آزمایش اسپرم یا همان تجزیه و تحلیل مایع منی به منظور تشخیص قدرت باروری مردان انجام می‌شود. در عصر کنونی که متاسفانه ناباروری، یکی از مشکلات اساسی زوجین تلقی می‌شود باید سریعا اقدامات لازم برای شناسایی عوامل آن انجام شود. برای شناسایی اینکه اسپرم مردی سالم است یا خیر، آزمایش‌هایی تجویز خواهد شد. جواب آزمایش اسپرم و تفسیر آن بر عهده پزشک است، به شرطی‌که انجام تست به نحوه درست انجام گیرد. از آنجایی‌که درصد خطای آزمایش اسپرم بالاست، مردان باید آن را در شرایط مناسب و صحیح انجام دهند تا جواب تست دقیق‌تر باشد.

در این مقاله از سایت آی آر مای شاپ، با نحوه انجام آزمایش اسپرم و نحوه تفسیر جواب آن می‌پردازیم:

آزمایش اسپرم چیست و با چه هدفی صورت می‌گیرد؟

آزمایش اسپرم اولین گام اساسی برای شناخت مشکلات باروری مردان است. این آزمایش با هدف تحلیل مایع منی مردان در آزمایشگاه و اطلاع از سالم بـودن یا نبـودن اسپرم انجام می‌شود. پزشک مربوطه با بررسی جواب آزمایش، حجم و کیفیت اسپرم مرد را شناسایی خواهد کرد. برای تشخیص کیفیت اسپرم عواملی همچون تعداد اسپرم‌ها، فعالیت (تحرک) و شکل (مورفولوژی) آنها ارزیابی می‌شود. علاوه بر این با انجام آزمایش اسپرم درصد موفقیت‌ وازکتومی نیز مشخص خواهد شد.

در حالت کلی نحوه انجام آزمایش اسپرم به‌گونه‌ای است که از مایع منی مردان در آزمایشگاه نمونه می‌گیرند تا آن را زیر میکروسکوپ بررسی کنند. مایع منی به ماده‌ای گفـته می‌شود که هنگام ارگاسم (انزال) مرد در حین رابطه جنسی، از آلت تناسلی وی خارج می‌شود. این مایع شامل اسپرم و سلول‌های تناسلی مردانه است. سلول‌های تناسلی، شکل منحصر به فردی دارند و شامل بخش‌های زیر هستند:

• سر که حاوی مواد ژنتیکی (DNA) برای بارور کـردن تخمک زن است.
• پروتئین‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی که به حرکت اسپرم به سمت تخمک کمک می‌کنند.
• دمی که به آن کمک می‌کند با حرکت از دستگاه تناسلی زن به تخمک او برسد و آن را بارور کند.
• مایعاتی که امکان رسوب اسپرم به پشت واژن زن را فراهم می‌کنند. (این ناحیه نزدیک دهانه رحم و جایی است که نوزاد در آن رشد می‌کند)

بیشتر بخوانید: بیماری های مردان و شایع ترین آنها را بشناسید

چه کسانی به انجام آزمایش اسپرم دارند؟

عموما زوج‌هایی که قصد باروری دارند و با چندین اقدام متوالی موفق به بارداری نشده‌اند، نیاز به انجام تست‌هایی دارند. زنان با مراجعه به پزشک، آزمایش‌های مختلفی از جمله چکاب کامل، تست پاپ اسمیر و بررسی تخمک و تنبلی تخمدان را انجام می‌دهند. مردان نیز برای شناسایی قدرت باروری خود به انجام آزمایش اسپرم یا آنالیز مایع منی نیاز دارند. زیرا در بعضی از موارد، ناباروری به علت مشکلات اسپرم مردان است.

به‌علاوه با انجام آزمایش اسپرم درصد موفقیت وازکتومی نیز مشخص می‌شود. در روش وازکتومی لوله‌هایی که اسپرم را به مایع منی می‌رسانند، مسدود می‌کنند. اگر اسپرم در مایع منی وجود نداشتـه باشد، وازکتومی موثر خواهد بود و مرد نمی‌تواند زن را باردار کند.

نحوه انجام دقیق آزمایش اسپرم

برای انجام آزمایش آنالیز منی، به نمونه‌ای از اسپرم‌های مرد نیاز خواهد بود. به همین منظور مردان باید مقداری از مایع منی خود را به آزمایشگاه ارائه دهند. اما این کار چگونه انجام می‌گیرد؟

نمونه‌ی مناسب برای انجام آزمایش اسپرم باید تازه باشد. نمونه مایع منی باید در یک ظرف استریل و دهان گشاد قرار گیرد.

افرادی که به دلایل مذهبی قادر به خودارضایی نیستید، روش‌های دیگری برای این کار پیش روی آنها است. در این صورت مسئولین مربوطه در آزمایشگاه یک کاندوم بدون روغن‌کاری به افراد ارائه می‌دهد تا در طول مقاربت از آن استفاده کنند.

عموما تعداد اسپرم‌ها از روزی به روز دیگر متفاوت است. بنابراین احتمالا به ارائه بیش از یک نمونه با فاصله چند هفته از هم نیاز داریم.

