‌یابد، ممکن است نیاز به مشاوره با پزشک برای دریافت روش‌های درمانی پیشرفته‌تر مانند مداخله جراحی باشد.
بیشتر بخوانید: علت درد کف پا | علائم و راه‌های درمان هر یک از مشکلات پا
درمان خار پاشنه در طب سنتی
در زیر چند روش جالب و گاها موثر از درمان این عارضه در طب سنتی را با شما به اشتراک خواهیم گداشت:
- ماساژ با زوغن‌های خاص: ماساژ پاشنه پا و اطراف تاندون آشیل با استفاده از روغن‌هایی مانند روغن زیتون یا سیاهدانه، از جمله روش‌های موثر درمان در طب سنتی است. این کار معمولاً اگر قبل از خواب شبانه انجام شود تاثیر بهتری را ارائه می‌دهد.
- گرم نگه داشتن موضع: گفته میشود استفاده از تکه‌های پشم یا جوراب‌های پشمی در کفش و زیر پاشنه، میتواند بهبودی قابل توجه در درد پاشنه داشته باشد.
- حجامت یا زالواندازی: طبیبان طب سنتی ادعا می‌کند انجام حجامت یا زالواندازی میتواند با کاهش سریع التهاب در پاشنه پا، به درمان کمک کند.
- پرهیز از مصرف غذاهای سردی: از نظر طب سنتی، خار پاشنه یک نوع بیماری ناشی از سردی در بدن است؛ بنابراین مصرف غذاهای گرم مانند سیر و پرهیز از مصرف غذاهای سردی میتواند به بهبود علائم کمک کند.
- استفاده از گوجه فرنگی: یک متد جال دیگری که در درمان خارپاشنه به سبک طب سنتی توصیه میشود، قرار دادن قاچ‌های گوجه بر روی ناحیه دردآور است. گفتـه میشود این کار میتواند بهبودی محسوس در درمان خار پاشنه داشته باشد.
با اینکه این روش‌های طب سنتی میتوانند در درمان این عارضه موثر باشند، اما مهم است که پیش از استفاده از آنها، با یک پزشک متخصص یا متخصص طب سنتی مشورت کنید.
آیا خار در پاشنه خطرناک است؟
اصولاً به خودی خود خطرناک نیست و به طور معمول مشکل جدی‌ای ایجاد نمی‌کند. اغلب این بیماری بیشتر از لحاظ راحتی، کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد تا اینکه خطر جدی برای سلامتی داشته باشد. اما در برخی موارد، خار پاشنه میتواند باعث درد و ناراحتی شدید و حتی دفرمه شدن استخوان پا شود. بنابراین مهم است که هرگونه علامت یا عارضه‌ای که مرتبط با خار پاشنه باشد، با جدیت و به موقع مورد بررسی و تحت درمان قرار گیرد تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شود و مشکلات بیشتری ایجاد نکند.
اگر خار پاشنه درمان نشود چه میشود؟
اگر خار پاشنه درمان نشود، ممکن است عوارض و مشکلات جدی‌تری ایجاد شود. درمان نکردن این عارضه میتواند منجر به افزایش درد و التهاب در ناحیه پاشنه گردد که باعث ایجاد محدودیت در حرکت و فعالیتهای روزمره میشود. علاوه بر این، عدم درمان گاها باعث ایجاد مشکلات جدی‌تری مانند فشار بر فاشیای کف پا و ریشه عصب‌ها و عروق نزدیک می‌گردد، که این نیز منجر به التهابات و آسیبهای بیشتری در این ناحیه میشود.
همچنین، در برخی موارد، خار در پاشنه به شدت توسعه می‌یابد و باعث ایجاد مشکلات ساختاری در استخوان پاشنه میشود که نیاز به درمان جراحی دارد. بنابراین، اگر علائم خار پاشنه را تجربه می‌کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا برنامه درمانی مناسب را شروع کرده و از وخامت و تعداد عوارض احتمالی جلوگیری کنید.
