عمل دیسک کمر زمانی ضرورت دارد که درمان‌های غیرجراحی برای بیرون‌زدگی دیسک‌های کمر کارساز نباشد. معمولا پزشک در صورت عدم بهبودی بیمار، بعد از گذشت ۶ هفته از شروع درمان‌های غیرجراحی، توصیه به جراحی دیسک کمر می‌کند. بستـه به شدت علائم و شرایط بیمار، روش‌های مختلفی از عمل دیسک کمر با لیزر و پلاتین انجام می‌شود. هر یک از این جراحی‌ها سختی‌های خاص خود را داشتـه و نیاز به مراقبتهای ویژه‌ای دارد.
هدف از تهیه این مقاله سایت آی‌آرمای‌شاپ، افزایش آگاهی شما در مورد مدت زمان استراحت و مراقبتهای بعد از عمل دیسک کمر است.
عمل دیسک کمر چگونه است؟
جراحی دیسک کمر همانند سایر عمل‌های جراحی سختی‌های خاص خود را دارد که شاید تحمل درد آن دشوارتر از سایر جراحی‌ها باشد.
در حالت کلی، عمل دیسک کمر به دو صورت انجام می‌شود: جراحی باز و جراحی بستـه.
جراحی باز دیسک کمر به کمک چاقو و برش قسمتی از پوست انجام می‌شود. در این روش حتما نیاز به بیهوشی یا بی‌حسی موضعی است. در حالیکه جراحی بستـه دیسک کمر بدون نیاز به چاقو و فقط با سوراخ کرد‌ن قسمت کوچکی از پوست انجام می‌شود. بنابراین جراحی بستـه اغلب با لیزر و بدون بیهوشی انجام می‌گیرد که فقط برای دیسک‌های کوچک و خفیف کاربرد دارد.
تشخیص نوع جراحی مناسب برای بیمار فقط برعهده پزشک است و نیاز به بررسی دقیق علائم و نوع دیسک دارد. خوشبختانه در عصر حاضر، روش‌های مختلفی از عمل جراحی دیسک کمر انجام می‌شود که درصد ریسک هریک از آنها متفاوت از دیگری است.
در ادامه، به تفضیل در مورد نحوه انجام انواع عمل دیسک کمر و خطرات هریک از آنها صحبت می‌کنیم.
بیشتر بخوانید: آیا دیسک کمر خوب می شود؟
انواع جراحی دیسک کمر
به طور کلی، هدف از جراحی دیسک کمر کاهش فشار ناسی از دردهای کمر بر روی نخاع یا اعصاب است. بستـه به علت بیماری و میزان شدت علائم شما، پزشک متخصص یکی از روش‌های زیر را برای عمل دیسک کمر شما انتخاب خواهد کرد:
۱- لامینکتومی؛ برداشتـن بخشی از استخوان ستون فقرات
جراحی لامینکتومی عمدتا به منظور برداشتـن قسمتی از استخوان یا بافتی که به نخاع فشار وارد می‌کند، انجام می‌گیرد. در طول این عمل، جراح یک برش روی بخش آسیب‌دیده ستون فقرات تا لامینا (قوس استخوانی مهره) ایجاد می‌کند. هدف از ایجاد این برش، دسترسی به عصب فشرده‌شده است. پزشک با دسترسی به عصب، آن را به سمت مرکز ستون فقرات به عقب میکشد. این کار بدین منظور انجام می‌شود که بخشی از استخوان یا رباطی که روی عصب فشار می‌آورد برداشتـه شود.
پس از اتمام مراحل عمل، پزشک جراح برش ایجاد شده را با استفاده از بخیه یا منگنه‌های جراحی به هم می‌دوزد.
۲- دیسککتومی؛ برداشتـن بخشی از دیسک آسیب‌دیده
عمل دیسککتومی برای کاهش فشار ناشی از برآمدگی یا لیز خورد‌ن دیسک بر روی اعصاب ستون فقرات انجام می‌شود.
در طول این جراحی نیز همانند لامینکتومی، جراح برشی بر روی ناحیه آسیب‌دیده ستون فقرات شما تا لامینا ایجاد می‌کند. در ادامه، جراح به‌آرامی عصب را کنار میکشد تا افتادگی و برآمدگی دیسک را رفع کند. به طوریکه جراح برای جلوگیری از فشار بر روی اعصاب، بخشی از آن را برمی‌دارد و مابقی را به‌عنوان ضربه‌گیر نگه می‌دارد. در آخر برای تکمیل عمل، جراح برش را با بخیه یا منگنه‌های جراحی به هم متصل می‌کند.
