دهیدراته شدن دیسک کمر (کم آبی دیسک) یا خشک شدن دیسک به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن میزان آب موجود در دیسک های بین مهره های ستون فقرات (نخجیر) کاهش می‌یابد. دیسک ها، ساختار های ژله ای هستند که بین مهره های ستون فقرات قرار دارند و به عنوان توانایی جذب فشار و استحکام ستون فقرات کمک می‌کنند. با پیر شدن، آسیب دیدن یا عوامل دیگر، میزان آب در دیسک ها کاهش می یابد که می تواند منجر به کم آبی دیسک یا خشک شدن آنها شود. این وضعیت می تواند منجر به درد کمر، محدودیت در حرکت و مشکلات دیگر ستون فقرات شود.
علائم کم آبی دیسک گردن و کمر
علائم کم آبی دیسک در منطقه گردن و کمر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد: شدیدترین علامت کم آبی دیسک درد است. در برخی از موارد، درد قابل تحمل است اما در برخی دیگر میتواند بسیار شدید باشد. درد میتواند به صورت تیغ زدن، سوزش، و یا محدودیت در حرکت رخ دهد.
- محدودیت در حرکت: کم آبی دیسک میتواند منجر به ناتوانی در حرکت و انعطاف‌پذیری مناسب گردن و کمر شود. ممکن است دشواری در خم شدن، چرخاندن یا انجام فعالیت‌های روزمره را تجربه کنید.
- احساس سرگیجه: برخی افراد با کم آبی دیسک در گردن می‌توانند احساس سرگیجه و ناتوانی در تعادل کنند. این ممکن است به دلیل تغییرات در فشار و مکانیسم گردن باشد.
- احساس ضعف یا شلی در عضلات: کم آبی دیسک میتواند تاثیر مستقیمی بر عضلات گردن و کمر بگذارد. عضلات ممکن است ضعیف شوند و به راحتی خسته شوند. شلی در عضلات میتواند تعادل و پشتیبانی کمتری در منطقه دیسک فراهم کند.
- درد و تحریک اعصاب: در برخی موارد، کم آبی دیسک میتواند فشار زیادی روی عصب‌های اطراف دیسک و ستون فقرات داشته باشد که باعث درد، تحریک یا احساس خم شدن و سوزش در بازو یا پا می‌شود.
به هر حال، این علائم فقط نمونه‌ای از علائم کم آبی دیسک هستند و ممکن است بیشتر یا کمتری از آنها را تجربه کنید.
علت کم آبی دیسک گردن و کمر
چندین عامل می‌توانند به کم آبی دیسک گردن و کمر منجر شوند. برخی از اصلی‌ترین علل عبارتند از:
- پیری: همانند سایر اجزای بدن، دیسک های گردن و کمر نیز با پیری تغییراتی را تجربه می‌کنند. پیر شدن باعث کاهش تدریجی مقدار آب در دیسک ها و کاهش قدرت جذب آب آنها می‌شود.
- آسیب و صدمه: صدمه و آسیب به دیسک ها نیز می‌توانند منجر به کم آبی شده و فشار بیشتری بر آنها ایجاد کنند. فعالیت‌هایی مانند بلند کردن اشیاء سنگین با تکان‌های ناخواسته و تکراری، ضربه‌های مستقیم به منطقه گردن و کمر، تصادفات و ورزش‌های بدنسازی یا ورزشی سنگین می‌توانند عوامل ایجاد کننده آسیب برای دیسک ها باشند.
- فشار مستمر: برخی فعالیت‌ها یا شرایط همچون نشستن بر روی میز بدون پشتیبانی در طولانی مدت، خم شدن یا خم شدن مداوم در حین کار، استفاده نادرست از ابزارهای با وزن سنگین (مانند حملهای سنگین یا شن بر روی سر)، برخی از حالت‌های خواب نامطلوب، یا استفاده نادرست از میز و صندلی در محیط کار می‌توانند منجر به فشار مستمر بر روی دیسک ها شوند و کاهش آب آنها را ایجاد کنند.
- عوامل رژیمی: برخی تحقیقات نشان داده است که عوامل رژیمی نظیر تغذیه ضعیف و نقص ویتامین D و کلسیم می‌توانند تاثیری بر سلامت دیسک ها داشته باشند. عوامل رژیمی نامطلوب می‌توانند به کم آبی دیسک ها در بلند مدت کمک کنند.
