حساسیت فصلی از جمله آلرژی های رایج در بین تمام سنین است که در فصول مختلف سال اتفاق می‌افتد. اصلی‌ترین علائم حساسیت فصلی در افراد، آبریزش چشم و بینی است. با این حال علائم متفاوت دیگری نیز می‌تواند نشان از آلرژی و حساسیت باشد. اگرچه تحمل آلرژی کاری سخت و غیرقابل تحمل است، اما متاسفانه این عارضه هرساله گریبان‌گیر افراد می‌شود. برای درمان علائم حساسیت فصلی می‌توان از داروی گیاهی استفاده کرد یا به پزشک مراجعه کرد. البته پزشک هم به محض مشاهده علائم حساسیت فصلی، انواع داروی ضد آلرژی را تجویز خواهد نمود. با این حال توصیه ما این است که حساسیت فصلی را با مصرف داروی گیاهی درمان کنید.
در این مقاله به تفضیل در مورد علت آلرژی و حساسیت فصلی و راه‌های درمان آن بحث نموده‌ایم:
حساسیت فصلی چیست؟
آلرژی یا حساسیت فصلی (رینیت آلرژیک) معمولا در فصل خاصی از سال رخ می‌دهد و بیشتر به‌عنوان تب یونجه شناخته می‌شود. حساسیت فصلی زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن نسبت به یک آلرژن در فضای باز مانند گرده، بیش از حد واکنش نشان دهد. آلرژن‌ها عوامل آلرژی‌زایی هستند که موجب بروز واکنش آلرژیک می‌شوند.
شایع‌ترین آلرژن‌هایی که عموم افراد را درگیر می‌کنند عواملی از قبیل زیر هستند:
- گرده‌های گیاهان گرده افشانی شد‌ه با باد مانند:
- درختان
- گیاهان
- علف‌های هرز
- مواد شیمیایی و شوینده‌ها
- هوای سرد و رطوبت‌زا
- آلودگی هوا
- دود ناشی از سوزاند‌ن چوب و بخار
- گرد و خاک
- پوست حیوانات
- بزاق گربه
- کپک
به هنگام تماس بدن با هر یک از آلرژن‌های فوق، ماده‌ای به نام هیستامین در بدن آزاد شد‌ه و در خون جریان می‌یابد. این ماده غشا‌های مخاطی سینوس‌ها، بینی، گلو، چشم‌ها و سقف دهان را تحت تاثیر قرار داد‌ه و موجب علائمی همچون آبریزش بینی و چشم می‌شود.
البته لازم به ذکر است که گرده‌های گیاهان گرده‌افشانی‌شده با حشرات به‌قدری سنگین هستند که نمی‌توانند برای مدت طولانی در هوا باقی بمانند. بنابراین کمتر موجب ایجاد واکنش‌های آلرژیک می‌شوند.
بیشتر بخوانید: شایع‌ترین بیماری های پوستی که بد نیست با آنها آشنا شوید?
حساسیت فصلی در کدام فصل سال بیشتر ظاهر می‌شود؟
در حالت کلی امکان بروز آلرژی یا حساسیت فصلی در هر فصلی از سال وجود دارد. با این حال در فصل تابستان، میزان کشت و برداشت محصولات گیاهی بیشتر است. لذا حساسیت‌های فصلی بیشتر در این فصل سال دید‌ه می‌شوند. بالعکس میزان بروز آلرژی‌های فصلی در فصل زمستان کمتر است. البته گیاهان مختلف گرده‌های مربوطه خود را در زمان‌های مختلفی از سال منتشر می‌کنند. بنابراین بستـه به محرک‌های آلرژی و محل زندگی شما، امکان دارد آلرژی در تمامی فصول سال بروز کند.
بیشتر بخوانید: گیاهان دارویی اعجاب انگیز
حساسیت فصلی بهار
درختان اصلی‌ترین عامل آلرژن برای ایجاد اکثر حساسیت های فصلی در فصل بهار هستند. انواع درختان مختلفی از قبیل سدر، توسکا، شاه بلوط اسب، بید و صنوبر جزء بدترین آلرژن‌ها هستند که موجب بروز آلرژی در افراد می‌شوند. لذا افرادی که در مناطق دارای این درختان زندگی می‌کنند، بیشتر دچار حساسیت در فصل بهار خواهند شد.
