دستگاه مانیتورنیگ علائم حیاتی (Monitoring Patients Vital Signs) یکی از ضروری‌ترین تجهیزات پزشکی مورد استفاده در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌ها و مراکز درمانی است. این دستگاه کاربرد ویژه‌ای در بخش‌ NICU ,ICU و CCU، اورژانس و بخش جراحی دارد. با استفاده از این دستگاه پزشکان و پرستاران، به‌طور مداوم علائم حیاتی بیمار را بررسی و کنترل می‌کنند. نحوه دریافت اطلاعات پزشکی از روی دستگاه مانیتورینگ علائم حیاتی نیازمند دانش کافی در این زمینه است.

اگر شما هم پزشکی را دوست دارید و مشتاق افزایش اطلاعات در این موضوع هستید، همراه ما باشید تا از جزئیات کامل این دستگاه و طرز کاردستگاه مانیتورنیگ علائم حیاتی مطلع شوید.

دستگاه مانیتورینگ علائم حیاتی چیست؟

دستگاه مانیتورینگ علائم حیاتی برای نمایش اطلاعات پزشکی و بررسی دقیق وضعیت جسمی بیمار به کار می‎‌رود. در اغلب موارد این دستگاه‌ها قابیلت چاپ اطلاعات را نیز دارا هستند. به‌طوری‌که پزشک یا پرستار  در صورت نیاز، اطلاعات پزشکی بیمار را چاپ می‌کنند تا به سایر مراکز درمانی، آزمایشگاه‌ها و غیره ارسال کنند. دستگاه‌های دارای رکورد حرارتی برای این کار مناسب هستند. با استفاده از رکورد حرارتی، سیگنال ECG خط اول و پارامترهای بیمار چاپ می‌شوند.

انواع مختلفی از مانیتورینگ وجود دارد که هریک قابلیت‌های خاصی دارند. به‌علاوه این دستگاه‌ها برای انواع رده سنی مختلف، متغیر هستند. برای مثال مانیتورینگ کودکان، نوزادان و بزرگسالان متفاوت است، اما نوع پیشرفته‌تر این دستگاه‌ها مناسب برای تمامی سنین طراحی می‌شود.

دستگاه مانیتورینگ علائم حیاتی اجزای مختلفی دارد:

• صفحه نمایش
• صفحه کلید یا سلکتورهای مناسب
• سنسورها
• باطری
• برد تغذیه
• ماژول‌های مختلفی از قبیل:
  •  ماژول ECG
  •  ماژول کنترل دما
  •  ماژول SPO2
  • ماژول کنترل فشار

 هنگام خرید دستگاه مانیتورینگ، تمامی اجزای دستگاه شامل موارد فوق را بررسی کنید زیرا هریک از موارد، تاثیر چشمگیری در نحوه کار، کیفیت، قابلیت‌های مربوطه و امکانات دستگاه خواهد داشت.

بیشتر بخوانید: جدیدترین تکنولوژی های پزشکی که تاثیر شگفتی در سلامت انسان دارند!💉

انواع دستگاه مانیتورینگ علائم حیاتی

سیستم‌های مانیتورینگ علائم حیاتی فقط یک نوع نیستند و انواع مختلفی دارند که بر اساس نحوه اتصال، میزان حساسیت و نوع ماژول‌هایشان متفاوت هستند.

انواع مانیتورینگ‌های مختلف از لحاظ نحوه اتصال شامل مواردی از قبیل زیر است:

• مانیتورینگ سانترال
• مانیتورینگ کنار تختی (Bed side)
• تله مانیتورینگ (Tele Monitoring)

مانیتورینگ‌ها از لحاظ میزان حساسیت‌هایشان نیز تفاوت دارند که شامل سه نوعند:

دستگاه‌های حساسیت کم: برای دریافت علائم حیاتی اولیه مناسب هستند و پارامترهایی مانند دما و فشار خون غیر تهاجمی را می‌توان به آن اضافه کرد.

مانیتورینگ حساسیت متوسط: اغلب در بخش اورژانس بیمارستان و یا جراحی عمومی کاربرد دارند.

مانیتور دارای حساسیت زیاد: در بخش مراقبت‌های ویژه یا پس از بیهوشی استفاده می‌شوند و علاوه بر پارامترهای اصلی، آریتمی، فشار خون تهاجمی و درصد دی‌اکسید‌کربن را نیز اندازه‌گیری می‌کنند.

انواع دستگاه‌های مانیتورینگ بر اساس نوع ماژول آنها، عبارت است از:

• مانیتورینگ اتاق عمل
• مانیتورینگ اورزانس
• مانیتورینگ فشار خون
• مانیتورینگ قند خون
• مانیتورینگ CCU
• مانیتورینگ عملکرد تنفس
• هولتر مانیتورینگ

هرکدام از مانیتورینگ‌ها کاربرد ویژه خود را دارند.

