سرطان دهانه رحم یک بیماری نسبتا شایع در میان زنان است که بعضا عوارض خطیری را به همراه دارد. در اکثر موارد، عفونتهای زنانه مکرر اصلیترین علت سرطان رحم تلقی میشود. با این حال، علل و علائم سرطان رحم میتواند متغیر هم باشد.
برای آگاهی از عوامل زمینهساز سرطان دهانه رحم و راههای مقابله با این مشکل بزرگ، در ادامه این مقاله از سایت آیآرمایشاپ همراه ما باشید.
سرطان دهانه رحم چیست؟
سرطان دهانـه رحم از دسته سرطانهای عودکنندهای است که متاسفانه بعد از درمان هم امکان بروز مجدد آن وجود دارد. به طوریکه در اغلب موارد، تورمورهای سرطانی در جایی دیگر نیز رشد کرده و حتی وخیمتر از نوع اول خود میشود.
در حالت کلی، سرطان دهانه رحم به دو شکل زیر رخ میدهد:
- کارسینوم سلول سنگفرشی: شایعترین نوع از سرطان دهانـه رحم است که ۷۰% از موارد ابتلا را به خود اختصاص میدهد. مبدا رشد تومورها در این نوع از سرطان، سلولهای پوششی دهانـه رحم است.
- آدنوکارسینوم: نسبت به نوع قبلی، کمتر شایع (حدود ۲۵% موارد) است. تشخیص این نوع از سرطان دشوارتر است؛ زیرا از کانال دهانه رحم شروع میشود.
بیشتر بخوانید: سرطان سینه؛ تهاجمیترین نوع سرطان
سن ابتلا به سرطان دهانه رحم چند است؟
متاسفانه آمارها حاکی از این است که سالانه تعداد زیادی از بانوان مبتلا به سرطان رحم میشوند. با این حال، از زمان آغاز برنامه ملی غربالگری دهانه رحم در سال ۱۹۹۱ میزان بروز این سرطان به طور قابل ملاحظهای کاهش یافتـه است. در کنار آن، معرفی برنامه ملی واکسن ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) در سال ۲۰۰۷، نیز در پیشگیری از شیوع این بیماری نقش داشتـه است.
معمولا میانگین سنی افراد مبتلا به این نوع سرطان، ۴۹ سال است. با این همه، گفتـهمیشود دختران زیر ۱۶ سالی که ازدواج کرده یا رابطه جنسی برقرار میکنند، بیشتر در معرض خطر سرطان دهانـه رحم هستند.
برخلاف سرطان رحم که در سنین بالاتر از ۵۰ سال بروز میکند، سرطان دهانه رحم از ۲۵ سالگی شروع میشود.
سرطان دهانه رحم چگونه به وجود می آید؟
سرطان دهانه رحم به هنگام رشد سلولهای غیرطبیعی در پوشش دهانه رحم ایجاد میشود. به طوریکه تومورهای سرطانی به محض شکلگیری در دهانـه رحم، شروع به رشد و پخش به بافتهای اطراف میشود. این نوع از تومورها، قابلیت عود داشتـه و در تنه رحم و یا اندامهای لگنی مجاور نیز انتشار مییابند.
علائم اصلی سرطان دهانه رحم چیست؟
در اکثر موارد، سرطان دهانه رحم بدون علائم خاصی بروز میکند. به طوریکه اکثر زنان از وجود سلولهای سرطانی در دهانـه رحم خود مطلع نیستند. تغییرات پیش سرطانی در سلولهای دهانـه رحم نیز به ندرت باعث ایجاد علائم اصلی میشود. اگر تغییرات اولیه سلولی منجر به سرطان دهانـه رحم شود، علائم شایعی از قبیل زیر در فرد ظاهر میشود:
- درد لگن
- درد در هنگام مقاربت
- ترشحات و خونریزیهای واژینال غیرعادی
البته وجود هر سلول غیرعادی نشانه ابتلا به سرطان دهانـه رحم نیست. گاها این علائم نشان از یک علت زمینهای دیگر داشتـه و با تشخیص پزشک به سادگی درمان میشوند. تنها راه برای اطلاع دقیق از وجود سلولهای غیرطبیعی در دهانـه رحم، انجام آزمایش غربالگری (پاپ اسمیر) دهانه رحم است.
