زانوی دونده، در واقع اصطلاحی است که برای توصیف بیماری که منجر به حس کردن درد در اطراف کشکک زانو می‌شود، استفاده خواهد شد. در این بیماری که با نام درد کشکک رانی یا PFP (patellofemoral pain) نیز شناخته می‌شود که درد آن از استخوان تحتانی ران(فمور) آغاز خواهد شد.
این بیماری در بانوان، افرادی که ورزش‌هایی همانند پریدن و دویدن انجام می‌دهد بیشتر قابل مشاهده است. و با بالا رفتن سن، این دسته از افراد بیشتر مستعد ابتلا به این اختلال هستند. در ادامه این محتوای جامع با آی آر مای شاپ همراه بوده تا به صورت اختصاصی در مورد درد کشکک رانی با شما صحبت کنیم.
علائم زانوی دونده چیست؟
سندروم پاتلوفمورال یا زانوی دونده زمانی ایجاد می‌شود که فرد حرکات سنگین را به صورت مکرر انجام دهد و به جفت زانوی خود فشار وارد کند. در چنین موقعیتی ضعف بالای عضلات زانو موجب شده تا کاسه زانوی فرد در حین حرکت در امتداد استخوان ران همراه با درد جا به جا شود.
با توجه به اینکه درصد ابتلای خانوم‌ها به سندروم پاتلوفمورال در مقایسه با آقایان به علت برخورداری از لگن پهن بیشتر است و استخوان ران یا فمور آن‌ها از زاویه بیشتری برخوردار بوده، در نهایت فشار بیشتری به زانوهای آن‌ها وارد می‌شود.
همانطور که به آن اشاره شد، در سندرم پاتلوفمورال ، درد در اطراف کشکک و ناحیه جلوی زانو به وجود می‌آید. در موارد شدیدتر این بیماری، درد به صورت مداوم در طول روز به سراغ فرد می‌آید و در زمان انجام فعالیت‌های روزمره همانند دویدن، راه رفتن و بالا رفتن از پله شدت آن بیشتر می‌شود.
- افراد مبتلا به این سندرم به‌طور معمول صداهایی مثل ترک برداشتن در هنگام راه رفتن یا بلند شدن حس می‌کنند.
- به‌وجودآمدن سفتی در ناحیه زانوی
- در برخی از موارد این درد زانو با تورم در فرد پدیدار می‌شود.
- در هنگام انجام فعالیت‌های روزمره دردی در داخل و اطراف کاسه زانوی فرد رخ می‌دهد.
- پدیدار شدن درد پس از نشستن‌های طولانی مدت که با احساس ضعف یا احساس بی‌ثباتی در زانو همراه است.
- شنیدن صداهایی همانند مالش، ساییدن یا کلیک از زانو در هنگام خم یا صاف کردن
- کاسه زانو نسبت به لمس حساس می‌شود.
علائم این بیماری ممکن است شبیه به دیگر بیماری‌های زانو اعم از آرتروز یا پارگی منیسک زانو بوده؛ اما شدت و نوع آن نسبت به این دو بیماری متفاوت است. بهتر است جهت جلوگیری از شدید شدن این بیماری با مشاهده این علائم به پزشک مراجعه کنید.
چه چیزی باعث زانوی دونده می شود؟
در این بیماری برخلاف بیماری‌های دیگر زانو، هیچ استخوانی در زانو شکسته نشده، تاندونی پاره نشده و غضروف‌های زانو بدون آسیب در جای خود قرار گرفته‌اند. دردی را که فرد در این بیماری احساس می‌کند به علت تحریک بافت‌های کلاهک کاسه زانو بوده که این تحریک منجر به تورم در نواحی مثل چربی، کیسه زلالی و غشای زلاله‌ای می‌شود.
این بافت‌ها در راستای روان کردن حرکات زانو و به وجود آوردن بالشتک‌های اضافی بین استخوان‌ها فعالیت می‌کنند، درصورتی‌که فشار غیر عادی بر این بافت‌ها وارد شود این بافت‌ها تحریک شده و در نهایت ملتهب می‌شوند، موارد زیر در تشدید درد زانوی دونده نقش اساسی دارند.