دستگاه مانیتورینگ علائم حیاتی چه چیزی را نمایش می‌دهد؟

در حالت کلی دستگاه مانیتورینگ علایم حیاتی به‌منظور نمایش اطلاعات جامعی درباره موارد زیر به کار می‌رود:

• نظارت، نمایش، بازنگری، ذخیره و آلارم چندگانه پارامترهای فیزیولوژیکی ازجمله:
  • ECG
  • آنالیزقطعه ST
  • آنالیز آریتمی
  • دمای بدن (Temp)
  • سرعت تنفس (RR)
  • ضربان قلب (HR)
  • درصد اشباع اکسیژن (SpO2)
  • سرعت ضربان قلب (PR)
  • فشارخون تهاجمی (IBP)
  • فشارخون غیرتهاجمی (NIBP)
  • دی‌اکسیدکربن (CO2)
  • گاز بیهوشی (ABG)

بدیهی است اطمینان از فعالیت درست بخش‌های گوناگون بدن برای حفظ سلامتی بسیار لازم است.

شیوه کار با مانیتورنیگ علائم حیاتی

اطلاعات دستگاه مانیتورینگ، برای افراد عادی غیرقابل فهم است. به همین جهت در این مطلب ن شیوه قرائت اطلاعات را به طور مختصر ذکر می‌کنیم تا حدس معنای آن‌ها برای شما آسان‌تر باشد.

هریک از ماژول‌های روی مانیتور معنی خاصی دارند که در زیر تک‌تک آنها را شرح می‌دهیم:

ماژول ECG/Resp:

جهت نمایش امواج سیگنال قلب، سیگنال تنفس بیمار (Respiration)، نرخ ضربان قلب (Heart rate) و نرخ تنفس (Respiration rate) به کار می‌رود.

ماژول SpO2:

 فناوری نوری، میزان درصد اشباع اکسیژن خون را نشان می‌دهد. از این رو عوامل مختلفی روی دقت اندازه‌گیری این ماژول تاثیر می‌گذارند که عبارتند از:

• نور زیاد محیط
• حرکت و لرزش بیش از حد بیمار
• تداخل الکترومغناطیسی مانند تداخل با دستگاه MRI
• وجود رنگدانه‌هایی مانند متیلن بلو یا ایندیگو کارمین در خون بیمار
• هموگلوبین‌های غیرعادی همچون متاگلوبین و کربوکسی هموگلوبین
• قرارگیری نامناسب پروب SpO2
• افت جریان خون ناشی از شوک بیمار به طوری درصد اکسیژن خون قابل اندازه‌گیری نباشد. به طور مثال در اثر دمای پایین بدن، کم‌خونی با رگ بند
• هنگام استفاده از دستگاه الکتروسرجری

تغییر هرکدام از این عوامل  در اندازه گیری ماژول موثر است.

ماژول NIBP:

برای اندازه‌گیری غیرتهاجمی و خودکار فشار خون سیستولیک، دیاستولیک و میانگین بیمار استفاده می‌شود. زمانی‌که نرخ ضربان قلب بیمار کمتر از ۴۰ یا بیشتر از ۲۴۰ باشد، یا در صورتی‌که بیمار زیر دستگاه قلبی-ریوی است، اندازه‌گیری توسط این ماژول امکان‌پذیر نخواهد بود. همچنین در شرایطی از قبیل زیر اندازه‌گیری این ماژول با مشکلاتی مواجه خواهد بود:

• آریتمی قلبی
• ورم شدید
• پس از شوک شدید
• تغییرات سریع فشار خون
• کاهش دمایی که منجر به کاهش جریان خون شود
• حرکت و لرزش بیش از حد بیمار یا تشنجی که در آن فشارخون سرخرگی و ضربان منظم به سختی قابل تشخیص است.

بدیهی است در این موارد بهتر است از این اندازه‌گیری استفاده نشود.

ماژول IBP:

فشار خون تهاجمی، سیستولیک و دیاستولیک را اندازه‌گیری می‌کند. این ماژول درواقع قادر به اندازه‌گیری یک حسگر فشار، فشارخون شریان سرخرگی یا رگ وریدی را به صورت مستقیم است. خروجی این ماژول بر روی صفحه نمایش به صورت منحنی نمایان می‌شود. در برخی از مانیتورهای علائم حیاتی، دو کانال IBP وجود دارد که به‌طور همزمان فشار دو نقطه مجزا را می‌سنجند و اطلاعاتی همچون شکل موج، فشار سیستولیک، دیاستولیک و فشار میانگین را نشان می‌دهند.