۳- همجوشی ستون فقرات؛ اتصال مهره‌ها با پیوند استخوان
عمل همجوشی ستون فقرات جهت اتصال دو یا چند مهره به یکدیگر انجام می‌شود. برای این کار پزشک، یک بخش اضافی از استخوان را در فضای بین مهره‌ها قرار می‌دهد. این کار بدین سبب انجام می‌شود که از حرکات بیش از حد دو مهره مجاور هم جلوگیری شود. در نتیجه، خطر تحریک بیشتر یا فشردگی اعصاب مجاور کاهش یافتـه و دردهای کمر نیز بهبود می‌یابند.
عموما جراح استخوان اضافی مورد نیاز برای همجوشی را از جای دیگری در بدن شما (معمولاً لگن) برمی‌دارد. البته گاها برای این کار از استخوان‌های اهدایی و جایگزین‌های استخوان مصنوعی (ساخت بشر) نیز استفاده می‌شود.
در برخی از موارد، برای موفقیت‌آمیز بود‌ن شانس فیوژن، جراحان از پیچ‌ها و میله‌های اتصال برای محکم‌کردن استخوان‌ها استفاده می‌کنند.
۴- سوراخ کلید (لاپاراسکوپی)؛ از جمله جراحی‌های باز دیسک کمر
عمل سوراخ کلید (Keyhole) یا لاپاراسکوپی به منظور رفع فشار ستون فقرات با ایجاد یک برش بزرگ در کمر انجام می‌شود. این جراحی همانطور که از نامش پیداست، به کمک لاپاراسکوپ انجام می‌شود و از جراحی‌های باز دیسک است.
در طول این عمل، جراح با استفاده از یک دوربین کوچک و لاپاراسکوپ، آسیب‌های کمر شما را بر روی مانیتور ویدیویی مشاهده می‌کند.
این نوع از جراحی کمی پیچید‌ه و خطرناک است و برای هر دیسکی توصیه نمی‌شود. با این حال، کوتاه بود‌ن زمان عمل و بهبودی سریع پس از آن، به‌عنوان مزیت عمل لاپاراسکوپی محسوب می‌شود.
۵- میکرودیسککتومی؛ عمل کم‌تهاجمی برای فتق دیسک کمر
میکرودیسککتومی معمولا برای برداشتـن بخشی از دیسک برآمد‌ه (فتق) انجام می‌شود. با انجام این عمل، فشار از روی ریشه عصبی برداشتـه شده و بهبودی چشمگیری در دیسک‌ها مشاهده می‌شود.
در طول عمل میکرودیسککتومی، فقط بخش کوچکی از دیسک که به ریشه عصبی فشار می‌آورد برداشتـه می‌شود. نحوه انجام این عمل به گونه‌ای است که طی آن برش‌های کوچکی در ناحیه کمر ایجاد می‌شود. این برش‌ها از طریق ابزارهایی به شکل لوله و یک دوربین کوچک انجام می‌شود تا تصویر واضحی برای جراح فراهم شود.
عمل میکرودیسککتومی به صورت سرپایی و با یک شب اقامت در بیمارستان انجام می‌شود. اکثر بیماران هم در عرض یک تا سه هفته بعد از عمل توانایی بازگشت به زندگی عادی خود را دارند.
قبل از عمل دیسک کمر نیاز به انجام چه اقداماتی است؟
همانطور که در بالا گفتیم، عمل دیسک کمر نیاز به مراقبتهای خاصی قبل و بعد از عمل دارد. برای موفقیت هر چه بیشتر در این عمل، لازم است که چند وقت قبل از جراحی نکات زیر را رعایت کنید:
- حدود ۶ ساعت قبل از عمل به توصیه پزشک چیزی نخورید یا ننوشید.
- رژیم غذایی خود را در حد متعادل نگاه دارید و به طور منظم ورزش کنید.
- قبل از عمل، فرم رضایت‌نامه را به دقت بخوانید تا از خطرات احتمالی عمل مطلع شوید.
- برای کمک به بهبودی پس از عمل و کاهش خطر عوارض، برای حفظ تناسب اندام خود تلاش کنید.
- اگر سیگار میکشید به محض اینکه متوجه شدید قرار است تحت عمل دیسک کمر قرار بگیرید، برای ترک سیگار تلاش کنید.
- چند روز یا چند هفته قبل از عمل در یک قرار ملاقات ارزیابی شرکت کنید. در طول این ملاقات پزشک معالج شما دستور انجام آزمایش‌های خون، اسکن اشعه ایکس و MRI را برای بررسی سلامت عمومی شما خواهد داد.
