دوران بلوغ از حساسترین برهههای زمانی نوجوانان است که با تغییرات روحی و جسمی موجب آشفتگی آنها میشود. رشد جسمی نوجوانان و ایجاد تغییرات چشمگیر در بدن آنها، احساس عجیب و ناخوشایندی به آنها میدهد. بهطوریکه در دوران بلوغ با مشاهده تغییر اندازه سینه، آلت تناسلی، بینی و جوش چرکین و درشت روی صورت خود شرمگین میشوند. رشد جسمی و تغییرات روحی نوجوانان در دوران بلوغ، باعث آسیبهای عاطفی بسیاری بهخصوص در دختران میشود. از این رو والدین باید به روحیات و خلقیات نوجوانان خود توجه کنند و آنها را با اصول بهداشتی و مراقبتی آشنا سازند.
بیشتر بخوانید: اصول بهداشت فردی که حتما باید بدانید!
متاسفانه در کشور ما، مسائل زناشویی و بلوغ بهاندازه کافی در رسانهها اطلاعرسانی نمیشود. به همین جهت دراین مقاله شما را با تغییرات جسمی دوران بلوغ و چگونگی حمایت از نوجوانان در سنین رشد آشنا میکنیم.
دوران بلوغ چیست؟
زمانی که کودکان به دوران نوجوانی قدم میگذارند، شاهد برخی تغییرات جسمی در بدن خود میشوند. رشد جسمی بدن در دوران بلوغ بیشتر از سایر سنین، به استثنای زمان نوزادی است.
تمامی انسانها اعم از مرد و زن، دورانی به نام بلوغ را سپری کردهاند. شاید میزان تغییرات روحی دختران بیشتر از پسران باشد، اما هر دو جنس دچار تغییراتی در بدن خود خواهند شد. تغییرات جسمی با توجه به بازه سنی دختران و پسران متفاوت است.
عموما دختران در سنین ۷ تا ۱۳ سالگی به بلوغ میرسند و پسران در بازه سنی ۹ تا ۱۵ سال این دوران را تجربه میکنند. البته در برخی از افراد، نشانههای بلوغ کمی زودتر یا دیرتر شروع میشود. شرایط آب و هوایی، مکان سکونت، مسائل ژنتیکی و عوامل دیگری در سن بلوغ تاثیر دارد. به همین دلیل اگر زودتر یا دیرتر از دوستان و آشنایان خود دوران بلوغ را تجربه کردید، نگران نباشید.
بیشتر بخوانید: بلوغ زودرس چیست و چگونه درمان میشود؟
مهمترین علائم بلوغ چیست؟
زمانیکه بدن به سن بلوغ میرسد، هورمون خاصی به نام GnRH در مغر ترشح میشود. این هورمون آزاد کننده گنادوتروپین و عامل اصلی شروع تغییرات بلوغ است. با رسیـدن هورمون GnRH به غده هیپوفیز (غدهای نخودی شکل که زیر مغز جای دارد)، دو هورمون بلوغ دیگر جریان خون غذه هیپوفیز ترشح میشود. این دو هورمون لوتئینیزه کننده (یا به اختصار LH) و محرک فولیکول ( FSH) هستند و در بدن هر دو جنس (پسر و دختر) وجود دارد. با این حال این هورمونها در قسمتهای مختلفی از بدن دختران و پسران تاثیر میگذارند.
در بدن پسران این هورمونها توسط خون حرکت میکنند و دستور تولید تستوسترون و اسپرم را به بیضهها میدهند. هورمون تستوسترون موجب تغییرات جسمی مردان در دوران بلوغ میشود. سلولهای اسپرم نیز برای تولید مثل مردان ضروری هستند.
هورمون FSH و LH در بدن دختران، تخمدانها (حاوی تخمکهایی که از بدو تولد وجود داشتهاند) را مورد هدف قرار میدهند. این هورمونها با تحریک تخمدانها سبب تولید هورمون دیگری به نام استروژن میشوند. استروژن همراه با FSH و LH موجب به بلوغ رسیـدن دختران و در نتیجه آمادگی آنها برای بارداری میشود. بر این اساس تمامی تغییرات فیزیکی و هورمونی بدن شما را آماده دوران بزرگسالی و توانایی تولید مثل میکنند. در صورتیکه نوجوانان و بهخصوص دختران دچار آشفتگی های روحی در دوران بلوغ شوند، جای هیچ گونه نگرانی نیست.
تغییرات جسمی دوران بلوغ
نوجوانان در آستانه سنین رشد و دوران بلوغ، دچار تغییرات جسمی بسیار سریعی میشوند. بهطوریکه سایز لباسهایشان بهسرعت عوض میشود یا چهره و اندامشان سریعا تغییر میکند. تقریبا دو تا سه سال زمان میبرد تا تمامی خصوصیات جسمی بزرگسالی در آنها شکل بگیرد. با اتمام تغییرات بلوغ، افزایش قد چشمگیری رخ میدهد. معمولا پس از گذشت دوران بلوغ، دیگر افزایش قد امکانپذیر نیست.