ماژول دما (Temperature):

برای نمایش دما و اختلاف دمای بین دو کانال دما کاربرد دارد. در حالت کلی اساس کار سنسورهای دمایی اندازه‌گیری میزان تغییر مقاومت بر اساس تغییر دما است. در برخی مانیتورها دو کانال اندازه‌گیری دما وجود دارد که برای نمایش دمای دو نقطه مختلف از بدن کاربرد دارد.

ماژول CO2:

جهت نمایش درصد دی‌اکسیدکربن در هوای بازدم بیمار به کار می‌رود. این میزان به شکل موج ظاهر می‌شود و نرخ تنفس و حالت آپنه تنفسی را نیز تشخیص می‌دهد.

 

واحد اندازه‌گیری ماژول‌های مانیتورینگ

تمامی ماژول‌ها، واحد اندازه‌گیری خاصی دارند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

• نرخ ضربان قلب: ضربان بر دقیقه BPM
• دما: درجه سانتی گراد °C
• فشار خون: mmHg
• اکسیژن خون: %
• گازهای تنفسی: % یا فشار بر حسب mmHg
• برون ده قلبی: لیتر بر دقیقه L/min
• نرخ تنفس: ضربان بر دقیقه BPM

 ماژول‌های دستگاه مانیتورینگ علائم حیاتی، مقادیر استانداردی برای افراد بالغ و نوزادان دارند که در صورت خارج شدن از  که مقدار بازه استاندارد دستگاه شروع به آلارم می‌کند.

میزان بازه‌های استاندارد برای افراد بالغ به شرح زیر است:

• نرخ ضربان قلب: BPM 90- 50
• فشار خون: mmHg 80/120
• اکسیژن خون: ۱۰۰- ۹۵%
• دما: °C 37
• برون ده قلبی:L/min ‎ ‏۶‏
• نرخ تنفس:BPM  ‎‏۱۲‏‎
• درصد اشباع گازها: نیتروژن ۷۹%، اکسیژن ۱۷%، دی اکسید کربن ۴%

مقادیر بازه‌های استاندارد برای نوزادان نیز به شرح زیر است:

• نرخ ضربان قلب: BPM 180- 120
• اکسیژن خون: ۹۸ – ۹۵%
• دما: °C 37
• نرخ تنفس: BPM  ۸۰- ۴۰
• درصد اشباع گازها: نیتروژن ۷۹%، اکسیژن ۱۷%، دی اکسید کربن ۴%

آلارم‌های دستگاه مانیتورنیگ علائم حیاتی

در مواردی که وضعیت جسمی بیمار وخیم شود یا مسئله‌ای پیش آید که نیاز به اطلاع‌رسانی باشد، آلارم دستگاه شروع به فعالیت خواهد کرد. این آلارم‌ها به دو شکل صوتی و تصویری خواهد بود. اخطارهای صوتی با نویزهایی پی‌درپی همراه است و اخطارهای تصویری که همزمان با اخطار صوتی شروع می‌شوند، با علامت چشمک‌زن روی دستگاه به چشم می‌خورد. هشدارهای تصویری هر ثانیه یک بار چشمک می‌زنند و برای نمایش نوع خطا، اخطاری را روی مانیتور نشان می‌دهند.

تمامی سیستم‌های مانیتورینگ سه نوع آلارم مختلف را نشان می‌دهند که هریک از آنها هشداری از وضعیت بیمار می‌دهد. سطوح مختلف آلارم‌های مانیتورینگ علائم حیاتی عبارتند از:

سطح یک: مهمترین سطح آلارم است و نشان از هشدار جدی می‌دهد.

دو: نشان‌دهنده هشدار جدی است.

سه: هشدار عمومی از وضعیت بیمار را نشان می‌دهد.

خلاصه

بیماران دارای شرایط جسمی وخیم، بستری‌های بیمارستان یا جراحی شدگان در اتاق عمل و بیمارانی که تحت مراقبت‌های ویژه هستند، به بررسی مداوم شرایط جسمی نیاز دارند. کنترل شرایط جسمی و اطلاعات پزشکی بیمار از طریق دستگاه مانیتورینگ علائم حیاتی امکان‌پذیر است.

دستگاه‌های مانیتورنیگ علائم حیاتی با استفاده از ماژول‌های مختلف قادر به نمایش اطلاعات مورد نیاز از جمله میزان اکسیژن و دی‌اکسید کربن، دمای بدن، میزان فشارخون، ضربان قلب و نرخ تنفس و غیره هستند. با استفاده از این دستگاه‌ها پزشک در سریع‌ترین زمان ممکن، از شرایط جسمی بیمار مطلع خواهد شد و درمان‌های مربوط را آغار خواهد نمود.