مراقبتهای بعد از عمل دیسک کمر شامل چه نکاتی است؟
متاسفانه برخی از افراد بعد از عمل دیسک کمر، توصیه‌های لازم را رعایت نمی‌کنند و این باعث کندی روند بهبودی آنها می‌شود. برای جلوگیری از عود دیسک و بروز عوارض احتمالی بعد از عمل، باید حتما به برخی نکات توجه کنید که در ادامه ذکر می‌کنیم:
- داروهای تجویزی را به موقع و طبق دستور پزشک مصرف کنید تا دردهای شما سریع‌تر تسکین یابند.
- در طول دوره نقاهت اولیه از محل برش کمر خود به خوبی مراقبت کنید. امکان بروز عفونت در ناحیه برش در طول فعالیت‌های محدود مثل شنا یا حمام کرد‌ن زیاد است.
- روزانه مدت مشخصی را برای تحرک و پیاده روی ملایم مشخص کنید. کم‌تحرکی و راه نرفتـن کافی باعث تضعیف عضلات و تشدید علائمی مثل درد و سفتی بعد از جراحی می‌شود.
- از انجام فعالیت بیش از حد مثل بلند کرد‌ن وسایل سنگین یا ایجاد فشار زیاد به ناحیه کمر خودداری کنید. عدم رعایت این مسئله منجر به افزایش درد یا آسیب مجدد شده و نیاز به درمان اضافی دارد.
مدت زمان استراحت بعد از عمل دیسک کمر چقدر است؟
استراحت در منزل از اصلی‌ترین ملزومات اثربخشی عمل دیسک کمر است. در صورتی که بعد از عمل به اندازه کافی استراحت نکنید، بهبودی بافت‌های متصل‌کننده شما به تعویق خواهد افتاد.
مدت زمانی که شما باید بعد از عمل استراحت کنید، بستـه به شرایط جسمی شما متفاوت است. با این حال، گفتـه می‌شود با چهار تا شش هفته استراحت بهبودی قابل ملاحظه‌ای در دیسک مشاهده می‌شود. با گذشت دو ماه از عمل، آسیب‌های دیسک به طور کلی درمان می‌شوند. بنابراین نیاز است که بعد از عمل حدود دو ماه استراحت کنید و نکات مذکور در فوق را حتما انجام دهید.
عمل دیسک کمر چقدر طول میکشد؟
در اغلب موارد، بیمار در طول جراحی دیسک کمر تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد. فلذا در طول عمل خواب خواهد بود و هیچ دردی را احساس نمی‌کند. از این رو، اضطراب و نگرانی ناشی از مدت زمان عمل و طولانی شد‌ن جراحی امری بیهوده است.
اغلب پزشکان مدت زمان عمل دیسک کمر را حدود یک ساعت و بیشتر پیش‌بینی می‌کنند. با این حال، بستـه به پیچیدگی عمل و شرایط بیمار ممکن است مدت زمان بیشتری را زیر تیغ جراحی باشید.
آیا عمل دیسک کمر خطرناک است؟
عموما عمل دیسک کمر با میزان موفقیت بالایی همراه است. آمارها حاکی از آن است که حدود ۸۰% از بیماران، عمل موفقیت‌آمیزی را پشت سر می‌گذارند. با این حال، مدت زمان بهبودی بیمارانی که با عمل جراحی درمان شده‌اند، بیشتر از افرادی است که درمان‌های غیرجراحی را انجام داده‌اند.
درمیان تمامی جراحی‌های دیسک کمر، میکرودیسککتومی کمخطرترین نوع جراحی در نظر گرفتـه می‌شود. البته، حدود ۱۰% از بیمارانی که میکرودیسککتومی انجام داده‌اند، بعدها شاهد عود فتق دیسک خود بوده‌اند.
عوارض عمل دیسک کمر در جوانی چیست؟
متاسفانه عمل دیسک کمر به خودی خود عوارض زیادی دارد و میزان بروز این خطرات در جوانان بیشتر است. دلیل این امر شاید کم‌سن بود‌ن آنها و عدم توجه کافی به توصیه‌های پزشک در مورد مراقبتهای قبل و بعد از عمل باشد. به علاوه مطالعات نشان می‌دهند که میزان بروز عوارض عمل دیسک کمر در افراد مبتلا به دیابت، بیشتر از سایر افراد است.
