یائسگی دوره‌ای حساس در زندگی زنان است که طی آن عادت ماهانه زنان متوقف می‌شود. اصولا این برهه در سن ۴۵ الی ۵۰ سالگی رخ می‌دهد. اما برخی از زنان آن را در سن کمتر تجربه می‌کنند که به آن یائسگی زودرس می‌گویند. در اغلب موارد یائسگی زودرس به علت مشکلات ژنتیکی، هورمونی و غیره است، اما باید سریعا درمان شود. اگرچه یائسگی با علائم مختلفی بروز می‌کند، اما بی‌نظمی‌های پریود، گرگرفتگی و سفتی سینه‌ها از اصلی‌ترین علائم آن است.
اگر شما هم در این برهه حساس قرار دارید، توصیه می‌کنیم مطلب زیر را به دقت مطالعه نمایید:
یائسگی چیست؟
یائسگی بخشی طبیعی از دوران کهولت زنان است که با وقوع آن امکان پریود و بارداری از آنها سلب می‌شود. به طور معمول یائسگی در سن ۴۵ تا ۵۵ سالگی اتفاق می‌افتد. بدین صورت که علائم آن از یک سال قبل شروع شد‌ه و احتمالا تا چند سال بعد هم ادامه می‌یابد. با این حال زمانیکه تا ۱۲ ماه متوالی پریود نشوید، به اصطلاح شما یائسه شده‌اید.
یائسگی یک بیماری یا اختلال نیست، اما علائم دردناک آن باعث رنجش اکثر افراد می‌شود. این دوره در زندگی زنان اغلب مملو از تغییرات فیزیکی است. البته برخی از زنان با علائم یائسگی مشکلی ندارند، حتی به علت اتمام پریودهای دردناک یا عدم نگرانی از بارداری، احساس آرامش می‌کنند. اکثر زنان در دوران یائسگی دچار گرگرفتگی، مشکلات خواب، درد در حین رابطه جنسی، بدخلقی و تحریک‌پذیری، افسردگی یا ترکیبی از این علائم می‌شوند. با این حال شدت این علائم زیاد نبود‌ه و با اعمال تغییراتی در سبک زندگی یا مصرف داروهای مسکن بهبود می‌یابد.
دوران قبل از یائسگی چیست و چه علائمی دارد؟
در حالت کلی یائسگی به معنی گذشت ۱۲ ماه از آخرین پریود یک زن است. سال‌های منتهی به آن، زمانی که زنان تغییراتی در چرخه‌های ماهانه خود مشاهده می‌کنند، دوره پیش از یائسگی آنها است. در دوران پیش از یائسگی، تولید استروژن و پروژسترون در بدن (دو هورمون ساختـه شد‌ه توسط تخمدان‌ها) دچار تغییراتی می‌شود.
دوران پیش از یائسگی، اغلب بین سنین ۴۵ تا ۵۵ سالگی شروع می‌شود. این برهه حدود هفت سال و بعضا حتی تا ۱۴ سال نیز طول می‌کشد. البته سن دقیق یائسگی و دوران پیش از آن به عوامل بسیار زیادی مانند سبک زندگی، نژاد و قومیت افراد بستگی دارد. این دوران بر زندگی هر زنی به طور منحصر به فرد و به طرق مختلف تأثیر می‌گذارد. برای نمومه بدن شروع به استفاده متفاوت از انرژی می‌کند، سلول‌های چربی تغییر می‌کنند و زنان راحت‌تر دچار افزایش وزن می‌شوند. در برخی از موارد ممکن است تغییراتی در سلامت استخوان یا قلب آنها نیز مشاهده شود.
اگر علائمی دارید که فکر می‌کنید مربوط به یائسگی است، به یک پزشک زنان مراجعه کنید. پزشک احتمالا آزمایش خون را برای بررسی سطح هورمون محرک فولیکول (FSH) و استرادیول (E2) برای رد هر گونه دلایل دیگر، پیشنهاد می‌کند.
همانطور که پیش از این گفتیم، یائسگی واقعی تا یک سال پس از آخرین دوره پریود یک زن اتفاق نمی‌افتد. به همین دلیل اگر قصد بارداری ندارید، باید حداقل تا ۱۲ ماه کامل پس از آخرین پریود خود به جلوگیری ادامه دهید.
البته لازم است بدانید که یائسگی با هیسترکتومی یا برداشتـن تخمدان‌هایی که هورمون تولید می‌کنند، نیز اتفاق می‌افتد. به همین جهت اگر برای برداشتـن رحم یا تخمدان خود عمل جراحی انجام دهید و هورمون مصرف نکنید، بلافاصله علائم یائسگی را تجربه خواهید کرد.
