کیست بیکر زمانی ایجاد میشود که مایعاتی در زانوی شما جمع شده و با درد و تورم همراه باشد. این عارضه اغلب به روشهای خانگی و جراحی درمان میشود، اما پزشکان ورزش را هم در بهبود کیست بیکر موثر میدانند. اگر شما هم به دنبال پاسخ این سوال هستید که “کیست بیکر چیست و آیا خطرناک است؟!
کیست بیکر ناشی از چیست؟
کیست بیکر که تحت عنوان کیست پوپلیتئال یا کیست سینوویال نیز شناخته میشود، به دنبال خروج مایع از مفصل آسیبدیده زانو ایجاد میشود. زمانی که ساختارهای داخل یا اطراف مفصل دچار آسیب میشوند، مایع اضافی درون مفاصل زانو جمع میگردد. تجمع این مایعات اضافی موجب ایجاد یک توده نرم و متورم به شکل کیست در پشت زانو میشود.
در واقع، کیستهای بیکر همان تودهها یا کیسههای پر از مایع هستند که در پشت زانوها ایجاد میشوند. در اغلب مواقع کـیست بیکر در پی آسیبهای زانو یا شرایطی مانند آرتریت به وجود میآید. امکان بروز کیست بیکر در هر فردی حتی کودکان نیز وجود دارد اما شدت آن در افراد مختلف متغیر است.
کیست بیکر در کدام مفصل اتفاق می افتد؟
کیست بیکر اغلب در مفصل زانوی تمام افراد و حتی کودکان نیز ظاهر میشود. برای اینکه دقیقتر به علت وقوع این بیماری پی ببرید، آناتومی زانو را در زیر بررسی میکنیم:
در حالت معمول، مفصل زانو از سه استخوان تشکیل میشود:
- استخوان ران (فمور)
- استخوان ساق پا (درشت نی)
- کاسه زانو (کشکک)
اطراف مفصل زانو یک کپسول سخت و مملو از مایع روانکننده به نام مایع سینوویال وجود دارد. این مایع به زانو اجازه میدهد که آزادانه حرکت کند. کیسههای کوچک پر از مایع که به نام بورس شناخته میشوند، از مفصل زانو محافظت میکنند. این کیسهها سبب کاهش اصطکاک ناشی از حرکت در بین بافتها میشوند.
هنگامی که میزان تولید مایع سینوویال در زانو فراتر از خود میرود، مایعات اضافی در پشت زانو به شکل توده جمع میشوند. تجمع این مایعات اضافی سبب انبساط و برآمدگی بورس پشت زانو شده و به اصطلاح کیست بیکر (کیست پوپلیتئال) نامیده میشود.
علائم کیست بیکر زانو چیست؟
عموما، کـیست بیکر هیچ علائم خاصی مثل زانودرد به همراه ندارد. به طوریکه احتمال دارد حتی از وجود کیست خود مطلع نباشید. با این حال، این عارضه با وارد شدن هر گونه فشار به ناحیه زانو بدتر و وخیمتر میشود. همین امر موجب تشدید درد و ناراحتی و ناتوانی در حرکت صحیح پاها میگردد.
کیست بیکر بعضا ممکن است، نشانه هایی از قبیل زیر داشتـه باشد:
- درد
- سفتی پشت زانو
- تورم پشت زانو یا ساق پا
- توده محکم پر از مایع در پشت زانو
- ناتوانی در حرکت و خمکردن زانو
کیست بیکر به چه علت اتفاق میافتد؟
عمدتا کـیست بیکر در اثر تورم پشت زانو ایجاد میشود، اما به علل دیگری از جمله موارد زیر نیز رخ میدهد:
- روماتیسم مفصلی
- آسیبهای غضروفی
- آرتروز زانو (در افراد مسن)
- پارگی در غضروف منیسک زانو
- سایر مشکلات زانو که باعث تورم زانو و سینوویت میشود
کیست بیکر چگونه درمان میشود؟
کیستهای بیکر همیشه نیاز به درمان ندارند؛ زیرا میتوانند خود به خود رفع شوند. با این حال، این عارضه معمولا با روشهای خانگی و پزشکی قابل درمان است. در صورت نیاز به درمان زانودرد، بستـه به علت و علائم کـیست بیکر، گزینههای زیر به شما توصیه خواهد شد:
- استراحت در منزل
- درمان علت زمینهای
- تزریق کورتیزون برای کاهش التهاب
- جراحی برای برداشتن کیست زانو
- اجتناب موقت از فعالیتهای سنگین
- تخلیه مایع زانو به روش آسپیراسیون مفصل
- استفاده از عصا برای برداشتـن وزن از روی زانو
- انجام تمرینات فیزیوتراپی شامل گرما یا سرما درمانی
- انجام حرکات کششی جهت افزایش قدرت مفاصل زانو
درمان خانگی کیست بیکر
درمان های خانگی کیست بیکر عموما شامل استراحت، ورزش، یخ درمانی، فشردهسازی و مصرف داروهای بدون نسخه است. بهرهگیری از این درمانهای خانگی از قدیمالایام توسط پزشکان ورزشی و جراحان ارتوپد برای تسکین تورم ناشی از کیست بیکر رایج بوده است. اگر در تلاش برای درمان کیست بیکر خود با روشهای خانگی هستید، اقدامات زیر را در خانه انجام دهید:
- تا حد امکان به پاهای خود استراحت دهید.