حساسیت فصلی تابستان
تب یونجه از رایج‌ترین حساسیت های فصلی است که به هنگام برداشت یونجه یعنی در ماه‌های تابستان اتفاق می‌افتد. از دیگر آلرژن‌های محرک در فصل تابستان می‌توان به علف تیموتی و علف‌های هرز اشاره کرد. طبق اعلام بنیاد آسم و آلرژی آمریکا، علف‌ها شایع‌ترین محرک برای افراد مبتلا به تب یونجه هستند.
حساسیت فصلی پاییز
پاییز فصل رویش گیاه ابروسیا است که بیش از ۴۰ گونه مختلف از آن در سراسر جهان وجود دارد. آنها گیاهان مهاجم و غیرکنترلی هستند که گرده‌هایشان به شدت آلرژن است و موجب بروز حساسیت شدید در افراد می‌شود. سایر گیاهانی که گرده خود را در پاییز می‌ریزند شامل موارد زیر هستند:
- گزنه
- برنجاسف
- ترشک
- چنار
حساسیت فصلی زمستان
در زمستان، بیشتر آلرژن‌ها به خواب می‌روند و در نتیجه، هوای سرد باعث تسکین بسیاری از افراد مبتلا به تب یونجه می‌شود. همچنین اکثر افراد در فصل زمستان بیشتر اوقات را در داخل خانه سپری می‌کنند. از این رو میزان بروز حساسیت فصلی در زمستان کمتر است. البته افراد مستعد آلرژی‌های فصلی احتمالا به آلرژن‌های داخلی مانند کپک، شوره حیوانات خانگی، گرد و غبار یا سوسک‌ها نیز واکنش نشان می‌دهند.
حساسیت فصلی چه علائمی دارد؟
همانطور که گفتیم اصلی‌ترین نشانه آلرژی فصلی در گوش، بینی و گلو مشاهده می‌شود. با این حال حساسیت فصلی در افراد مختلف با علائم متفاوتی ظاهر می‌شود که رایج‌ترین آنها عبارتند از:
- سرفه
- عطسه
- سردرد
- تنگی نفس
- گرفتگی گوش
- خس خس سینه
- آبریزش یا گرفتگی بینی
- خارش چشم و آبریزی آن
- خارش سینوس‌ها، گلو یا کانال‌های گوش
درمان حساسیت فصلی با چه روش‌هایی آسان است؟
بهترین راه مدیریت حساسیت‌های فصلی، دوری از مواد آلرژی‌زا و جلوگیری از بروز آلرژی است. البته درمان حساسیت های فصلی با داروی گیاهی یا تجویزی پزشک نیز ممکن است.
انواع داروی تسکین دهنده حساسیت فصلی، عبارت است از:
- داروهای ضداحتقان و آنتی هیستامین‌های بدون نسخه مانند ستیریزین
- داروهای ترکیبی حاوی استامینوفن، دیفن هیدرامین و فنیل افرین
- داروهای تجویزی، مانند اسپری‌های بینی استروئیدی
توجه داشتـه باشید که برخی از داروهای آلرژی احتمالا عوارض جانبی ناخواسته‌ای مانند خواب‌آلودگی و سرگیجه را در پی خواهند داشت. البته در موارد شدید، پزشک ممکن است تزریق واکسن‌های ضد آلرژی را نیز توصیه کند. آنها نوعی ایمونوتراپی هستند که سیستم ایمنی بدن شما را نسبت به آلرژن‌ها مقاوم کرد‌ه یا حساسیت‌زدایی می‌کنند.
توصیه می‌کنیم برای جلوگیری از آلرژن‌های فصلی اقدامات لازم را انجام دهید. به عنوان مثال، به جای پنکه‌های سقفی، از یک تهویه مطبوع با فیلتر مناسب برای خنک‌سازی خانه خود در تابستان استفاده کنید. شبکه آب و هوای محلی خود را برای پیش‌بینی گرده‌ها بررسی کنید. سعی کنید زمانی که تعداد گرده‌ها زیاد است در داخل خانه بمانید. به هنگام خروج اضطراری در هوای بادی یا آلوگی شدید نیز سعی کنید همواره از ماسک استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: قرص برای آبریزش بینی؛ قطع فوری آبریزش بینی با این داروها
داروی حساسیت فصلی چه تاثیری در درمان آلرژی دارد؟
بسیاری از حساسیت های فصلی با علائم خفیف، با مصرف داروهای بدون نسخه درمان می‌شوند. با این حال، برخی از حساسیت‌های شدید با مصرف قرص و اسپری‌های بینی هم بهبود نمی‌یابند.