راه‌های تشخیص کم آبی ستون فقرات چیست؟
تشخیص کم آبی ستون فقرات معمولاً توسط یک پزشک ارتوپدیست، نورولوژیست یا روماتولوژیست انجام می‌شود. این تشخیص معمولاً براساس تاریخچه پزشکی، ارزیابی فیزیکی و بررسی تصویربرداری شامل ام‌آرآی و رادیوگرافی و تست‌های تکمیلی صورت می‌گیرد. در زیر تعدادی از راه‌های تشخیص کم آبی ستون فقرات آورده شده است:
- بررسی تاریخچه پزشکی: پزشک ممکن است در مورد علائم، شدت و طول مدت درد، عوامل تسریع کننده یا تشدید کننده درد مانند فعالیت‌های خاص یا حرکات خاصی که به درد مربوط می‌شود، و تغییرات در فعالیت روزانه شما سوال کند.
- ارزیابی فیزیکی: پزشک ممکن است اقدام به بررسی منطقه دیسک مشکوک به کم آبی دیسک کند. این شامل افزایش درد با حرکت، بازوی خمیده، کمترین حرکت در آزاد کردن بازوها، عضله‌های ضعیف و تحت فشار و احتمالاً ایجاد سمپتم‌های عصبی است.
- تصویربرداری: تصویربرداری شامل ام‌آرآی و رادیوگرافی است. ام‌آرآی معمولاً به عنوان روش تصویربرداری اولیه برای تشخیص کم آبی دیسک استفاده می‌شود. این تست میتواند اطلاعاتی درباره ضخامت دیسک، شدت کم آبی و همچنین فشار بر عصب‌ها و بافت‌های نرم ارائه دهد. رادیوگرافی نیز ممکن است برای دیدن تغییرات ساختاری مهم در دیسک ها مورد استفاده قرار گیرد.
- تست‌های تکمیلی: پزشک ممکن است برخی از تست‌های تکمیلی را به شما توصیه کند تا اطلاعات بیشتری راجع به دیسک ها و کم آبی آنها بدست آورید.این تست ها شامل تست رفلکس، تست احتمال آلرژی و تست های ایزوتونیک مرتبط با عضلات قدامی و پشت سر است.
عوارض کم آبی دیسک کمر
کم آبی دیسک ممکن است به عوارض مختلفی منجر شود. برخی از عوارض متداول شامل موارد زیر است:
- درد: در بیشتر موارد، درد یکی از علائم اصلی کم آبی دیسک است. درد میتواند در منطقه دیسک متواجد شود و ممکن است به سردرد، گردن درد، درد شانه، درد کمر یا درد در ناحیه پشتی ران و پاها تسری کند. در برخی از موارد، درد میتواند خفیف و متناوب باشد و در برخی دیگر شدیدتر و پایدارتر باشد.
- قطعیت در حرکت: کم آبی دیسک میتواند منجر به ضعف یا قطعیت در حرکت شود. افراد ممکن است دچار استحکام کمتر در عضلات گردن و کمر شوند و حرکت‌های روزمره را با مشکل مواجه کنند. به عنوان مثال، خم شدن، خم شدن پشت، تمدید گردن یا حرکت گوشه‌ای ممکن است مشکلاتی در آنها ایجاد کند.
- اختلال در حرکت عصبی: کم آبی دیسک میتواند باعث ایجاد اختلالات عصبی گردد که به شکل کمرنگ، سوزش، مورمور، تورم یا احساس الکتریکی در ناحیه پشتی ران و پاها و حتی اصابت عصب‌هایی که به عضلات و حساسیت پایین دست تأثیر می‌گذارند، مشخص می‌شود.
- تشدید سایر شرایط: کم آبی دیسک ممکن است باعث تشدید شرایطی شود که به طور مستقل وجود دارند. به عنوان مثال، اگر فشار بر عصب‌ها ایجاد شود، این میتواند به تشدید علائم کمرنگی، سندرم تونل کارپی، سندرم روده تحریک پذیر و سایر شرایط مرتبط باشد.
پیشگیری از خشک شدن دیسک چگونه است؟
برخی اقدامات میتواند به پیشگیری از خشک شدن دیسک کمک کند. در زیر تعدادی از راه‌های پیشگیری آمده است:
- حفظ نظم جسمانی: تمرین منظم، استراحت کافی و حفظ وزن سالم میتواند به حفظ سلامتی دیسک ها کمک کند. توصیه می‌شود فعالیت‌های ورزشی با اهداف استحکام بخشی به عضلات پشتی و شکمی انجام شود.
- حفظ قوام عضلات: تقویت عضلاتی که نقش حفاظتی در حمایت از ستون فقرات دارند، میتواند به جلوگیری از خشک شدن دیسک ها کمک کند. تمرکز بر تقویت عضلات کمر، شکمی، پشتی و عضلاتی که ستون فقرات را در ارتباط با سایر اجزای بدن قرار می‌دهند، بسیار مفید است.