- هنگام استراحت زانوهای خود را بالا ببرید.
- هنگام راه رفتـن از عصا یا یک وسیله کمکی دیگر استفاده کنید.
- به هنگام درد شدید و غیرقابل تحمل، تکهای یخ را روی زانوی خود بمالید.
- برای کاهش تورم مفاصل، از پوششهای فشاری روی زانوهای خود استفاده کنید.
- در صورت تشدید علائم مربوطه، داروهای ضد التهابی مانند ایبوپروفن مصرف کنید.
- برای حفظ وزن بدن سالم خود تا حد توان تلاش کنید؛ این کار موجب کاهش فشار وارده بر مفاصل میشود.
- از انجام فعالیتهایی سنگینی و ورزشهای پرتحرک مانند دویدن که زانوهای شما را درگیر میکنند، خودداری کنید.
جراحی کیست بیکر زانو
در صورت عدم اثربخشی درمان های خانگی، از روشهای پزشکی برای بهبود کـیست بکر بهره گرفتـه میشود. اولین و راحتترین درمان پزشکی توصیه شده برای کیست بیکر، دریافت ارجاع برای فیزیوتراپی از پزشک یا فیزوتراپ مربوطه است. تمرینات فیزیوتراپی کمک قابل ملاحظهای به تقویت زانو و بدن میکند. در کنار آن، پزشک احتمالا توصیه به تزریق استروئید نیز میکند. تزریق کورتیزون به مفصل زانو سبب کاهش التهاب، تورم و درد ناشی از کیست بکر میشود.
در موارد نادر زمانیکه روشهای درمان فوق موثر واقع نشود، پزشک شما توصیه به عمل جراحی خواهد کرد. البته این برای زمانی است که درد و تورم زانوی شما بسیار شدید بوده و توانایی حرکت را از شما سلب میکند. به کمک جراحی میتوان به ترمیم منبع آسیب زانو و ناحیه متورم شده کیست پرداخت.
مراقبتهای بعد از عمل کـیست بیکر
از آنجائیکه جراحی کـیست بیکر، جزء جراحیهای حساس زانو است، نیاز به رعایت برخی نکات بعد از عمل دارید. از جمله نکاتی که حتما باید آنها را بعد از عمل در نظر داشتـه باشید، مواردی از قبیل است:
- از انجام فعالیتهای سنگین بپرهیزید.
- چندین روز پس از جراحی تحت نظر پزشک باشید.
- برای ادامه تقویت زانوهای خود به انجام تمرینات فیزیوتراپی پیشنهاد شده بپردازید.
- چند روز پس از جراحی، زانوی خود را ثابت نگه دارید تا درد و تورم کمتری احساس کنید.
- تمام داروهای ضد درد و آنتی بیوتیکهای خود را طبق دستور پزشک و بهموقع مصرف کنید.
تخلیه کیست بیکر
گزینههای جراحی پیش رو برای تخلیه و درمان کـیست بیکر شامل مواردی از قبیل زیر است:
- تخلیه کیست: روشی است که طی آن مایع انباشتـه شده داخل کیست را با سوزن از آن خارج میکنند.
- استئوتومی زانو: در این روش، جراح با برش دادن بخشی از استخوان، آسیب وارده به زانو را اصلاح میکند. این روش جراحی برای افراد مبتلا به درد زانوی ناشی از آرتریت مناسبتر است.
- جراحی آرتروسکوپی زانو: از این روش هم برای تشخیص و هم برای اصلاح آسیب زانو استفاده میشود. به طوریکه جراح با ایجاد یک برش کوچک در زانوی شما، وسیلهای به نام آرتروسکوپ (ابزاری انعطافپذیر با دوربین در انتهای آن) را وارد میکند.
آیا کیست بیکر خطرناک است؟
در حالت عمومی درد و تورم ناشی از کـیست بیکر منجر به بروز خطرات جدی نمیشود. با این حال در صورت عدم درمان به موقع کیست بیکر بهخصوص در کودکان، شاهد بروز عوارض چشمگیری از قبیل زیر خواهید بود:
- آمبولیسم ریوی
- پارگی کیست بیکر
- زانو درد عصبی (انسداد عصب تیبیال)
- انسداد عروق ساق پا
- تشدید درد و تورم زانو
- افزایش اندازه کیست
- مشکل در حرکت پا و انگشتان
- ترکیدن کیست و ایجاد کبودی در ساق پا
در صورت بروز هریک از مشکلات فوق، سریعا به پزشک متخصص مراجعه نمایید. پزشک معالج سریعا اقدام به جراحی و برطرف کردن کیست بیکر و عوارض ناشی از آن خواهد کرد. اگر کیست بیکر را جدی نگیرید و به موقع آن را درمان نکنید، احتمال بروز خطرات جدیتری مانند ایجاد نقص دائمی در عضلات خواهد شد.
