گیاهان دارویی بسیار متعددی در جهان وجود دارد که هریک از خواص ارزشمندی برخوردار هستند. افرادی که به درمان با داروهای پزشکی متمایل نیستند، اغلب به گیاهان دارویی روی می‌آورند. از این رو داروهای گیاهی جایگاه ویژه‌ای در طب سنتی دارند. به‌طوریکه در عصر جدید گیاهان دارویی نیز هم‌گام با داروهای پزشکی در علم طب توسط پزشکان معرفی و استفاده می‌شود. مشکلات روحی و جسمی بسیاری از جمله افسردگی، با گیاهان دارویی درمان می‌شوند. لذا از خواص بی‌نظیر گیاهان دارویی در علم پزشکی نباید غافل بود.
در مطلب زیر به معرفی گیاهان دارویی قدرتمند و دارای خواص شگفت‌انگیز می‌پردازیم:
گیاهان دارویی پرکاربرد و شناخت آنها
گیاهان از برترین موجودات آفرینش هستند که علاوه بر زیبایی های طبیعی، دارای خواص دارویی و مفید برای سلامتی نیز هستند. با مطالعه تاریخچه داروهای گیاهی پی به این بردیم که آنها توانایی التیام‌بخشی به دردهای گوناگون را دارند. به‌علاوه سلامت جسمی، روحی و روانی را نیز تقویت می‌کنند. مطالعات انجام شـده در اوایل قرن ۲۱ نشان داد که ۱۱% از ۲۵۲ داروی گیاهی مورد تایید سازمان بهداشت جهانی، جزء گیاهان گلدار دارویی معرفی می‌شوند. به‌طوریکه داروهایی آرامبخشی مانند کدئین و مورفین نیز حاوی ترکیبات گیاهی می‌باشند.
در اکثر مواقع گیاهان دارویی در کنار سایر مراحل درمانی مصرف می‌شوند و راه‌حلی کاملی برای رفع بیماری نیستند. ضمن اینکه برخی از آنها دارای خطرات و عوارض جانبی مشابه داروهای تولیدی هستند و نباید به طور خودسرانه مصرف شوند.
در حالت کلی مصرف اکثر گیاهان دارویی و دمنوش‌ها راه‌حلی بی‌ضرر برای بهبود سلامت بدن معرفی شـده است. با مطالعه تاریخچه گیاهان، به راحتی می‌توان با نحوه اثربخشی هر گیاه و خواص دارویی بالقوه آن آشنا شد. بنابراین توصیه ما این است که قبل از مصرف هر داروی گیاهی، با یک وب‌گردی کوتاه از فواید و مضرات آن گیاه مطلع شوید.
به یاد داشتـه باشید که نوزادان و کودکان و زنان باردار و شیرده جزء افراد آسیبپذیر و در معرض خطر هستند. بنابراین از مصرف خوسرانه گیاهان دارویی برای آنها به‌شدت بپرهیزید.
بیشتر بخوانید: گیاه خواری؛ مزایا و معایب آن
مهم‌ترین گیاهان دارویی دارای خواص بالا
دانشمندان با انجام مطالعات فراوان روی گیاهان و بررسی خاصیت دارویی آنها به حقایقی دست یافتـه‌اند که در ادامه آنها را به اشتراک می‌گذاریم. آنها لیست جامعی از گیاهان دارویی با کیفیت و دارای ارزش غذایی بالا را تهیه کرده‌اند که شامل موارد زیر است:
گیاهان دارویی مورد استفاده در آشپزی
۱- سیر
خواص دارویی سیر در سراسر جهان شناختــه شـده است و در آشپزی کاربرد زیادی دارد. از مهم‌ترین خواص سیر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ضد میکروب
- ضد التهاب
- ضد سرطان
- محافظت از قلب
- کاهش کلسترول و فشار خون
در حالت کلی سازمان غذا و دارو (FDA) سیر را بی‌خطر می‌داند. با این حال این ماده غذایی می‌تواند خطر خونریزی را افزایش دهد و نباید با وارفارین، (رقیق‌کننده خون) استفاده شود. به همین جهت از مصرف مقادیر بالای آن قبل از عمل‌های دندانپزشکی یا جراحی ممانعت کنید.
۲- بذر کتان
دانه کتان که به صورت روغن نیز موجود است، یکی از انتخاب‌های مطمئن در میان مکمل‌های غذایی گیاهی است. دانه کتان امروزه به دلیل فعالیت آنتی اکسیدانی و فواید ضد التهابی آن، بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. بسیاری از مردم دانه کتان را به بلغور جو دوسر و اسموتی‌ها اضافه و به شکل قرص، روغن و آرد نیز مصرف می‌کنند.