- مراقبت در برابر ضربه و صدمات: از مراقبت‌های فیزیکی در برابر ضربه و صدمات جسمی جلوگیری کنید. به جای حرکات ناحیه پشتی و کمری، از فشارهای ناگهانی در این نواحی بپرهیزید و در فعالیت‌های ورزشی یا عملیاتی ایمنی مناسب را رعایت کنید.
- رعایت شیوه‌های صحیح حرکت: از حرکات صحیح برای بلند کردن اشیاء سنگین، خم شدن، خم شدن پشت و سایر حرکات روزمره استفاده کنید. برای مثال، هنگام بلند کردن اشیاء سنگین، از پاهای خود برای آن استفاده کنید و از خم شدن با برگرداندن تمام بدن خود بجای صرفاً از ناحیه کمر استفاده کنید.
- رعایت وضعیت خواب: استفاده از تشک و بالش مناسب و رعایت وضعیت خواب صحیح میتواند به جلوگیری از نیروی غیرطبیعی بر روی دیسک ها کمک کند. بهتر است در حین خواب، ستون فقرات در وضعیت نرمال و مستقیم قرار بگیرد.
- رعایت تغذیه سالم: یک رژیم غذایی سالم که کافی از مواد مغذی مانند پروتئین، ویتامین D و کلسیم را در بر می‌گیرد، میتواند به حفظ سلامتی دیسک ها کمک کند.
روش‌های درمان کم آبی دیسک
درمان کم آبی دیسک معمولاً شامل ترکیبی از تغییرات در سبک زندگی، درمان های غیرجراحی و در برخی موارد درمان های جراحی است. در زیر تعدادی از روش‌های درمانی کم آبی دیسک آورده شده است:
- آرامش و استراحت: استراحت برای کاهش درد و التهاب مرتبط با کم آبی دیسک مفید است. استراحت درست را با پشت و ستون فقرات خمیده و برکش کردن بغل میتوانید مؤثر باشد. اما به دور خوابیدن به طور طولانی یا تعلیق فعالیت‌های عادی برای مدت طولانی اجتناب کنید.
- تسکین درد: استفاده از درمان های ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID)، ماساژ، کمپرسیون سرد و گرم، تکنیک های فیزیوتراپی مانند الکتروتراپی و فیزیوتراپی، تکنیک های استراحت و آرامش اعصاب، کورتیکو استروئیدها و تزریقات مکانیکی میتواند به کاهش درد و التهاب و رام کردن عضلات منجر شود.
- فیزیوتراپی: تمرینات فیزیکی و معاینه فردی از طریق فیزیوتراپی میتواند به تقویت عضلات پشت و شکمی، بهبود استحکام و تثبیت ستون فقرات، بهبود نگهداری و حرکت دیسک ها، و کاهش التهاب و درد کمک کند.
- تزریقات: تزریقات مواد مثل استروئیدها، مسکن ها و محرک سلول های تولید ماده ضاره (PRP) ممکن است به کاهش التهاب و درد مرتبط با کم آبی دیسک کمک کنند.
- تمرین مقاومتی: تمریناتی که برای تقویت عضلات پشت و شکمی، کاهش استرس و فشار بر روی دیسک ها پیشنهاد می‌شود، میتواند به بهبود سلامتی دیسک ها کمک کند.
- درمان های جراحی: در موارد شدید و غیرقابل تحمل، هنگامی که درمان های غیرجراحی نتیجه ندهد، روش های جراحی مانند دیسککتومی، لامینکتومی و جایگزینی دیسک ممکن است لازم باشد.
روش های جراحی برای درمان دهیدراته شدن دیسک کمر
درمان دیسک خشک کمر اغلب با روش‌های مختلف انجام می‌شود و جراحی یکی از گزینه‌هایی است که در موارد شدید و وقتی که مراقبت‌های پزشکی به تنهایی کافی نباشد، ممکن است لازم شود. در حالی که وجود روش‌های مختلفی برای جراحی دیسک خشک وجود دارد، تعیین نوع مناسب جراحی بر عهده پزشک متخصص است و بر اساس علائم و شرایط بیمار توصیه می‌شود.
رویه‌های مختلف درمانی که پزشک ممکن است به بیمار توصیه کند، شامل موارد زیر می‌شود:
- فیوژن (پیوند مهره‌ها): در این روش، مهره‌های اطراف دیسک خشک‌شده با یکدیگر پیوند زده می‌شوند. این جراحی منجر به استحکام و ثبات بیشتر کمر می‌شود و میتواند به کاهش علائم بیمار کمک کند.