علاوه بر افزایش قد، تغییرات بارزی هم در وزن و چهره یا سایر اعضای بدن پدید میآید. البته دختران و پسران تغییرات بدنی متفاوتی را تجربه میکنند که در ادامه به تفضیل آنها را شرح میدهیم:
تغییرات بدنی پسران در دوران بلوغ
اصولا تغییرات دوران بلوغ در اندام و چهره پسران مشخصتر است. شانههای پهنتر و بزرگتر با عضلات حجیمتری در بدن آنها نمایان میشود. صدای آنها نیز بمتر و عمیقتر میشود. برخی از مردان در دوران بلوغ، رشد قابل توجهی نیز در سینههای خود مشاهده میکنند. رویش موهای زاید در زیربغل و نواحی شرمگاهی (آلت تناسلی) از دیگر علائم بارز دوران بلوغ است. این عارضه هر دو جنس دختر و پسر اتفاق میافتد. در ابتدا موهای زاید سبک و کم به نظر میرسد. سپس با گذشت دوران بلوغ و اصلاح موهای زاید، آنها ضخیمتر و تیرهتر میشوند. آخرین و آشکارترین عامل بلوغ در مران، رویش مو (ریش و سبیل) در صورت آنها است.
تغییرات دیگری که در پسران ظاهر میشود مواردی از قبیل طویل و گشاد شـدن آلت تناسلی و بزرگی بیضهها هستند. این تغییرات نشاندهنده این است که بدن روند طبیعی رشد خود را طی میکند.
تغییرات بدنی دختران در دوران بلوغ
اندام دختران در دوران بلوغ حالتی زنانه و منحنی میگیرد. بدین معنی که سایز باسن آنها بزرگ و خوشفرمتر، سینههایشان برجسته و نوک پستان آنها متورم میشود. گاهی دیـده میشود که یکی از سینههای دختران سریعتر از دیگری رشد میکند، اما بهزودی سایز آنها یکسان خواهد شد. با اعمال تغییرات مذکور، اغلب دختران متوجه افزایش چربی بدن میشوند و این امری طبیعی است. علاوه بر این، آنها دچار افزایش وزن نیز میشوند. تغییر شکل اندام و به هم ریختـن هورمونها اصلیترین عامل آشفتگی ذهنی دختران در دوران بلوغ است.
حدود دو تا دو سال و نیم پس از شروع رشد سینههای دختران، عادت ماهانه یا به اصطلاح دوران پریودی در آنها اتفاق میافتد. پریودی مهمترین نشانه تبدیل دختر به زن و اصلیترین رکن مورد نیاز برای مادر شـدن در آینده است.
در بدن دختران دو تخمدان و داخل هر تخمدان هزاران تخمک وجود دارد. در طول عادت ماهانه، یکی از تخمکها از تخمدان خارج شـده و با حرکت از طریق لوله فالوپ به رحم میرسد. قبل از اینکه تخمک از تخمدان آزاد شود، رحم در حال ساخت پوشش داخلی خود با خون و بافت اضافی است.
در طی دوران پریودی که عموما هفت روز در ماه اتفاق میافتد، دیواره داخلی رحم فروکش و بدن شروع به خونریزی میکند. حدود ۲ هفته پس از شروع عادت ماهانه (پریود) یک تخمک جدید آزاد میشود. رابطه جنسی مردان و زنان منجر به ورود اسپرم از بدن مردان به رحم زنان میشود. اگر اسپرمها به تخمک زن برسند و عمل لقاح انجام گیرد، بارداری اتفاق میافتد. در نتیجه خون و بافت اضافی دیواره پوششی رحم به حفظ سلامت و محافظت جنین در حین رشد کمک میکند. در غیر این صورت با شروع چرخه بعدی، عادت ماهانه به شکل طبیعی خود هر ماه انجام میشود.
بیشتر بخوانید: تناسب اندام و ارتباط آن با ورزش و تغذیه
تغییرات روی چهره دختران و پسران
یکی دیگر از نشانههای دوران بلوغ، ایجاد جوش و آکنه در روی صورت، بازو، کمر، سینه و غیره است. جوشهای جوانی معمولاً از ابتدای بلوغ شروع میشوند و بعضا تا پایان دوران نوجوانی باقی میمانند. بسیاری از نوجوانان در دوران بلوغ علاوه بر جوش و آکنه متوجه بوی ناخوشایندی در زیر بازوها و سایر نقاط بدنشان میشوند. به دلیل اینکه با ورود به دوران بلوغ، هورمونهای بلوغ بر غدد پوست نیز اثر میگذارند، این غدد مواد شیمیایی بدبویی را به همراه دارند.
علاوه بر مواردی که تاکنون گفتیم، تغییرات دیگری نیز در بدن پسران و دختران ظاهر میشود. برای مثال دختران ترشحات سفید و مخاطی مانندی را از واژن خود خارج میکنند که کاملا طبیعی است. همه اینها نشانهدهنده تغیر هورمونهای بدن است و نیازی به درگیری ذهنی ندارد.
