درمان تشنج در خواب اگرچه به شکل قطعی و در زمانی اندک امکان‌پذیر نیست، اما تا حدودی قابل کنترل است. پزشکان عصر حاصر به کمک جدیدترین راه‌های درمان تشنج، قادر به پیشگیری از تشدید و مدیریت این عارضه شده‌اند. بزرگسالان به علت قدرت جسمی و تحمل‌پذیری بالای خود، بهتر از کودکان به راهکارهای پیش رو برای درمان تشنج تن می‌دهند. در نتیجه امکان درمان قطعی تشنج در بزرگسالان حتی در حالت خواب بیشتر است.
بیشتر بخوانید: تشـنج چیست و با چه علائمی ظاهر می‌شود؟
در این مقاله با جدیدترین راه‌های درمان قطعی تشنج و روش‌های پیشگیری از بروز مجدد آن آشنا خواهید شد:
تشنج چیست و چگونه تشخیص داد‌ه می‌شود؟
زمانیکه مغز انسان دچار اختلالات غیرمنتظره و شوک‌های الکتریکی می‌شود، در اصطلاح تشنج رخ می‌دهد. این عارضه با علائم بسیار گوناگونی ظاهر می‌شود که عدم هوشیاری و ادراک صحیح از اصلی‌ترین نشانه‌های وقوع آن است. از آنجائیکه این بیماری در انواع مختلفی وجود دارد و علت بروز آن نیز متفاوت است، جهت تشخیص دقیق بیماری باید به پزشک مراجعه نمود.
متاسفانه تشخیص قطعی انواع تشنج‌ها نیز تا حدودی سخت است و پزشکان به‌راحتی قادر به تعیین نوع آن نیستند. به همین جهت قبل از شروع تشخیص، آزمایشات خاص و بررسی‌های لازم در این زمینه را انجام می‌دهند. برای این کار قبل از هر چیزی پزشک متخصص، سابقه پزشکی کامل بیمار و رویدادهای منتهی به تشنج را در نظر می‌گیرد. به عنوان مثال، میگرن، سردرد، اختلالات خواب و استرس روانی شدید می تواند علائمی شبیه تشـنج ایجاد کند. به کمک تست‌های آزمایشگاهی آنها از تشخیص دقیق خود اطمینان حاصل نمـوده و با خیال راحت روش‌های درمانی را ارائه می‌دهند.
آزمایشات لازم جهت تشخیص دقیق نوع تشنج شامل موارد زیر است:
- آزمایش خون برای بررسی عدم تعادل الکترولیت
- ضربه زد‌ن به ستون فقرات برای رد عفونت
- غربالگری سم‌شناسی برای آزمایش داروها یا سموم
- الکتروانسفالوگرام (EEG) برای اندازه‌گیری امواج مغزی (مشاهده امواج مغزی در طول تشنج می‌تواند به پزشک در تشخیص قطعی نوع تشنج کمک کند)
- اسکن‌های تصویربرداری مانند سی‌تی‌اسکن یا MRI جهت ارائه تصویر واضح از مغز. (این اسکن‌ها به پزشک اجازه می‌دهد تا ناهنجاری‌هایی مانند مسدود شـدن جریان خون یا تومور را ببیند)
پس از طی مراحل فوق، پزشک قادر به تشخیص دقیق نوع و علت وقوع تشنج خواهد بود. با تشخیص قطعی نوع تشنج، بهترین راه درمان پیش رو برای بیمار در نظر گرفتـه شـده و معالجه فرد شروع می‌شود.
بیشتر بخوانید: عفونت و هر آنچه که باید در مورد آن بدانید!
جدیدترین روش‌های درمان تشنج
در حالت کلی روش درمان تشنج به علت آن بستگی دارد، اما به هنگام بروز این عارضه در خواب درمان به‌موقع سخت‌تر می‌شود. با آگاهی از علت بروز تشـنج، از بروز تشنج‌های بعدی نیز جلوگیری می‌شود. از آنجائیکه اصلی‌ترین علت تشنج، بییماری صرع است، در ادامه به بررسی روش‌های درمان تشنج ناشی از صرع در بزرگسالان می‌پردازیم:
دارو درمانی
داروهای ضد صرع اغلب اولین گزینه درمانی پیش رو برای افرادی است که چندین تشنج را تجربه کرده‌اند. آنها فعالیت‌های سیگنال دهی سلول‌های مغزی خاص را مورد هدف قرار می‌دهند و به طور موثر تشنج را در ۷۰% موارد کنترل می‌کنند.