- انجام ورزش‌های سنگین و بدون استراحت
- عدم تعادل
- ضعف و ناتوانی زانو
- افزایش سن
- جراحات وارد شده بر زانوی فرد
- کف پاهای صاف
- آرتروز شدید
- کاسه زانوی شکسته بر اثر تصادف
- در رفتگی کاسه زانو
بافت‌های مختلف زانو همانند استخوان، ماهیچه، رباط و مفصل می‌توانند سطح خاصی از فشار را تحمل کنند به‌طوری که سبک زندگی تاثیر بسیار بالایی در تعیین سطح این فشار دارد. زمانی که فشار وارد شده به زانو از آستانه تحمل زانو بیشتر شود، زانوی دونده یا سندرم پاتلوفمورال در فرد قابل مشاهده است. در شرایطی که زانوها آمادگی کافی جهت دویدن نداشته یا فشار وارده بر زانو بیشتر از حد استاندارد بوده، درصد ابتلای افراد به این بیماری بالا می‌رود.
زانوی دونده چگونه تشخیص داده می شود؟
در صورتی که علائم بیماری زانوی دونده را دارید؛ اما نمی‌دانید به این بیماری مبتلا هستید یا نه، باید برای اطمینان بیشتر به پزشک متخصص در این زمینه مراجعه کنید. سندروم پاتلوفمورال به وضعیتی گفته می‌شود که عصب‌های بافت نرم و استخوان‌های اطراف کاسه زانو متور می‌شوند و درد را برای فرد به ارمغان می‌آورند.
جهت تشخیص این بیماری زانوی شما باید به صورت کامل مورد بررسی قرار گیرد. برای بررسی بهتر پزشک پاهای شما را در حالت و جهت‌های مختلف حرکت می‌دهد تا از میزان درد شما آگاه شود و نوع حرکت زانوی شما را به صورت کامل بررسی کند.
درصورتی‌که میزان حاد بودن بیماری شما به انجام حرکات توسط پزشک قابل تشخیص نبوده وی برای بررسی دقیق‌تر عکسبرداری MRI یا CT اسکن را به شما توصیه می‌کند تا بافت‌ها و میزان التهاب به وجود آمده را به صورت دقیق بررسی کند.
درصورتی‌که درد را در زانوهای خود احساس می‌کنید توجه به علائم قابل شناسایی این بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است. اگر این علائم در شما یا اطرافیان شما وجود دارد بهتر است جهت در این بیماری برخلاف بیماری‌های دیگر زانو هیچ استخوانی در زانو شکسته نشده، تاندونی پاره نشده و غضروف‌های زانو بدون آسیب در جای خود قرار گرفته‌اند.
دردی را که فرد در این بیماری احساس می‌کند به علت تحریک بافت‌های کلاهک کاسه زانو بوده که این تحریک منجر به تورم در نواحی مثل چربی، کیسه زلالی و غشای زلاله‌ای است. این بافت‌ها در راستای روان کردن حرکات زانو و به وجود آوردن بالشتک‌های اضافی بین استخوان‌ها فعالیت می‌کنند، درصورتی‌که فشار غیر عادی بر این بافت‌ها وارد شود این بافت‌ها تحریک شده و در نهایت ملتهب می‌شوند.
بافت‌های مختلف زانو همانند استخوان، ماهیچه، رباط و مفصل می‌توانند سطح خاصی از فشار را تحمل کنند، سبک زندگی تاثیر بسیار بالایی در تعیین سطح این فشار دارد. زمانی که فشار وارد شده به زانو از آستانه فشار زانو بیشتر شود زانوی دونده یا سندرم پنلافمورال در فرد قابل مشاهده است، درصورتی‌که که فشار زیادی به زانو وارد شود زانوی فرد برای دویدن طولانی مدت آماده نبوده، میزان ابتلای فرد به این سندرم زیادی می‌شود.