- رفع فشار: در این روش، استخوان‌ها یا مواد دیسکی اضافی که فشار بیشتری روی اعصاب نخاعی ایجاد می‌کنند، تصحیح می‌شوند و فضای بیشتری برای عبور اعصاب ایجاد می‌شود.
- اصلاح انحنای غیرطبیعی: اگر انحنای غیرطبیعی در ستون فقرات وجود داشته باشد، جراح ممکن است اصلاحات لازم را انجام دهد. این کار به کاهش درد و افزایش حرکت‌پذیری کمک می‌کند.
- استفاده از ایمپلنت‌ها: در این روش، ایمپلنت‌های مصنوعی میان مهره‌ها قرار داده می‌شوند تا از تغییر شکل نامطلوب استخوان‌ها جلوگیری شود.
به طور خلاصه، درمان دیسک خشک کمر با توجه به شدت و نوع علائم بیمار، میتواند از طریق جراحی یا مراقبت‌های پزشکی انجام شود. انتخاب بهترین روش برای هر فرد باید توسط پزشک متخصص انجام شود.
نشانه ها و علت کم آبی دیسک کمر
در مورد دهیدراته شدن دیسک کمر باید توجه داشت که این عبارت در حقیقت مرسوم نیست ولی می‌توان به جای آن از عبارت “کم آبی دیسک” استفاده کرد. در صورت کم آبی دیسک، نواحی درون مغزهای میان دیسک‌های غضروفی در کمبود آب قرار می‌گیرند که میتواند به تغییرات ساختاری در دیسک‌ها و علائم بیماری منجر شود.
علل کم آبی دیسک کمر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- روند طبیعی پیری: با پیشرفت سن، دیسک‌های غضروفی بیشتر خشک و سخت می‌شوند و حجم آب داخل آنها کاهش می‌یابد که منجر به کم آبی دیسک می‌شود.
- ضربه‌ها و آسیب‌ها: آسیب‌های فیزیکی مانند ضربه، فشار یا صدمه در ناحیه کمر میتواند به کم آبی دیسک منجر شود.
- عوامل ژنتیکی: برخی از افراد ممکن است به دلیل ژنتیکی بیشتر در معرض خطر کم آبی دیسک باشند.
- استفاده غیر منظم از عضلات پشتی: استفاده کمتر از عضلات پشتی باعث ضعف و کاهش عملکرد آنها می‌شود که میتواند به کم آبی دیسک منجر شود.
- کمبود رطوبت: کم آبی دیسک ممکن است به دلیل کمبود مایعات و رطوبت در بدن رخ دهد. بنابراین، مراقبت از آب دریافتی خود و حفظ آب شرب کافی برای حفظ سلامتی دیسک‌ها بسیار مهم است.
نشانه های کم آبی دیسک ممکن است شامل دردهای ناحیه کمر، سردرد، تراکم عضلانی در ناحیه پشت و کمر، محدودیت حرکت و تشدید علائم در فعالیت‌های فیزیکی یا بلند کردن و حمل اشیاء سنگین باشد.
چه چیزی باعث دهیدراته شدن دیسک کمر می‌شود؟
دهیدراسیون دیسک کمر از چندین عامل ناشی می‌شود، از جمله:
- پیری: با پیشرفت سن، آب موجود در دیسک‌ها کاهش می‌یابد و باعث دهیدراسیون آنها می‌شود.
- ضربه‌ها و آسیب‌ها: آسیب‌های فیزیکی مانند ضربه، فشار یا صدمه به ناحیه کمر میتواند به کمبود آب در دیسک‌ها منجر شود.
- سبک زندگی نامناسب: فعالیت‌ها و عادات نامناسب مانند بلند کردن اشیاء سنگین با رعایت نکردن فن بلند کردن صحیح، نشستن به مدت طولانی در جلوی کامپیوتر، سوار شدن به مدت طولانی و استفاده اشتباه از عضلات پشتی ممکن است به کمبود آب و دهیدراسیون دیسک‌ها منجر شود.
- عوامل ژنتیکی: برخی از افراد ممکن است به دلیل عوامل ژنتیکی و موروثی بیشتر در معرض خطر دهیدراسیون دیسک باشند.
- عوامل تغذیه‌ای: رژیم غذایی نامناسب و کمبود آب میتواند به کمبود آب در دیسک‌ها منجر شود.
به طور کلی، بهداشت عمومی ستون فقرات و عادات سالم مانند تمرین منظم، رعایت فن بلند کردن و استراحت مناسب، تغذیه سالم و مدیریت استرس میتواند به حفظ سلامت دیسک‌های کمر کمک کند.