در حالت کلی انواع مختلفی از داروهای ضد صرع وجود دارد. به همین جهت ممکن است پزشک در تلاش برای یافتـن بهترین دارو برای درمان بیماری شما، داروهای مختلفی را تجویز کند.
درمان تشنج به کمک جراحی مغز
در مواردی که مصرف دارو موثر واقع نباشد، پزشکان جدیدترین گزینه‌های جراحی را برای درمان صرع و تشنج توصیه می‌کنند.
مهم‌ترین عمل‌های جراحی مناسب برای درمان صرع عبارتند از:
- لزیونکتومی
- قطع زیر پیال چندگانه
- نیمکره برداری
- کالوزوتومی
توجه داشتـه باشید که جراحی مغز برای صرع می‌تواند کیفیت زندگی را بهبود بخشد، اما خطرات و عوارضی را نیز به همراه دارد. با پزشک خود مشورت کنید تا در مورد اینکه آیا جراحی گزینه مناسبی برای شماست یا خیر مشورت کنید.
تحریک اعصاب
علاوه بر جراحی مغز، جراحان می توانند دستگاه‌های تحریک‌کننده عصبی را برای درمان صرع در بدن وارد کنند. تحریک عصب واگ شامل قرار داد‌ن الکترودها در اطراف عصب واگ در گردن و یک ژنراتور برای این الکترودها در قسمت فوقانی قفسه سینه است. سپس این دستگاه‌ها عصب را با سیگنال‌های الکتریکی تحریک می‌کنندو این کار کمک بسزایی به مدیریت تشنج می‌کند.
سیستم‌های تحریک عصبی پاسخگو نیز با تحریک مغز به مدیریت تشنج کمک می‌کنند. این گزینه‌های جراحی کمتر تهاجمی، به طور ایمن به کاهش دفعات و شدت تشنج کمک می‌کنند.
پزشکان همچنین ممکن است تحریک عمیق مغز را برای درمان تشنج پیشنهاد کنند. این کار در جایی صورت می‌گیرد که جراح الکترودها را روی تالاموس قرار می‌دهد. تالاموس بخشی از مغز است که سیگنال‌های سیستم حسی را پردازش می‌کند. وظیفه این بخش از بدن تنظیم چرخه‌های هوشیاری و خواب است.
تغییر رژیم غذایی و تاثیر آن در درمان تشنج
تغییرات رژیم غذایی ممکن است به افراد در مدیریت صرع و کاهش دفعات تشنج در طولانی مدت کمک کند. اگر داروهای ضد صرع موثر نباشند، پیروی از یک رژیم غذایی کتوژنیک، جایگزینی مناسب برای جراحی است.
تحقیقات متعددی در زمینه تاثیر رژیم غذایی در پیشگیری و درمان تشنج انجام شده است. نتایج حاصل از این مطالعات نشان می‌دهند که تغییر رژیم غذایی، پیامدهای مثبتی در مدیریت علائم تشنج دارد. با این حال، رژیم کتوژنیک و انواع آن می‌تواند محدود کننده باشد. بنابراین قبل از شروع یک رژیم غذایی جدید، به ویژه به عنوان یک روش درمانی، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
چگونه به درمان فردی که تشنج دارد کمک کنیم؟
برای جلوگیری از آسیب احتمالی، اطراف فردی را که دچار تشنج شـده است را خلوت نمایید. در صورت امکان، افراد بیمار را در کنار خود قرار دهید و برای سر آنها بالشتک ایجاد کنید. توصیه می‌شود تا قبل از رسیـدن پزشکان اورژانس، فرد بیمار را تنها نگذارید. در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر، در اسرع وقت با خدمات اورژانس محلی تماس بگیرید:
- تشنج بیش از ۵ دقیقه طول می‌کشد.
- فرد بعد از تشنج بیدار نمی‌شود.
- فرد تشنج‌های مکرری را تجربه می‌کند.
- تشنج در فرد باردار رخ می‌دهد.
- تشـنج در فردی رخ داد‌ه که قبلاً سابقه این بیماری را نداشـته است.
