بارداری خارج از رحم نوع خطرناکی از حاملگی است که بعضا به علت مشکلاتی در رحم یا تخمدان زنان اتفاق میافتد. این رویداد ناخوشایند، اغلب موجب از دست دادن جنین میشود. در مواردی که مراحل درمانی فرد باردار در اسرع زمان شروع نشود، مرگ مادر جنین نیز حتمی خواهد بود. از این رو پزشکان به تمام زنان توصیه میکنند که دانش خود را در زمینه علت وقوع بارداری خارج از رحم افزایش دهند. همچنین با مشاهده اولین علائم بارداری خارج از رحم، سریعا در پی اقدام برای درمان باشند.
هدف ما از تهیه مقاله زیر، افزایش دانش عمومی شما هموطنان عزیز در مورد بارداری خارج از رحم و مشکلات ناشی از آن است.
بارداری خارج از رحم چیست و به چه علت اتفاق میافتد؟
بارداری خارج از رحم زمانی رخ میدهد که یک تخمک بارور شده در جایی خارج از حفره اصلی رحم رشد میکند. اساسا این نوع از حاملگی در لوله فالوپ (جایی که تخمکها را از تخمدانها به رحم میبرد) اتفاق میافتد. البته در برعضی از مواقع، حاملگی خارج از رحم در نواحی دیگر بدن مانند تخمدان، حفره شکمی یا دهانه رحم نیز رخ میدهد.
اصلیترین علت بروز بارداری خارج از رحم این است که یک تخمک بارور شده در مسیر خود به رحم گیر میکند. این عارضه اغلب به این دلیل که لوله فالوپ در اثر التهاب آسیب دیده یا بد شکل شود. البته عدم تعادل هورمونی یا رشد غیرطبیعی تخمک بارور شده نیز ممکن است در بروز این حادثه نقش داشتـه باشند.
در حالت کلی بارداری خارج از رحم به طور طبیعی ادامه نمییابد. به عبارت دیگر، تخم بارور شده در این نوع از حاملگی، قدرت زنده ماندن ندارد. به همین جهت بافت در حال رشد در صورت عدم درمان، موجب خونریزی مهلک و در نتیجه مرگ جنین میشود.
بیشتر بخوانید: مراحل بارداری هفته به هفته
علائم بارداری خارج از رحم چیست؟
برخی از زنان در ابتدا متوجه هیچ علائمی از بارداری خارج رحم نمیشوند. در حالیکه برخی دیگر از زنانی که حاملگی خارج از رحمی دارند، علائم یا نشانههای معمول اولیه بارداری را حس میکنند. این نشانهها شامل پریود نشدن، حساسیت پستانها و حالت تهوع است.
بطور کلی، خونریزی خفیف واژینال و درد لگن اصلیترین نشانه حاملگی خارج از رحم است. اگر خون از لوله فالوپ نشت کند، احتمالا درد شانه یا تمایل به اجابت مزاج را احساس خواهید کرد. با این حال، علائم دقیق شما بستگی به محل تجمع خون و اعصاب تحریکشده دارد.
البته برخی نشانههای دیگر هم وجود دارند که به طور یقین خبر از حاملگی خارج از رح میدهند. شایع ترین علائم بارداری خارج از رحم، مواردی از قبیل زیر است:
- خونریزی واژینال
- ترشحات آبکی و قهوهای رنگ
- درد در نوک سینه و پستانها
- درد در یک طرف پایین شکم
- احساس ناراحتی هنگام ادرار یا مدفوع کردن
- عقب افتادگی قاعدگی به همراه سایر علائم بارداری
لازم به ذکر است که علائم فوق لزوماً نشانهای از یک مشکل جدی نیستند. آنها گاها ناشی از مشکلات دیگری بوده و نیاز به بررسی پزشک دارند.
بیشتر بخوانید: تشخیص جنسیت جنین در اوایل بارداری؛ دختر یا پسر؟!
چه عواملی خطر حاملگی خارج از رحم را افزایش میدهند؟
اگرچه احتمال بروز حاملگی خارج از رحم در اکثر زنان وجود دارد، اما وجود برخی عوامل موجب افزایش خطر آن میشوند. مهمترین عوامل افزایشدهنده خطر حاملگی خارج از رحم عبارتند از:
- جراحی اصلاح لوله فالوپ
- سیگار کشیدن از بارداری
- التهاب یا عفونتهای مقاربتی
- مصرف دارو برای تحریک تخمکگذاری
- تجربه حاملگی خارج رحمی در گذشته
- بیماری التهابی لگن (PID) و التهاب دستگاه تناسلی زنان
- سابقه درمان ناباروری از جمله لقاح آزمایشگاهی (IVF) و (IUD)
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در حالت کلی اگر تخمک بارور شده در لوله فالوپ به رشد خود ادامه دهد، می تواند باعث پارگی لوله شود. در این صورت، احتمال خونریزی شدید در داخل شکم وجود دارد. برخی علائم اورژانسی دیگر نیز وجود دارند که با مشاهده آنها باید سریعا خود را به پزشک برسانید:
- رنگ پریدگی
- احساس بیماری
- درد کتف و شانه
- سبکی شدید سر، غش یا شوک
- درد شدید و ناگهانی شکم یا لگن همراه با خونریزی واژینال
به یاد داشتـه باشید که هر یک از علائم فوق میتواند به معنی پارگی و شکافتگی لوله فالوپ شما باشد. بنابراین هشدارهای جدی را در پی درمان سریع و بهموقع جدی بگیرید و در اسرع وقت برای جراحی ترمیم لوله فالوپ خود اقدام نمایید.