چگونه می توان از زانوی دونده جلوگیری کرد؟
راه‌حل‌های بسیاری برای جلوگیری از درد کشکک رانی یا سندروم پاتلوفمورال توسط بسیاری از متخصصان معرفی شده‌اند. اما آیا تمامی راه‌حل‌ها تاثیرگذار و موثر هستند؟ کدام راه‌حل بیشترین تاثیر را در کوتاه‌ترین زمان ممکن داشته و به خوبی جلوی زانوی دونده را می‌گیرد؟ پزشکان متخصص برای جلوگیری از سندروم پاتلوفمورال انجام موارد زیر را توصیه می‌کنند.
۱٫گرم کردن اصولی بدن قبل از تمرین
بیشترین آسیب به زانو در هنگام دویدن به وجود می‌آید و تمامی این آسیب‌ها به علت گرم نکردن بدن به صورت اصولی قبل از شروع تمرین است. اگر نگران سلامت زانوهای خود هستید گرم کردن عضلات مهم زانو همانند عضله چهار سر ران، ساق پا و همسترینگ را فراموش نکنید. گرم کردن اصولی این عضلات به شما کمک می‌کند که به بهبود کشش عضلات خود کمک کنید.
۲٫استفاده از یخ درمانی یا کمپرس یخ
بعد از دویدن در بسیاری از افراد درد در ناحیه زانو قابل مشاهده است، همین امر باعث شده تا افراد از ورزش‌های مخصوص پا فرار کنند. برای جلوگیری از این مورد استفاده از کمپرس یخ و قرار دادن آن بر ناحیه‌ای که از درد برخوردار است تاثیر بسیار زیادی دارد.
درصورتی‌که کل نواحی بدن شما دچار درد و گرفتگی شده می‌توانید به مدت ۵ الی ۱۰ دقیق نشستن در آب سرد را امتحان کنید، این تکنیک در بین ورزشکاران حرفه‌ای بسیار رایج است. البته برای انجام این روش بهتر است در مرحله اول با پزشک متخصص مشورت کنید.
۳٫تقویت عضلات پا برای جلوگیری از سندروم پاتلوفمورال
تقویت عضلات تنها محدود به عضلات چهار سر ران و همسترینگ نیست بلکه تقویت عضلات مرکزی و باسن به همان میزان مهم هستند. انجام حرکت پلایومتریک به صورت اصولی در تقویت عضلات به شما کمک کرده، همچنین تمرین با وزنه سبک ۲ بار در هفته به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه تاثیر بسیار زیادی دارد که می‌تواند به شما در پیشگیری از زانو دونده کمک کند.
۴٫استراحت کافی بعد از هر حرکت
بهره‌گیری از استراحت کافی بین دو ست در افراد مستعد آسیب‌های زانویی از اهمیت بالایی برخوردار است. کاهش فشارهای ناشی از حرکات ورزشی نیاز به استراحت و وقفه بین حرکت بعدی دارد. بازسازی اصولی و به دست آوردن قوای بدن در این بازه زمانی امکان پذیر است و به فرد کمک می‌کند که از آسیب‌های احتمالی به زانوی خود جلوگیری کند.
۵٫هیدراته نگه داشتن بدن
مهم نیست تمرین شما چیست و چقدر طول می‌کشد، برای عملکرد بهتر بدن و بهینه سازی عضلات هیدراته نگه داشتن بدن در ورزش و راه رفتن از اهمیت بالایی برخوردار است. پس از هر ست جهت جلوگیری از آسیب‌های بدنی بهتر است به میزان لازم آب بنوشید.
بسیاری از بیماری‌ها فقط در راستای کمبود آب بدن ایجاد می‌شوند، درصورتی‌که بدانید بیماری‌های گوناگون تنها با کم آبی به وجود می‌آیند نوشیدن آب را فراموش نمی‌کنید.
روش‌های جلوگیری از زانو دونده چیست؟
روش‌هایی همانند هیدراته نگه داشتن بدن، استراحت کافی زانو بین دو ست و گرم کردن اصولی از مواردی هستند که از ایجاد درد در زانوی فرد جلوگیری می‌کنند.
علائم بیماری زانوی دونده در افراد چیست؟
مواردی همانند شنیدن صداهای اضافه از زانو، درد ناحیه زانو در هنگام ایستادن و نشستن و تورم علائم قابل مشاهده از بروز عارضه زانوی دونده است.