در حالت معمول، جراحی دیسک کمر با عوارض زیر همراه است:
- بی‌حسی و سوزن‌سوزن شد‌ن کمر
- حالت تهوع تا بعد از ۲۴ ساعت از عمل
- آسیب‌های عصبی مضاعف در کمر و پاها
- مشکلات مجاری ادراری از جمله تکرر ادرار
- آمبولی ریه در پی لختگی خون در رگ‌های ریوی
- عفونت در ناحیه زخم در صورت عدم ضد عفونی کرد‌ن
- مشکلات گوارشی همچون یبوست و بی‌اختیاری در اجابت مزاج
- سردرد متوالی به علت نشت مایع مغزی نخاعی به سایر بخش‌های بدن
- عود بیماری در ۵ تا ۱۵ درصد از جوانان به علت جنب‌وجوش و عدم رعایت مراقبتهای بعد از عمل
عمل دیسک کمر با لیزر برای چه نوع دیسک‌هایی مناسب است؟
دیسک‌های خفیف و کوچکی که دچار مشکلات جزئی شده‌اند، اغلب با عمل لیزر بهبود می‌یابند و نیاز به پلاتین یا برش ندارند. در واقع لیزر نور تقویت‌شده‌ای است که در عصر حاضر برای اهداف درمانی زیادی استفاده می‌شود. برخی آسیب‌های دیسک کمر نیز با این روش قابل درمان هستند که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
- درد سیاتیک
- برآمدگی دیسک
- پارگی دیسک کمر
طول دوره درمان عمل دیسک کمر با لیزر، بسیار کمتر از جراحی با پلاتین است. به طوریکه پس از انجام عمل، بیمار فورا به منزل بازگشتـه و با یک روز ماند‌ن در رختخواب بهبود می‌یابد.
عمل دیسک کمر با پلاتین در چه مواردی ضرورت دارد؟
از آنجائیکه پلاتین موادی از جنس تیتانیوم است و مقاومت بالایی دارد، در برخی از عمل های دیسک کمر از آن استفاده می‌شود. در شرایطی که نیاز به مقاوم‌سازی نقاطی از ستون فقرات باشد، عمل دیسک کمر با پلاتین انجام می‌شود. این نوع از جراحی برای درمان مشکلات زیر به کار می‌رود:
- شکستگی مهره‌های کمر
- کیفوز یا کجی ستون فقرات
- لغزش مهره‌های ستون فقرات
- تنگی شدید و طویل ستون فقرات
مطلب نهایی در مورد عمل جراحی دیسک کمر
عمـل دیسک کمر از سخت‌ترین و پرچالش‌ترین جراحی‌های مفصلی است که نیاز به مراقبت زیادی دارد. این عمل بستـه به نوع دیسک و علائم بیمار، به اشکال مختلفی از جمله میکرودیسککتومی، لاپاراسکوپی، دیسککتومی، لامینوکتومی و غیره انجام می‌شود. هریک از این روش‌ها مزایا و معایب خاص خود را داشتـه و با صلاحدید پزشک برای شما پیشنهاد می‌شوند.
در حالت کلی، عمل دیسک کمر با لیزر و پلاتین به دو صورت باز و بستـه قابل انجام است. دیسک‌های خفیف تا متوسط بدون نیاز به چاقو با لیزر درمان می‌شوند. در حالیکه دیسک شدید و بیرون‌زده حتما باید با برش چاقو و تحت بیهوشی انجام شود. در هرصورت شما باید مراقبتهای قبل و بعد از عمل دیسک کمر را کامل انجام دهید تا شاهد بهبودی هرچه سریع‌تر خود باشید.
[accordion title=”سوالات متداول در مورد دیسک کمر”]
[accordion-item title=”آیا دیسککتومی کمر جراحی بزرگ و خطرناکی است؟”]
در حالت کلی، زمان بهبودی میکرودیسککتومی بسیار سریع‌تر از جراحی‌های تهاجمی ستون فقرات است. اما این جراحی سختی‌های خاص خود را داشتـه و نیاز به بیهوشی دارد.
[/accordion-item]
[accordion-item title=”آیا جراحی کمر دردناک است؟”]
بله، متاسفانه بهبودی پس از جراحی ستون فقرات به طرز غیرقابل تحملی دردناک است. میزان درد معمولاً در یک تا سه روز اول بعد از عمل شدیدتر بود‌ه و به مرور کاهش می‌یابد.
[/accordion-item]
[accordion-item title=”آیا امکان عود مجدد دیسک بعد از عمل دیسککتومی وجود دارد؟”]
بله، حدود ۲۵% از افرادی که عمل دیسککتومی موفق داشتـه‌اند، بعدها دچار فتق دیسک عودکننده شده‌اند.
[/accordion-item]
[/accordion]