آنتی هیستامین‌ها و کورتیکواستروئیدها موثرترین دارو برای حساسیت فصلی هستند. آنها با اثرات بالقوه خود مواد شیمیایی ایجاد شد‌ه توسط سیستم ایمنی بدن را مسدود می‌کنند. این دسته از داروها در صورتی که طبق دستور پزشک و در زمان دقیق مصرف شوند، حداکثر تا یک هفته بعد حساسیت را درمان می‌کنند.
قوی‌ترین قرص ضد حساسیت فصلی چیست؟
بهترین داروهای موثر در درمان آلرژی فصلی که اثربخشی بالایی نسبت به بقیه داروها دارند، عبارتند از:
- ستیریزین: معروف‌ترین آنتی هیستامینی است که اکثر افراد آن را بدون نسخه هم تهیه و مصرف می‌کنند. معمولا پزشک توصیه به مصرف یک عدد از این قرص در طول روز می‌کند.
- قرص فکسوفنادین: یک آنتی هیستامین قوی جهت رفع آبریزش بینی و چشم، عطسه و خارش گلو است. این قرص اثربخشی بسیار سریعی داشتـه و تقریباً تا ۲۴ ساعت بعد از مصرف تاثیر آن ماندگار است.
- قرص لووستریزین: از دیگر داروهای مناسب برای درمان حساسیت فصلی است که تاثیر بسزایی در رفع آلرژی به حیوانات دارد. این قرص برای بزرگسالان و کودکان ۶ سال به بالا قابل استفاده است.
- بنادریل یا دیفن هیدرامین: بنادریل (دیفن هیدرامین) از جمله داروهای بدون نسخه و آنتی هیستامین قوی است. این دارو به تسکین علائم تب یونجه، خارش پوست به دلیل نیش حشرات، کهیر و غیره کمک می‌کند. این دارو اثر خواب‌آور داشتـه و باید در شرایط حساس مصرف نشود.
درمان حساسیت فصلی در طب سنتی با چه مواردی امکان‌پذیر است؟
در برخی از موارد، مصرف برخی دمنوش‌ها و گیاهان دارویی به مراتب تاثیر بیشتری نسبت به سایر داروهای ضد حساسیت دارد. مهم‌ترین دمنوش‌های گیاهی موثر در بهبود آلرژی فصلی عبارت است از:
- بنفشه
- عناب
- گل نسترن
- آلبالو
- خرفه
چگونه از ابتلا به حساسیت‌های فصلی جلوگیری کنیم؟
در حالت کلی حذف آلرژن‌های داخلی، راحت‌تر از گرده‌های محیط خارجی است. با رعایت نکات زیر به‌سادگی می‌توانید از شر محرک‌های آلرژی‌زای درونی خلاص شوید:
- رختخواب خود را حداقل هفته‌ای یکبار در آب بسیار داغ بشویید.
- ملافه‌ها و روبالشی‌های خود را با روکش‌های ضد حساسیت بپوشانید و آنها را زود به زود عوض کنید.
- فرش و اثاثیه‌های داخلی را تند تند گردگیری کنید.
- اسباب بازی‌های بلااستفاده را از اتاق خواب فرزندان خود جمع کنید.
- نشتی آب را برطرف کنید و از جمع شد‌ن آب در یک فضای خاص که محرک رشد کپک و آفات است، جلوگیری نمایید.
- سطوح کپک زد‌ه را تمیز کنید و به نظافت منزل اهمیت بیشتری دهید.
- برای کاهش رطوبت اضافی در منزل، از رطوبت‌گیر استفاده کنید.
سخن پایانی
حساسیت فصلی یا آلرژی، ناشی از برخورد افراد با عوامل محرک و آلرژن است. در تمامی فصول سال امکان بروز حساسیت‌های فصلی وجود دارد، با این حال شیوع این عارضه در فصل تابستان بیشتر است. افراد مستعد آلرژی فصلی، همه ساله در فصل مشخصی دچار این عارضه می‌شوند. لذا بهتر است از تماس با آلرژن‌های محرک خودداری نمایید. در صورت تشدید علائم حساسیت، با مصرف داروی گیاهی یا انواع قرص‌های تجویزی پزشک درمان خواهید شد.