برای استفاده آسان از بذر کتان می‌توانید دانه‌های آسیاب شـده آن را روی غلات یا سالاد بپاشید. همچنین در غلات داغ، انواع خورشت‌ها، نان‌های خانگی یا اسموتی‌ها نیز آنها را اضافه کنید. دانه کتان می‌تواند در موارد زیر مفید باشد:
- التهاب
- گرگرفتگی
- کاهش چاقی
- تنظیم فشار خون
- پیشگیری از سرطان روده بزرگ
۳- زنجبیل
زنجبیل بیشتر به عنوان گیاهی برای تسکین حالت تهوع شناخته می‌شود. مطالعات حاکی از آن است که با مصرف زنجبیل، حالت تهوع ناشی از بارداری و شیمی درمانی نیز تسکین می‌یابد. همچنین به‌عنوان یک عامل ضد سرطان با اثرات ضد التهابی و آنتی اکسیدانی قوی شناختـه می‌شود.
عوارض جانبی این گیاه شامل نفخ، گاز معده، سوزش سر دل و حالت تهوع در افراد خاص است.
۴- زردچوبه
زردچوبه که منشا آن کشور هند است، خواص ضد سرطانی دارد و از جهش‌های DNA جلوگیری می‌کند. این گیاه یک ضد التهاب قوی است که افراد مبتلا به آرتریت نیز از آن به صورت موضعی استفاده می‌کنند. حدود ۴۰۰۰ سال است که در سرتاسر جهان این ادویه معطر در پخت و پز بسیار استفاده می‌شود.
زردچوبه می‌تواند برای موارد زیر نیز مفید واقع شود:
- توقف جهش DNA
- پیشگیری از سرطان
- چندین بیماری پوستی
- درد ناشی از بیماری‌های التهابی، مانند آرتریت
بیشتر بخوانید: خواص قهوه برای زنان و مردان + مضرات احتمالی قهوه
گیاهان دارویی مناسب برای مصارف متفرقه
۱- بابونه
گل بابونه که در اصطلاح یک گیاه همه‌کاره نامیـده می‌شود، تسکین‌دهنده اضطراب و آرامش است. این گیاه برای بهبود زخم و کاهش التهاب یا تورم نیز کاربرد دارد. معمولا این گیاه را به شکل چای و دمنوش یا کمپرس استفاده می‌کنند. امکان دارد استفاده از گیاه بابونه منجر به افزایش خواب‌آلودگی ناشی از داروها شود. همچنین امکان تداخل این گیاه با برخی داروها نیز وجود دارد.
بابونه برای درمان تحریکات پوستی ناشی از درمان‌های سرطان با تشعشع نیز موثر است. این گیاه به شکل کپسول برای کنترل استفراغ در طول شیمی درمانی نیز استفاده می‌شود.
گیاه بابونه در درمان بیماری‌های زیر موثر است:
- اضطراب
- استرس
- بی‌خوابی
- سرطان
۲- اکیناسه (سرخارگل)
اکیناسه گل‌های مخروطی زیبا و بنفش است که در باغچه‌ها به صورت پراکنـده دیـده می‌شود. این شکوفه ها از سالیان دراز به عنوان دارو به شکل چای، آب میوه و عصاره استفاده می‌شود. در اصل گیاه اکیناسه در پیشگیری یا کوتاه نمـودن دوره سرماخوردگی موثر است. این گیاه نسبتاً بی‌خطر، در درمان عفونت‌های تنفسی و سرماخوردگی مفید واقع می‌شود.
در حالت کلی گیاه اکیناسه برای بهبود بیماری‌های زیر مفید است:
- آنفولانزا
- برونشیت
- التیام زخم
- سرماخوردگی
- عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی
۳- جینکو
عصاره برگ جینکو برای درمان انواع بیماری‌ها مانند آسم، برونشیت، خستگی و وزوز گوش استفاده می‌شود. همچنین برای بهبود حافظه و جلوگیری از زوال عقل و سایر اختلالات مغزی نیز کاربرد دارد. توجه داشتـه باشید که فقط از عصاره برگ‌های این گیاه استفاده کنید. زیرا دانه‌های آن حاوی سمی است که منجر به تشنج و در مقادیر زیاد مرگ می‌شود. از عوارض جانبی این گیاه می‌توان به سردرد، ناراحتی معده، سرگیجه و واکنش آلرژیک اشاره کرد.