مردان نیز حالت نعوظ (زمانی که آلت تناسلی پر از خون و سفت میشود) را در آلت تناسلی خود مشاهده میکنند. در اغلب موارد نعوظ به هنگام تحریک جنسی مردان رخ میدهد. تفکر و خیالپردازیهای جنسی، تصور جنس مخالف، مشاهده صحنههای جنسی و غیره باعث نعوظ مردان میشود. البته زمانهایی هم وجود دارد که این اتفاق به صورت ناخواسته و بدون هیچ علتی در آنها بروز میکند. در برخی موارد نیز امکان دارد که آنها دچار تشعشعات شبانه یا رویاهای خیس شوند. بدین معنی که آلت تناسلی مرد در هنگام خواب نعوظ میکند و به انزال میرسد. به هنگام انزال ترشحاتی به نام مایع منی از آلت تناسلی مردان خارج میشود که حاوی اسپرم است. به همین سبب، انزال در خواب را رویاهای خیس مینامند؛ زیرا به هنگام بیدار شـدن از خواب متوجه خیسی لباس زیر یا رختخواب خود میشوند.
بیشتر بخوانید: خود ارضایی؛ فواید، عوارض + پاسخ سوالات عموم در زمینه خود ارضایی
تغییرات روحی و عاطفی دوران بلوغ
علاوه بر تغییرات جسمی، برخی تغییرات روحی و عاطفی نیز در نوجوانان ایجاد میشود. آنها با مشاهده تغییرات بدنی و تغییر روحیه خود در دوران بلوغ، دچار نوعی آشفتگی و احساسات عجیب میشوند. این احساسات در نتیجه تطابق هورمونهای جدید بدن با قبلیها است. علت دیگر این امر، ظاهر جدید بدن و اضطراب ناشی از آن است. اغلب نوجوانان با تجربه حساسیتهای زیاد دوران بلوغ، دچار ناراحتی و آشفتگی بیدلیل میشوند. برخی از آنها بیش از حد معمول عصبانی میشوند و رفتار آنها تغییر میکند.
در اغلب مواقع مقابله با احساسات جدید برای نوجوانان سخت و ناممکن است. به منظور تحمل این احساسات بهترین راه صحبت با یک نفر از نزدیکان و درک شـدن از جانب اوست.
در دوران بلوغ تمام نوجوانان به طور ناخواسته احساسات جدید و گیج کنندهای در مورد رابطه جنسی دارند. از این رو سوالات متعددی در زمینه مسائل زناشویی، تولید مثل و چگونگی فرزندآوری در ذهن آنها شکل میگیرد. اکثر نوجوانان هنگام صحبت در مورد مسائل جنسی، احساس شرم و خجالت یا اضطراب میکنند. به همین جهت بهتر است که والدین به تمامی سوالات آنها به دقت پاسخ دهند تا از تحریف ذهن فرزند خود جلوگیری نمایند.
خلاصه
دوران بلوغ از مهمترین بازههای سنی نوجوانان است که موجب رشد جسمی آنها میشود. تغییرات جسمی، روحی، عاطفی و خلقی از مهمترین نشانههای دوران بلوغ در دختران و پسران است. میزان بروز تغییرات ممکن است در هر فردی متفاوت باشد. چهره و اندام نوجوانان در طول بلوغ تغییر بسیار زیادی میکند. برای مثال جوش چرکین صورت و بزرگی دماغ در دوران بلوغ برای اکثر افراد اتفاق میافتد. این جوش ها با گذشت زمان و اتمام دوران بلوغ از بین میروند و جای هیچ نگرانی ندارند. هورمونهای تغییریافته در دوران بلوغ نیز باعث دگرگونی خلقیات، آشفتگی ذهنی و تغییر رفتار آنها با اطرافیان میشود. باید بدانید که با وجود تجربیات متفاوت و ناپایدار، تجربه این دوران نشانه رشد و نمو شما است. بنابراین از احساسات منقلب خود در این دوران منزجر نشـوید و آمادگیهای لازم برای بزرگسالی را کسب کنید.
[accordion title=”سوالات متداول”]
[accordion-item title=”عوامل تاثیر گذار در سایز سینه و آلت تناسلی چیست؟”]
وراثت مهمترین عامل اثرگذار در اندازه سینه دختران و یا آلت تناسلی مردان است.
[/accordion-item]
[accordion-item title=”آیا رویش مو در پشت لب و صورت دختران طبیعی است؟”]
بله، دختران نیز شاهد رویش پرزهایی بسیار لطیف و نازک در صورت خود و نواحی زیر ابرو و پشت لب میشوند.
[/accordion-item]
[accordion-item title=”ایا خونریزی ماهانه در روزهای مشخصی از ماه صورت میگیرد؟”]
در حالت کلی سیکل پریود افراد از ۲۱ روز تا ۳۵ روز است و ممکن است چند روزی عقب یا جلو بیفتد.
[/accordion-item]
[/accordion]