لازم است بدانید که تجزیه و تحلیل آزمایش اسپرم، به بررسی‌ و کنترل دقیق نیاز دارد. از این رو توصیه می‌کنیم که برای انجام تست مایع منی، به مراکز آزمایشگاهی بسیار مدرن و معتبر مراجعه نمایید. آزمایشگاه‌های بزرگ و مخصوص کلینیک باروری، در تفسیر تست آزمایش منی بسیار خبره هستند.

تفسیر دقیق آزمایش اسپرم چگونه انجام می‌پذیرد؟

در حالت کلی تجزیه و تحلیل مایع منی بعد از وازکتومی، نشان می‌دهد که آیا منی حاوی اسپرم است یا خیر. نتایج این تست در حالت طبیعی مایع منی را بدون اسپرم یا حاوی تعداد بسیار کمی اسپرم غیر متحرک نشان می‌دهد. در حالت غیرعادی نیز، مایع منی  اسپرم متحرک یا تعداد زیادی اسپرم غیر متحرک دارد.

به منظور تفسیر دقیق آزمایش اسپرم و جواب دقیق آن، موارد زیر در آزمایشگاه مورد توجه قرار می‌گیرد:

• سطح pH: اینکه مایع منی بیش از حد اسیدی است که می‌تواند بر سلامت اسپرم تأثیر بگذارد.
• حجم منی: مقدار منی در نمونه (به میلی متر).
• غلظت اسپرم: تعداد اسپرم در هر میلی‌متر از مایع منی.
• قدرت سرزندگی: درصد اسپرم زنده در نمونه.
• گلبول‌های سفید: نشانه عفونت یا التهاب است.
• مورفولوژی اسپرم: اندازه و شکل اسپرم.
• تحرک اسپرم: توانایی اسپرم برای حرکت به سمت تخمک.
• زمان تبدیل به مایع: چقدر سریع مایع منی از یک ماده چسبنده به مایع تبدیل می‌شود.

نحوه آمادگی افراد برای آزمایش اسپرم

قبل از انجام آزمایش اسپرم و وازکتومی، توجه به برخی نکات الزامی است. باید توجه داشتـه باشید که قبل از انجام تست آنالیز منی، به مدت دو تا هفت روز از رابطه جنسی (آمیزش و خودارضایی) بپرهیزید. این امر به دلیل آن است که تعداد اسپرم ها در بالاترین سطح خود باشند و نتایج دقیق را ارائه دهند.

برای انجام تست مایع منی بعد از وازکتومی نیز باید به این نکته توجه کنید که بعد از وازکتومی چند بار خودارضایی مفید خواهد بود. این آزمایش معمولا پس از ۸ تا ۱۲ هفته بعد انجام وازکتومی، انجام می‌شود. برای این کار می‌توانید نمونه مایع منی را در خانه تهیه کنید و سپس آن را به آزمایشگاه تحویل دهید.

نتایج آزمایش باروری مردان

مسئولین آزمایشگاه به منظور تشخیص جواب دقیق، ویژگی‌های مایع منی را با مقادیر مورد انتظار مقایسه می‌کنند. به صورتی که مایع منی فرد مورد آزمایش باید حاوی موارد زیر باشد:

• تعداد مشخصی اسپرم.
• PH که خیلی اسیدی نباشد.
• اسپرم‌های فعال که هر کدام یک سر و دم گرد دارند.
• مایعی که در مدت زمانی کوتاه بتواند از دستگاه تناسلی زن عبور کند.

در صورتی که مایع منی فردی دارای ویژگی‌های لازم نباشد، به اصطلاح می‌گویند نتیجه غیرطبیعی در پی داشتـه است. نتایج غیرطبیعی به این معنی است که فرد مورد نظر شانس کمتری برای بارداری دارد. با این حال تجزیه و تحلیل مایع منی، تنها عامل موثر در ارزیابی ناباروری مردان نیست. برای تشخیص قطعی‌تر قدرت باروری، انجام برخی آزمایش‌ها ضروری است:

• عفونت
• تعداد کم اسپرم
• تستوسترون پایین
• اختلالات هورمونی
• عوارض جانبی داروها یا سایر مسائل پزشکی
• انسدادهایی که از ترشح اسپرم در مایع منی توسط بدن جلوگیری می‌کند

خلاصه

آزمایش اسپرم یا آنالیز مایع منی یک تست آزمایشگاهی است که تعداد، تحرک، مورفولوژی و سایر خصوصیات اسپرم را ارزیابی می‌کند. این آزمایش با هدف تشخیص قدرت باروری مردان انجام می‌شود. برای نتایج دقیق تست، لازم است که دستورالعمل‌های مورد نیاز را دنبال کنید و نمونه تمیزی را به آزمایشگاه تحویل دهید. در برخی موارد به تکرار آزمایش برای تأیید نتایج یا تعیین مراحل بعدی نیاز داریم. جواب درست آزمایش اسپرم زمانی مشخص خواهد شد که شما نمونه‌ تازه‌ای را به مسئولین آزمایشگاه ارائه کنید. بنابراین قبل از انجام تست به نکات مورد نیاز توجه کافی داشتـه باشید و آن را در آزمایشگاهی معتبر و مدرن انجام دهید.