به طور معمول، پارگی لوله فالوپ خطری تهدید کننده برای زندگی است. اما در صورت اقدام سریع برای درمان آن، میتوان خطر مرگ را به طور قابل توجهی کاهش داد.
بیشتر بخوانید: ماه اول بارداری و بایدها و نبایدهای آن
حاملگی خارج از رحم چگونه درمان میشود؟
در حالت کلی بارداری خارج از رحم به یکی از دو روش زیر درمان میشود:
- دارو درمانی: در اغلب موارد پزشکان از تزریق یک داروی قوی به نام متوترکسات برای متوقف کردن رشد بارداری استفاده میکنند. این گزینه نسبت به جراحی راحتتر است، اما نیاز به بررسی سطح hCG شما در طی جلسات درمانی مختلف دارد.
- جراحی: در موارد شدید و زمانی که لوله فالوپ پارهشده یا در معرض خطر پارگی است، پزشک توصیه به جراحی خواهد کرد. جراحی لوله فالوپ معمولاً به روش لاپاراسکوپی (از طریق چندین برش کوچک به جای یک برش بزرگتر) انجام میشود. طی این جراحی پزشک بعضا کل لوله فالوپ را با تخمک داخل آن و در صورت امکان فقط تخمک را از لوله خارج میکند.
در بسیاری از موارد، نحوه درمان بارداری خارج رحمی بر اساس علائم شما و نتایج آزمایشاتی که انجام دادهاید، انتخاب میشود. متاسفانه برخی از درمانها شانس بارداری طبیعی در آینده را کاهش میدهند. با این حال بیشتر زنان هنوز هم میتوانند باردار شوند.
بیشتر بخوانید: سرطان دهانه رحم چیست و چقدر کشنده است؟!
چگونه میتوان از بروز حاملگی خارج از رحم جلوگیری کرد؟
متاسفانه هیچ راهی برای جلوگیری از حاملگی خارج از رحم وجود ندارد. با این حال میتوان با رعایت برخی نکات مراقبتی، احتمال بروز حاملگی خارج از رحم را کاهش داد. مواردی از قبیل:
- ترک سیگار
- محدود کردن تعداد شرکای جنسی
- استفاده از کاندوم در حین رابطه جنسی
نکاتی برای بارداری دیگر
اگر با وجود سابقه حاملگی خارج رحمی، در تلاش برای یک بچه دیگر هستید حتما قبل از اقدام به بارداری به نکات زیر توجه کنید:
- زمانی اقدام به بارداری کنید که شما و همسرتان احساس آمادگی جسمانی و عاطفی کامل داشتـه باشید.
- قبل از تلاش مجدد، حداقل ۲ دوره پس از درمان صبر کنید تا به خودتان فرصت بهبودی دهید.
- اگر تحت درمان با متوترکسات بودید، معمولاً توصیه میشود که حداقل ۳ ماه صبر کنید. زیرا اگر در این مدت باردار شوید، این دارو به کودک شما آسیب میرساند.
- اگر دوباره باردار شدید، در اسرع وقت به پزشک عمومی اطلاع دهید تا اسکن های اولیه انجام شود و همه چیز درست باشد.
خلاصهای از تعریف بارداری خارج از رحم و خطرات آن
بارداری خارج از رحم حادثهای ناخوشایند که برخی از زنان را درگیر خود میسازد. در پی این عارضه، تخمک بارور شده در مسیر رحم با مشکل مواجه میشود و در جایی بیرون از داخل رحم شروع به رشد میکند.
بارداری خارج از رحم اغلب به علت اختلالات لوله فالوپ، رحم و تخمدان اتفاق میافتد. به طوریکه لوله فالوپ فرد باردار پاره شده یا شکاف برمیدارد. در نتیجه جنین حاصل از این بارداری زنده نمیماند و در برخی از موارد موجب مرگ مادر نیز میشود. بنابراین توصیه میکنیم به محض مشاهده علائم بارداری خارج از رحم به پزشک متخصص زنان مراجعه نموده و در پی درمان سریع خود باشید.