توصیه می‌شود به هنگام بروز تشنج در یکی از اطرافیان خود، خونسردی خود را حفظ کنید و نکات مراقبتی زیر را انجام دهید:
- بررسی کنید که آیا فرد از دستبند پزشکی استفاده می کند یا خیر.
- فرد عینک یا هر چیزی دور گردن خود دارد، در صورت امکان آن را بردارید.
- چنانچه فرد مبتلا به تشنج ایستاده است، از افتـادن یا آسیب دید‌ن وی جلوگیری نمایید.
- در صورتیکه بیمار روی زمین است، سعی کنید او را به پهلو بخوابانید تا بزاق یا استفراغ به جای نای از دهانش نشت کند.
- در صورت امکان، چیزی نرم زیر سر آنها قرار دهید.
- چیزی در دهان فرد قرار ندهید.
پس از پایان تشنج چه اقداماتی انجام دهیم؟
در صورتیکه به تازگی دچار تشنج شده‌اید و تحت درمان هستید، حتما به نکات زیر توجه نمایید:
- داروهای تجویز شـده را مصرف کنید. در صورت صلاحدید پزشک، مصرف داروهای ضد صرع را ادامه دهید.
- به طور منظم با پزشک خود در ارتباط باشید و به او بگویید که آیا عوارض جانبی داروهای خود را تجربه می‌کنید یا خیر. اگر بیماری خود را برای مدت طولانی تحت کنترل دارید، پزشک ممکن است کاهش تدریجی دوز را توصیه کند.
- از محرک‌ها اجتناب کنید؛ برخی از افراد محرک‌های خاصی را برای تشنج خود شناسایی می‌کنند. از جمله آنها می‌توان به مواردی همچون نوشـیدن الکل و کمبود خواب اشاره کرد.
- به دوستان و خانواده خود در مورد صرع و نحوه مراقبت از شما در هنگام بروز تشـنج بیشتر بیاموزید. انجام اقداماتی تز قبیل زیر برای کاهش خطر آسیب الزامی است:
-
- بالشتک زد‌ن به سر
- شل کردن لباس‌های تنگ
- چرخاندن به پهلو در صورت بروز استفراغ
سایر روش‌های کنترل صرع و تشنج عبارتند از:
- تکنیک‌های تجدید اعصاب مانند یوگا، مدیتیشن، تای چی یا تنفس عمیق را امتحان کنید.
- یک گروه حمایت از صرع پیدا کنید و به آنها بپیوندید.
- سبک زندگی خود را در حد توان تغییر دهید.
چگونه می‌توان از بروز تشنج جلوگیری کرد؟
در بسیاری از موارد، تشـنج قابل پیشگیری نیست. اما حفظ یک سبک زندگی سالم، شانس بیشتری برای کاهش خطر ابتلا به شما می‌دهد. برای جلوگیری از ابتلا به صرع و انواع تشنج‌ها، موارد زیر را در زندگی رومزه خود رعایت کنید:
- باندازه کافی بخوابید.
- رژیم غذایی متعادل داشته باشید و مایعات فراوان بنوشید.
- به طور منظم ورزش و تمرینات بدنی انجام دهید.
- در دوره‌های کاهش استرس شرکت کنید.
- مواد و نوشیدنی‌های غیرقانونی مصرف نکنید.
خلاصه
تشنج یکی از بیماری‌های عصبی سخت درمان است که در کودکان و بزرگسالان نیز اتفاق می‌افتد. در برخی از موارد تشنج در خواب و به شکل ناگهانی رخ می‌دهد، که درمان آن بسیار سخت و پیـچیده است. به دلیل اینکه تشنج در خواب به صورت ناگهانی رخ می‌دهد و کسی از اطرافیان فرد مطلع نمی‌شوند.
در اغلب مواقع بیماری زمینه‌ای خاصی منجر به بروز این عارضه می‌شود. برای درمان تشنج بزرگسالان می‌توان از جدیدترین روش‌های درمان اعم از جراحی و تحریک مغز استفاده نمود. برای درمان تشنج کودکان نیز پزشکان از روش‌های درمانی آسان‌تر استفاده می‌کنند. با این حال برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری، سبک زندگی خود را تغییر دهید و نکات مراقبتی لازم را رعایت نمایید.