بنابراین در پاسخ به این سوال که ” آیا کـیست بیکر خطرناک است یا خیر؟! ” باید بگوییم که خیر این مسئله زیاد نگرانکننده نیست. فقط در صورت مشاهده هریک از عوارض فوق، سریعا به پزشک مراجعه کرده و در پی تشخیص و درمان باشید.
آیا کیست بیکر خود به خود از بین میرود؟
در برخی از موارد، امکان رفع خود به خودی کیست بدون هیچ اقدام درمانی وجود دارد. با این حال همیشه منتظر درمان خود به خودی کیست خود نباشید.
احتمال دارد با ایجاد هر گونه وقفه در درمان کـیست بیکر، شاهد ترکیدگی کیست و جذب دوبراه مایع به بدن خود باشید. به همین جهت بهتر است در اولین فرصت منشا مشکل زانو را بیابید تا از عود مجدد آن جلوگیری کنید.
نحوه تشخیص کـیست بیکر
در حالت کلی، تشخیص کـیست بیکر کار ساده و آسانی نیست و نیاز به یک معاینه پزشکی حرفهای دارد. اولین گام برای تشخیص کیست بیکر این است که به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک با انجام مراحل زیر، به طور قطعی علت و نحوه درمان کـیست شما را تشخیص خواهد داد:
- معاینه فیزیکی زانو
- بررسی سوابق پزشکی
- تابش نور از طریق کیست (ترانزیلاسیون)
- بررسی تستهای تصویربرداری از جمله اشعه ایکس
- سونوگرافی یا رزونانس تصویربرداری مغناطیسی (MRI)
چگونه میتوان از بروز کـیست بیکر پیشگیری کرد؟
مفاصل زانو اغلب در پی فعالیتهای ورزشی دچار آسیبهای متعددی میشوند. این آسیبها سبب بروز مشکلات مفصلی دردناکی مثل کیست بیکر میشوند. برای جلوگیری از هرگونه آسیبدیدگی زانو و کاهش خطر کیست بیکر بهتر است نکات زیر را همواره در زندگی خود رعایت کنید:
- پوشیدن کفش طبی و راحت
- گرم کردن بدن قبل از ورزش
- توقف سریع تمرین در صورت آسیبدیدگی زانو
- استفاده از زانوبند طبی به هنگام فعالیتهای سنگین
- استفاده از کمپرس یخ و مشاوره پزشکی
سخن پایانی در مورد کیست بیکر و بهترین راه درمان آن
کـیست بیکر از جمله مشکلات مفصلی رایج در میان کودکان و بزرگسالان است. این عارضه اغلب بدون علائم و گاها با نشانههای خفیفی از درد و تورم در پشت زانو ظاهر میشود. اغلب افراد به علت آسیبهای وارد بر زانو در شرایط مختلف، دچار کیست بیکر میشوند. عموما کیست بیکر با روشهای خانگی مثل ورزش یا مراقبتهای پزشکی و جراحی درمان میشود. با این حال روشهای دیگری هم برای درمان این عارضه وجود دارد که تشخیص نوع آن بر عهده پزشک است.
کیستهای خفیف بیکر با روشهای خانگی مثل استراحت، ورزش و فیزیوتراپی درمان میشوند. در عوض کیستهای بیکر شدید و بسیار متورم، برای درمان نیاز به جراحی و مراقبتهای پزشکی دارند.
در آخر توصیه میشود، با مشاهده هر گونه علائم غیرعادی در زانو و سایر مفاصل خود فورا به پزشک مراجعه کنید. احتمال دارد که درد و تورم پیش آمده، برگرفتـه از مشکل خاصی باشد که شما از آن بیخبر هستید.
[accordion title=”سوالات متداول در مورد کیست بیکر“]
[accordion-item title=”آیا کیست بیکر خود به خود رفع میشود؟”]
در برخی موارد بله، این امکان وجود دارد.
[/accordion-item]
[accordion-item title=”چه زمانی برای تشخیص کیست بیکر به پزشک مراجعه کنیم؟”]
اگر هر گونه تورم یا گرما را در ساق پا تجربه کردید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
[/accordion-item]
[accordion-item title=”بهترین ورزشهای مناسب برای درمان کیست بیکر چیست؟ “]
تشخیص ورزش ها و تمرینات موثر در درمان کیست بیکر بر عهده پزشک و فیزیوتراپیست است.
[/accordion-item]
[/accordion]