علائم هشدار دهنده سرطان دهانه رحم چیست؟
اگرچه، دردها و خونریزیهای واژینال، اصلیترین علائم سرطان دهانـه رحم هستند، اما آنها همیشه هم جدی نیستند. علائم هشدار دهنده سرطان دهانـه رحم، مواردی از قبیل زیر هستند:
- خونریزی بعد از مقاربت
- خونریزی واژینال بین پریودها
- خونریزی واژن بعد از یائسگی
- خونریزی قاعدگی که طولانیتر یا شدیدتر از حد معمول است
- تغییر در ترشحات واژن مانند ترشح بیشتر یا تغیر رنگ یا بوی ترشحات به حالت غیرمعمول
علت سرطان دهانه رحم چیست؟
قریب به تمام موارد سرطان دهانـه رحم، برگرفتـه از عفونتهای زنانه مداوم هستند. البته اصلیترین علت سرطان دهانه رحم، وجود برخی از انواع پرخطر ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است. از این رو، HPV بزرگترین عامل خطر سرطان دهانـه رحم تلقی میشود.
برخی شواهد هم نشانمیدهد زنان مبتلا به HPV که مدت زیادی از قرصهای ضدبارداری استفاده کردهاند، بیشتر درمعرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.
سایر عوامل مرتبط با سرطان رحم، عبارتند از:
- سیگار کشیدن
- سیستم ایمنی ضعیف
- تززریق هورمون زنانه استروژن (DES) در دوران بارداری
سرطان دهانه رحم چگونه تشخیص داده میشود؟
در وهله ول، پزشکان انجام آزمایش پاپ اسمیر را برای تشخیص سرطان دهانـه رحم توصیه میکنند. اگر نتایج آزمایش غربالگری حاکی از وجود علائم سرطان باشد، نیاز به آزمایشات بیشتری برای ارائه به متخصص است. رایجترین آزمایشات برای تشخیص سرطان دهانه رحم عبارتند از:
کولپوسکوپی با بیوپسی
کولپوسکوپی مشخص میکند که سلولهای غیرطبیعی در کجای دهانـه رحم قرار دارند و چه شکلی هستند. در طی این آزمایش، یک اسپکولوم به واژن شما وارد میشود تا پزشک بتواند دهانـه رحم و واژن را از طریق کولپوسکوپ مشاهده کند. ابزاری که این ناحیه را بزرگ میکند، در نزدیکی فرج شما قرار میگیرد اما داخل بدن شما قرار نمیگیرد.
در صورت مشاهده هر چیز مشکوکی در آزمایش کولپوسکوپی، یک نمونه بافت (بیوپسی) از سطح دهانـه رحم نیز برای بررسی فراهم میشود.
برداشتن حلقه بزرگ ناحیه تبدیل (LLETZ) یا بیوپسی مخروطی
LLETZ رایجترین روش برای برداشتـن بافت دهانـه رحم جهت معاینه و درمان تغییرات پیش سرطانی دهانـه رحم است. در صورتی که اگر هر یک از آزمایشات، تغییرات سلولی پیش سرطانی را نشان دهد، نیاز به بیوپسی مخروطی خواهد بود. این آزمایش معمولاً تحت بیحسی موضعی انجام میشود.
سرطان دهانه رحم چگونه درمان میشود؟
در حالت کلی، نحوه درمان سرطانه رحم بستگی به مرحله بیماری دارد. بستـه به پیشرفت بیماری و شدت علائم آن، پزشک یکی از روشهای زیر را به بیمار پیشنهاد خواهد داد:
- جراحی
- شیمی درمانی
- بیوپسی مخروطی
- پرتودرمانی (رادیوتراپی)
- هیسترکتومی (برداشتن رحم با جراحی)
بستـه به نوع درمان تجویزی پزشک، تیم درمانی مختص هر بیمار متشکل از تعدادی متخصص سلامت مختلف از قبیل زیر خواهد بود:
| اعضای تیم درمان سرطان رحم | وظایف |
|---|---|
| GP (پزشک عمومی) | مراقبت از سلامت عمومی بیمار و همکاری با پزشکان متخصص |
| انکولوژیست زنان | تشخیص و درمان سرطانهای دستگاه تناسلی زنان |
| انکولوژیست پرتو | تجویز و درمان دستورات پرتودرمانی |
| انکولوژیست پزشکی | تجویز و درمان دورههای شیمی درمانی |
| متخصص تغذیه | تعیین برنامههای غذایی در دوره درمان و بهبودی |
| سایر متخصصان بهداشتی | مانند مددکاران اجتماعی، داروسازان و مشاوران |
درمان قطعی سرطان دهانه رحم امکانپذیر است؟
به طور قطع، اولین مرحله از پیشگیری و درمان سرطان دهانه رحم غربالگری دهانـه رحم است. با پیشرفت علم پزشکی در عصر حاضر متخصصین سلامت تست پاپ اسمیر را با غربالگری دهانـه رحم جایگزین کردند.