برخی از اطلاعات نشان می‌دهند که گیاه جینکو خطر خونریزی را افزایش می‌دهد. بنابراین از استفاده این نوع از گیاهان دارویی همزمان با داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، ضد انعقاد خون، ضدتشنج یا ضد افسردگی سه حلقه‌ای بپرهیزید.
جالب است بدانید که درخت جینکو یک فسیل زنده محسوب می‌شود و فسیل‌های آن به ۲۷۰ میلیون سال پیش می‌رسد. درختان جینکو می‌توانند تا ۳۰۰۰ سال عمر کنند.
از جمله خواص گیاه جینکو به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
- التهاب
- دیابت
- اضطراب
- افسردگی
- زوال عقل
- بیماری آلزایمر
- سلامت چشم
- بهبود استخوان
بیشتر بخوانید: افسردگی؛ از تشخیص تا درمان
۵- روغن گل مغربی
گل مغربی زرد علائم PMS و بیماری‌های پوستی مانند اگزما را کاهش می‌دهد. مطالعات عدیدی خواص ضد التهابی روغن گل مغربی را تائید و آن را جزء بهترین گیاهان دارویی جهان معرفی کرده‌اند. این داروی گیاهی به درمان بیماری‌هایی مانند درماتیت آتوپیک و نوروپاتی دیابتی نیز کمک می‌کند.
حقیقت جالب این است که گل‌های مغربی را گل ماه نیز می‌نامند؛ زیرا با شروع غروب خورشید شکوفا می‌شوند. از فواید روغن گل مغربی می‌توان به بهبود بیماری‌های زیر اشاره کرد:
- PMS
- PCOS
- التهاب
- یائسگی
- درد سینه
- فشار خون
- نوروپاتی دیابتی
- اسکلروز چندگانه
- شرایط پوستی خفیف
۶- روغن درخت چای
درخت چای که بومی استرالیا است، روغنی تولید می‌کند که در رفع بیماری‌های پوستی از جمله آکنه خفیف و شوره سر مفید است. امروزه در اکثر محصولات مراقبتی پوست و کرم‍‌ها از روغن درخت چای استفاده می‌شود. به یاد داشتـه بشید که روغن درخت چای در صورت مصرف خوراکی سمی است و اصلا توصیه نمی‌شود.
روغن درخت چای خواص ارزشمندی در جهت بهبود مشکلات زیر دارد:
- جوش صورت
- شوره سر
- نیش حشرات
- پای ورزشکار
۷- عصاره هسته انگور
مطالعات نشان می‌دهند که مصرف منظم عصاره هسته انگور اثرات ضد سرطانی و رشد سلول‌های سرطانی را متوقف می‌کند. این گیاه مزایای سلامتی قوی بسیاری دارد که کاهش کلسترول LDL (بد) و کاهش علائم گردش خون ضعیف در وریدهای پا از جمله آنها است. این گیاه در بهبود فشار خون نیز موثر واقع می‌شود، اما ممکن است جذب آهن را کاهش دهد.
۸- اسطوخودوس
اسطوخودوس گل بنفش معطری است که خواص ضد اضطراب آن در جهان شناختـه شـده است. بنابراین جزء گیاهان دارویی ضد افسردگی نیز معرفی می‌شود. مطالعات انجام‌شده نشان دادند که گیاه اسطوخودوس به طور مستقیم بر خلق و خو و عملکرد شناختی نیز تأثیر می‌گذارد. اخیراً کشف شـده است که اسطوخودوس فواید ضد التهابی نیز دارد.
از فواید اسطوخودوس می‌توان به بهبود مشکلات زیر اشاره کرد:
- فشار
- اضطراب
- میگرن
- فشار خون
جمع‌بندی
امروزه اغلب افراد با مصرف غذاهای مضر و آمـاده و شناخت مضرات آنها به استفاده از گیاهان دارویی روی آورده‌اند. داروهای گیاهی به طرز مختلفی در انواع غذاها، دمنوش‌ها، سالادها و غیره استفاده می‌شوند. خواص دارویی و آرامش‌‌بخش برخی از گیاهان به قدری چشمگیر است که پزشکان بعضا آنها را برای درمان افسردگی نیز تجویز می‌کنند. افسردگی و اضطراب در اغلب جوانان به طور موقت دیـده می‌شود، لذا با مصرف گیاهان دارویی می‌توانید آنها را تا حدی درمان کنید. توصیه می‌کنیم در حد امکان از مصرف خودسرانه گیاهان دارویی بپرهیزید. در صورت تمایل به استفاده آنها در آشپزی نیز با پزشک مشورت نمایید و از صفحات مجازی برای مطالعه فواید و مضرات آنها کمک بگیرید.