علت یائسگی زودرس و روش‌های درمان آن چیست؟
زمانی که یک زن قبل از سن ۴۵ سالگی، علائم مربوط به یائسگی را مشاهده کند، در اصطلاح دچار یائسگی زودرس شد‌ه است. در حالت کلی یائسگی زودرس به علت یکی از موارد زیر اتفاق می‌افتد:
- از کار افتاد‌ن تخمدان‌ها
- توقف تولید سطوح طبیعی برخی از هورمون‌ها، به ویژه هورمون استروژن
- نارسایی زودرس تخمدان
- ناهنجاری‌های کروموزومی مانند سندرم ترنر
- بیماری‌های خود ایمنی
- برخی عفونت‌ها مانند سل، مالاریا و اوریون
اساسا یکی از اصلی‌ترین علائم یائسگی زودرس این است که پریودها به ندرت یا بدون هیچ دلیل دیگری (مانند بارداری) قطع می‌شوند. با این حال برخی از زنان ممکن است سایر علائم معمول یائسگی را نیز داشته باشند، از جمله:
- گرگرفتگی
- عرق شبانه
- خشکی واژن و ناراحتی در حین رابطه جنسی
- مشکل در خوابید‌ن
- خلق و خوی پایین یا اضطراب
- کاهش میل جنسی
- مشکلات حافظه و تمرکز
متاسفانه زنانی که یائسگی زودرس را پشت سر می‌گذارند نیز در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان و بیماری‌های قلبی عروقی هستند. این امر به دلیل کاهش سطح هورمون استروژن در آنها است.
درمان اصلی یائسگی زودرس، مصرف قرص‌های ضد بارداری، ترکیبی یا HRT برای جبران هورمون‌های از دست رفتـه است. پزشک عمومی احتمالاً به شما توصیه می‌کند حداقل تا سن یائسگی طبیعی (حدود ۵۱ سالگی) از این روش درمان استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: عفونت و هر آنچه که باید در مورد آن بدانید!
یائسگی با چه علائمی ظاهر می‌شود؟
معمولا در طول یائسـگی، زنان با کاهش سطح استروژن مواجه می‌شوند. در نتیجه شاهد علائم خفیف تا شدیدی می‌شوند که با تغییراتی در سبک زندگی قابل درمان هستند.
در حالت کلی هر گونه تغییراتی در حجم، رنگ و زمان خونریزی پریود، از اصلی‌ترین علائم بارز یائسگی است. اما برای اطمینان از اینکه مشکلی وجود ندارد، در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
- دوره‌های شما خیلی نزدیک به هم اتفاق می‌افتد
- خونریزی شدید دارید
- لکه‌بینی دارید
- دوره‌های شما بیش از یک هفته طول می‌کشد
- عادت ماهانه شما پس از عدم خونریزی بیش از یک سال، از سر گرفتـه می‌شود
البته اکثر زنان به هنگام یائسگی و دوران پیش از آن، دچار علائمی از قبیل زیر می‌شوند:
- سردرد
- تپش قلب
- تغییرات خلق و خو
- افزایش ناگهانی وزن
- کاهش میل جنسی
- سفتی عضلات و مفاصل
- از دست داد‌ن کنترل مثانه
- برافروختگی در صورت و گردن
- تعریق شدید و لرزش بدن بدنبال آن
- خشکی واژن در حین رابطه جنسی
- لکه‌های قرمز روی سینه، پشت و بازوها
- احساس ناگهانی گرما در قسمت بالایی یا تمام بدن
- گرگرفتگی (که می‌تواند سال‌ها پس از یائسـگی ادامه داشتـه باشد)
لازم به ذکر است که گرگرفتگی می‌تواند بسیار خفیف یا به اندازه کافی قوی باشد که شما را از خواب بیدار کند. با این حال بیشتر گرگرفتگی‌ها بین ۳۰ ثانیه تا ۱۰ دقیقه طول می‌کشند. آنها می‌توانند چندین بار در ساعت، چند بار در روز یا فقط یک یا دو بار در هفته رخ دهند.
برای کنترل و درمان علائم یائسـگی چه اقداماتی انجام دهیم؟
به طور قطع تمامی زنان با مشاهده علائم فوق، به دنبال راه‌هایی برای کنترل و کاهش آنها می‌گردند. یقینا اولین راه برای درمان علائم یائسـگی، مراجعه به پزشک است. اما برای مقابله با علائم شدید و خودمراقبتی، نکاتی از قبیل زیر را رعایت نمایید:
- اجتناب از کافئین
- خودداری از حمل اجسام سنگین
- دوری از شرایط استرس‌زا
- پیروی از رژیم غذایی سالم
- دریافت کافی کلسیم
- ورزش و فعالیت‌های جسمی روزمره
سخن نهایی
یائسـگی برهه‌ای حساس و یا دردناک از زندگی زنان است که به معنی توقف پریود و عدم باروری آنها می‌باشد. این دوره عموما در سن ۴۵ الی ۵۵ سالگی رخ می‌دهد. اما برخی از زنان در سنین کمتر هم دچار آن شد‌ه و به اصطلاح یائسگی زودرس را تجربه می‌کنند. در اکثر موارد مشکلات ژنتیکی و هورمونی، علت اصلی یائسگی زودرس بود‌ه و قابل درمان است. بنابراین جای هیچ گونه نگرانی نیست. اگر دچار علائمی از جمله گرگرفتگی، بی‌نظمی‌های پریودی، لکه‌بینی و غیره هستید، احتمالا در دوران یائسـگی یا پیش از آن قرار دارید. بهتر است برای مدیریت علائم این دوره، نکات خودمراقبتی لازم را اجرا کرد‌ه و بیشتر از روال عادی به سلامت جسمی خود اهمیت دهید.