بر اساس برنامه سازمان بهداشت جهانی، اکثر زنان ۲۵ تا ۷۴ ساله بایستی هر پنج سال یک بار آزمایش پاپ اسمیر انجام دهند. در ادامه، با مشاهده موارد مشکوک در نتایج این تست، دریافت یک واکسن علیه سویههای خاص HPV ضروری خواهد بود.
چگونه از سرطان دهانه رحم جلوگیری کنیم؟
واکسن HPV در برابر انواع خاصی از HPV (که تقریباً اصلیترین عامل ایجاد همه سرطانهای دهانـه رحم است) کارساز است. از این رو، دریافت واکسن HPV برای بیشتر دختران و پسران در سنین ۱۲ تا ۱۳ سال و کمتر الزامی است. البته دریافت واکسن HPV به این معنی نیست که نباید به طور منظم آزمایشهای غربالگری سرطان دهانـه رحم را انجام دهید.
طول عمر بیمارن سرطان رحم چقدر است؟
متاسفانه پیشبینی دقیق دوره بیماری سرطان رحم برای پزشکان امکانپذیر نیست؛ زیرا دوره بیماری و درمان هر فرد متفاوت از فرد دیگری است. با این حال، پزشک بر اساس عوامل زیر مدت زمان درمان و طول عمر بیمار را معین خواهد کرد:
- سرعت رشد تومور
- نوع سرطان نتایج آزمایش
- سن، تناسب اندام و سابقه پزشکی بیمار
لازم به ذکر است که تشخیص زودهنگام سرطان دهانـه رحم در افزایش طول عمر بیمار موثر است. خوشبختانه، اکثر زنان مبتلا به سرطان دهانـه رحم در مراحل اولیه درمان میشوند.
آیا سرطان دهانه رحم مانع بارداری میشود؟
عموما مراحل درمان سرطان دهانه رحم، باردار شدن را برای بیمار دشوار یا غیرممکن میسازد. همچنین اعمال جراحی کوچک روی دهانـه رحم نیز احتمال سقط جنین را در بارداریهای بعدی افزایش میدهد. حال آنکه، جراحیهای بزرگتر رحم شامل هیسترکتومی و خارج کردن لولههای فالوپ یا تخمدانها قدرت باروری افراد را سلب میکند.
به همین جهت، توصیه میشود که در این دوره تصمیم به بارداری نگرفتـه یا قبل از اقدام برای آن با پزشک خود مشورت کنید.
آیا سرطان دهانه رحم کشنده است؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم که کشندگی و مخاطرهآمیز بودن سرطانه دهانه رحم بستگی به مرحله تشخیص بیماری در فرد دارد.
| مرحله سرطان دهانه رحم | شانس زنده مانده بیمار |
|---|---|
| مرحله یک | 80 الی 93 درصد |
| مرحله دو | 58 الی 68 درصد |
| مرحله سه | 32 الی 35 درصد |
| مرحله چهار | 15 تا 16 درصد |
لازم است بدانید که تمامی درصدهای فوق به طور میانگین اعلام شده و در همه افراد یکسان نیستند. دیده شده است که در برخی از موارد، درمان افراد مبتلا به سرطان دهانـه رحم حتی در مرحله چهار هم موفقیت آمیز بوده است.
سخن نهایی در مورد سرطان دهانه رحم
سرطان دهانـه رحم از شایعترین سرطانهای مخاطرهآمیزی است که سالانه زنان زیادی را درگیر میکند. این نوع از سرطانهای زنانه گاها بدون علائم خاص و بعضا با علائم هشدار دهندهای ظاهر میشود که نیاز به پیگیری و درمان فوری دارد.
عموما، سرطان دهانـه رحم در زنان میانسال و افراد مبتلا به عفونتهای خاص رخ میدهد. با این حال، این بیماری برگرفتـه از علل متفاوتی است که تشخیص نوع و شدت علائم آن از عهده پزشک متخصص برمیآید. هرچه زودتر نسبت به تشخیص این بیماری اقدام کنید، مراحل درمانی شما با موفقیت بیشتری روبرو خواهند بود.
